PREBILOVCI NAJVAŽNIJA LEKCIJA: Selo u Hercegovini jedan od potencijalnih lokaliteta za đačke ekskurzije

Prebilovci su i metafora srpskog naroda u celini, koji je uprkos nezamislivom stradanju opstao i živi i danas.

Od Prebilovaca, otud, nema boljeg mesta da generacije ovog vremena upoznaju prošlost i biraju svoj put u budućnost. Na ovom mestu živo i opipljivo je sećanje na genocid u njegovom najstrašnijem obliku. Hercegovački kamen ovog sela svedočanstvo je višestrukog vaskrsenja i živo istorijsko gradivo.

Sve to su razlozi da se i mesto prebilovačkog masakra nad Srbima neizostavno uvrsti na listu destinacija koje će učenici osnovnih i srednjih škola iz Srbije obilaziti na ekskurzijama i rekreativnim nastavama. Inicijativu da se mesta stradanja i zločina nad srpskim narodom u vreme Drugog svetskog rata upišu na mapu školskih izleta potekla je od Muzeja genocida koje trenutno priprema stručno uputstvo koje će biti prosleđeno prosvetnim vlastima.

Muzej je predložio i lokalitete - memorijalne centre u Srbiji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, ali i u Austriji, Italiji, Poljskoj, Nemačkoj, Norveškoj i Holandiji. Reč je o mestima na kojima su se od 1941. do 1945. godine počinjeni najteži zločini, masovna ubistva, zatvaranje, progon i umorstva Srba od strane nacista, ustaša i drugih okupatora.

- Organizovanim obilascima mesta stradanja unapredilo bi se razvijanje saosećanja kod učenika prema žrtvama rata, koje prevazilazi sagledavanje isključivo istorijskih podataka, čime bi se doprinelo razvoju sveopšte kulture sećanja u našem društvu - ističu u Muzeju genocida.

Na primeru Prebilovaca školarci iz Srbije naučili bi najtežu i najmučniju, ali preko potrebnu lekciju iz nacionalne istorije. Ovo selo gotovo je nestalo u ustaškom masakru - ubijeno je 826 od ukupno 994 Srba iz ovog sela uglavnom žena, dece i staraca. Većina je živa bačena u jamu Golubinku, dok su ostali bili ubijeni u kućama i na njivama. U pokolju su u celosti ugašena 54 srpska domaćinstva. O razmeri zločina svedoči poređenje da je pre 1941. Prebilovce naseljavalo više od 1.000 žitelja, a da je rat preživelo svega 170. Prvi regrut iz ovog sela ispraćen je u vojsku tek 1962. godine.

Sudbina ovog mesta nosi i žig ponavljanja istorije. Potomci zločinaca iz 1941. ponovo su došli u Prebilovce. Sve kuće u selu leta 1992. godine ponovo su zapaljene, spomen-kosturnica sa posmrtnim ostacima žrtava ustaškog masakra je minirana, a mesto je sravnjeno sa zemljom. Nakon poslednjeg rata, život se drugi put vratio u ovo mesto. Danas u njemu živi oko 40 stanovnika - živih svedoka da je život uvek jači od smrti, kao i da je bolje biti žrtva nego dželat. Sećanje na genocid u Prebilovcima molitveno se neguje u Hramu Hristovog Vaskrsenja, osvećenom 2015. godine.

ISTINA SKRIVANA U JAMAMA

SKRIVANjE je sastavni deo svakog genocida. Komunističke vlasti nisu dozvoljavale izražavanje javnog pijeteta prema žrtvama prebilovačkog masakra, a sve jame u kojima su umoreni hercegovački Srbi su zabetonirane. Istina o zločinu svom silinom je izašla na svetlo dana 1989. godine, kada su jame otvorene o potomci se posle gotovo pola veka ponovo sreli sa svojim umorenim precima.