BLAGO NEVESTI KOJOJ POKISNE VENAC: Sto godina od venčanja kralja Aleksandra Karađorđevića sa rumunskom princezom Marijom (FOTO)

 U 10.30, uz zvuke svatovske pesme, mlađi brat, princ Nikola, kao dever iz Dvora izveo je nevestu koja se smestila u svečane kočije sa zapregom od šest punokrvnih belih konja. Svadbena povorka, na čijem je čelu nošena zastava kraljevskog doma, kretala se, naročito dekorisanim, glavnim beogradskim ulicama do Saborne crkve.

Danas se navršava tačno 100 godina od venčanja kralja države SHS Aleksandra i rumunske princeze Marije, događaja koji je obeležio ne samo život dinastije Karađorđević, već i političku scenu Kraljevine SHS, odnosno Jugoslavije.

"On u svečanoj đeneralskoj uniformi sa svim dekoracijama, dignute glave, vedra čela, nasmejan, a ona, sveža, veličanstvenog izgleda u beloj haljini dugoga šlepa. Na glavi joj mladenački venac od mirte usađen na drugom vencu od zlatnog tela, koji se zrakasto pruža preko šlepa. Oko vrata širok đerdan krupnih plavih smaragda i dijamanata. Preko ramena lenta Belog orla."

Centralni trenutak svadbenog ceremonijala bio je sam crkveni obred u Sabornoj crkvi. Čin venčanja posle 11 časova vršio je patrijarh srpski Dimitrije, uz svešteno činodejstvo članova Svetog sinoda: mitropolita Varnave, episkopa temišvarskog Georgija, bokokotorskog i dubrovačkog Kirila i žičkog Jefrema. Po želji samog kralja, svadbenom ceremonijalu su prisustvovale i starešine manastira: Hilandara, Gračanice, Ravanice, Dečana, Kalenića i Studenice. Ukupno 12 vladika. To je posle 22 godine bilo prvo kraljevsko venčanje u Sabornoj crkvi.

"Tajna" venčanja odvijala se po unapred utvrđenom protokolu, a završila se potpisima glavnih učesnika samog akta venčanja. Bračni par, kralj Aleksandar i kraljica Marija, zaveden je u knjigu venčanih u crkvi Sv. Nikole, pri Dvoru. U izvodu iz knjige venčanih zapisani su, pored ostalih i ovi podaci: kraljica Marija, "vere pravoslavne, narodnosti rumunske", kralj Aleksandar, "vere pravoslavne, narodnosti srpske".

Procenjuje se da je preko 100.000 ljudi učestvovalo u svadbenim svečanostima, kao učesnici ili posmatrači!

Posle ceremonije venčanja povorku su, pri povratku, zahvatile krupne kapi kiše i mnogi kraljevi gosti, koji su bili u otvorenim kolima, pokisli su. Narod se, ipak, nije razilazio sa ulica, uz dobacivanje narodne izreke "Blago nevesti kojoj pokisne venac" sve dok cela povorka nije prošla. To je prema pisanju štampe dobrodošlo beogradskoj opštinskoj vlasti koja nije morala da upotrebi čistačke kolone. Jer, dan pre toga, kada se kraljevska porodica vozila u rumunsko poslanstvo, bila je tolika prašina da su svi članovi kraljevskog doma s vremena na vreme morali zakloniti oči maramicom.

Pre ručka nevesta je na ulazu u Dvor dobila sito sa pšenicom i bombonama iz koga je zahvatala i tri puta bacala preko glave na prisutne. Nakonče je bilo jedno muško dete iz Natalinaca, barjaktar Mihailo Šibalić, iz Jezera kraj Nikšića, čiji je otac bio barjaktar na venčanju kralja Petra i kneginje Zorke, stari svat Aleksandrov stric, knez Arsen, a kum, britanski kralj Džordž, koga je zastupao njegov sin Albert, vojvoda od Jorka.

Posle ručka za preko 300 zvanica u Dvoru, koji je trajao od 13.30 do 16.15, mladenci su u dvorskom parku primili 3.000 hrvatskih seljaka iz svih županija Hrvatske i Slavonije koje je predvodio kraljevski namesnik za Hrvatsku Juraj Demetrović i narodni poslanik Grga Anđelinović, a zatim su sa visokim gostima prisustvovali velikoj reviji trupa na Banjici, sa 18.000 vojnika, gde je pred oba kralja i kraljice "defilovala i naša istorija." Po povratku sa Banjice, kralj i kraljica provozali su se centralnim beogradskim ulicama opkoljeni radoznalom masom sveta koji je preplavio Beograd. Dok se u dvoru davala oproštajna večera na Kalemegdanu je 350 muzičara priredilo koncert "veselih melodija" da bi na kraju rečna flotila priredila veliki vatromet.

