OD UČITELJA DO „PATRIJARHA MITE“: Lapovci se i na Svetu Petku sećaju svog zemljaka - velikog poglavara SPC (FOTO)

U čast ove svetiteljke organizuje se i tradicionalna manifestacija „Dani Svete Petke“. To je i hramovna slava, koja započinje svetom liturgijom.

Reč je o božjem hramu čija je izgradnja početa 1910. godine na mestu gde je 1828. godine podignuta crkva brvnara, čiji je ktitor knez Miloš Obrenović. Građena je dve godine, ali je zbog Velikog rata i balkanskih ratova osveštana tek 1919. godine, zbog čega je ona uzeta za godinu izgradnje.

Kupola je freskopisana pre tri decenije, a tek pre šest i po godina freskopisac Dragan Milojević oslikao je više od 500 preostalih kvadrata. Freskopisanje crkve, koju je projektovao arhitekta Jovan Spasojević, svojim donacijama pomogli su brojni Lapovci, saznaju „Novosti“ od protonamesnika Gorana Živkovića.

Tik uz portu su spomenici podignuti proti Luki Radovanoviću, njegovoj supruzi Kati i ćerki Jelici. Prota Luka je bio veliki dobrotvor, jer je siromašnim, a inteligentnim dečacima pomagao da se školuju.

- Njegovu ćerku Jelicu ovde je upoznao Dimitrije Pavlović, tadašnji učitelj u Brzanu. Venčali su se 1870. godine, ali je ona, nažalost, preminula posle samo tri godine. Dimitrije je postao sveštenik crkve, čiji je najveći ktitor. Potom je nastavio školovanje. Postao je episkop žički i šumadijski, bio je poslednji beogradski mitropolit i prvi patrijarh ujedinjene Srpske pravoslavne crkve od 1920. do 1930. godine, kada se upokojio – dodaje protonamesnik Živković.

Dimitrije je za vreme Velikog rata sa srpskom vojskom preko Albanije stigao na Krf. Kao patrijarh najpre je Aleksandra krunisao za kralja države SHS, a potom ga u beogradskoj Sabornoj crkvi venčao sa princezom Marijom.

- Zanimljivo je da je patrijarh Mita, kako su ga oslovljavali jedino Lapovci, u našu varoš dolazio pet puta, čime ne može da se podiči nijedno mesto. Vezivali su ga grobovi pokojne supruge, tasta i tašte, ali i sami meštani. Sveštenik Živan Marinković, koji je kasnije postao rektor Prizrenske bogoslovije, u letopis crkve zabeležio je da je na službi 1924. godine, koja je trajala dan i noć, bilo preko pet hiljada vernika – kaže svojevrstan hroničar Lapova Jovica Nikolić.

On još kaže da su tada svi bili oduševljeni gestom pažnje patrijarha Mite. Naime, on je poslao svog vozača da doveze uglednog domaćina Miloja Tošića, starinu od 96 leta, koji je bio predsednik opštine Lapovo u vreme kada je Dimitrije bio mladi sveštenik.

Kako bi mu se odužili, Lapovci su jednu ulicu nazvali po njemu.

BOG POSTOJI

Dok je bio na odsluženju vojnog roka, sadašnji protonamesnik Živković sa nepunih 20 godina bio je ranjen 1992. godine, na brodu „po 92“ kod Lastova. Metak je prošao na samo centimetar i po od srca. Iako je rana bila prostrelna, oporavio se posle samo dva dana. Taj događaj nagnao ga je da postane sveštenik, bez obzira na to što je mogao da bira zanimanje, jer je bio među najboljim đacima jagodinske Gimnazije.

- Nisam pomislio da me je Bog spasao. Znam da jeste, kao što znam da Bog postoji – kaže protonamesnik Živković.

ŠVAPSKO GROBLjE

Tokom Prvog i Drugog svetskog rata crkva je bila bolnica za nemačke ranjenike, a porta takozvano švapsko groblje.

- Pokojni Ilija Golubović mi je pričao da je bilo 80 krstača, ograđenih žicom. U svakom grobu bilo je po više vojnika. Da bi stekao popularnost kod svog naroda, Hitler je 1933. godine naredio njihovu ekshumaciju. Ilija, koji je tada imao 10 godina, pričao mi je da su kosturi bili celi, a da su na nekim lobanjama još uvek bili ostaci zavoja. Meštani, kojima je bilo plaćeno da iskopaju posmrtne ostatke nemačkih vojnika, sakupljali su metke iz grobova, vadili barut i pucali iz pušaka kapislara... - dodaje Nikolić.

BONUS VIDEO - KNEZ MILOŠ JE ODAVDE OBJAVIO SLOBODU: U porti Saborne crkve čulo se vekovima zabranjeno zvono