Ni ta svečanost nije mogla da protekne, a da kralj ne podeli radost sa svojim ratnicima. Vojnici su nosili zastave koje su iznete iz svih bojeva kao svedoci njihovih napora i patnji. Pri ulasku u Dvor, još na stepeništu, čestitao mu je jedan slepi ratni invalid. Na svečanom ručku u Dvoru njegovi najmiliji gosti bili su opet ratnici.

Kralj i kraljica su oko 11 uveče, otputovali na Bled da na miru, u savršenoj privatnosti, provedu svoje prve bračne dane. Šestog septembra 1923. godine, u 2.55 ujutru je "rođeno zdravo muško dete", prestolonaslednik Petar Drugi Karađorđević.

"Vi ste pobedili", rekla je rumunska kraljica ulazeći na kraljevsku jahtu za povratak u Bukurešt. "Vi dobiste kraljicu, a ja ostah bez ćerke", bile su njene reči.

Brakom rešeno i pitanje granica u Banatu

BLISKA saradnja dva dvora doprinosila je učvršćenju saradnje između dve zemlje.
Veridba i ženidba jugoslovenskog kralja sa rumunskom princezom, kojom su uspostavljene rodbinske veze između dve balkanske dinastije, imala je veliki politički značaj. Takvo obeležje tome činu davalo je već prisustvo predstavnika vlada obeju država, kao i njihovi govori i dogovori, kako na veridbi, tako i na svadbenim svečanostima u Beogradu. Prilikom veridbe Pašić i Ninčić, s jedne, i Bratijanu i Jonesku, s druge strane, konačno su rešili pitanje o povlačenju granice u Banatu između Rumunije i Kraljevine SHS. Svi su bili saglasni da će dinastičkom vezom ojačati već stvoreni politički savez za zajedničku odbranu tekovina nacionalnog oslobođenja, doprinese konsolidaciji odnosa u Centralnoj Evropi i učvrsti Malu Antantu.
S rumunske strane se naročito isticalo da će Rumunija zajedno sa Čehoslovačkom, biti posrednik između istoka i zapada. Na kraju ženidbom srpski dvor se orodio sa rumunskim dvorom koji je imao rodbinske i druge veze sa značajnim dvorovima u Evropi, čime je jugoslovenski kralj podigao sopstveni ugled. Konačno, kako je to definisao Jonesku "sjedinjenje dveju kraljevskih porodica kruniše savez dveju nacija".

Marija odmah osvojila Srbe: "Ja vam od srca blagodarim!"

BUDUĆA kraljica u narodu je, kako se govorilo, postala omiljena onda kada je sa balkona Starog dvora, nakon što je prvi put došla u svoju novu domovinu, okupljene pozdravila na srpskom rekavši: "Ja vam od srca blagodarim!".

Na venčanju u Sabornoj crkvi, na patrijarhovo pitanje uzima li Aleksandra za muža, Marija je na srpskom rekla: "Hoću! Da!".

Aleksandar Karađorđević je imao 34 godine i od 1921. bio je kralj, ali bez kraljice. Zato je ženidba bila ne samo lična stvar, već i državno pitanje.

U izbor supruge za jugoslovenskog kralja uključio se i politički vrh Kraljevine SHS. Glavno pitanje je bilo da li kraljica treba da bude "iz naroda", ili neka princeza ili kneginja sa evropskih dvorova. Kako je u dinastiji Karađorđević do tada bio običaj da se žene Srpkinjama, zaključeno je da bi dobro bilo da kralj izabere "strankinju" i tako istovremeno "oplemeni dinastiju" i podigne međunarodni ugled države.

Rumunska princeza Marija imala je tada 22 godine i bila je jedna od najlepših i najobrazovanijih princeza tadašnje Evrope. Rođena je kao treće dete rumunskog kralja Ferdinanda, njena baka po majci je bila sestra ruskog cara Aleksandra Trećeg, a deda po majci drugi sin britanske kraljice Viktorije. Imala je nadimak Minjon, školovala se na najprestižnijim školama. Osim rumunskog govorila je engleski, nemački i francuski.

Navodno je princeza pristala čim su joj pokazali fotografije kralja Aleksandra. Marija je odmah počela da uči srpski i do trenutka polaska za Beograd već je vladala osnovama i mogla je da se sporazumeva.