MPC-OA JOŠ NEMA POTPUNU AUTOKEFALNOST: Uprkos odobrenju SPC, Makedonce čeka još jedna runda borbe za crkvu
STICANjE samostalnosti crkve u Severnoj Makedoniji nasulo je so na bolnu ranu pravoslavnog sveta - nejasnu kanonsku proceduru i formu sticanja autokefalnosti.
Foto: EPA
Zbog tvrdih i nepomirljivih razlika među najuticajnijim patrijaršijama, Makedoncima preti realan rizik da se na stazi crkvene nezavisnosti zaglave na pola puta. Njima predstoji "druga runda" crkvenog meča, koja bi mogla čak da bude teža i zamornija nego postizanje dogovora sa Srpskom patrijaršijom.
Uprkos tomosu - aktu priznanja - koji je Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija (MPC-OA) u nedelju dobila iz ruku patrijarha srpskog Porfirija, kao poglavara "majke-crkve", crkveni vrh u Skoplju insistira da isti dokument dobije i od Vaseljenske patrijaršije. Time bi, kako tvrde, njihova autokefalnost dobila pun "kapacitet". U želji da steknu priznanje svih relevantnih faktora, međutim, MPC se zamerila mnogima u pravoslavlju, uključujući čak i samu Vaseljensku patrijaršiju. Poznavaoci međupravoslavnih crkvenih odnosa kažu da bi patrijarh Vartolomej Makedonce mogao da stavi "na led" i prikoči ih na putu autokefalnosti.
Ključni problem u ovom slučaju tiče se nikad do kraja regulisanog pitanja ko je u pravoslavlju nadležan za davanje autokefalnosti - "majka-crkva", pod čijem okriljem se rađa nova verska zajednica, ili Vaseljenska patrijaršija i njen poglavar Vartolomej, koji sebe smatraju "natcrkvom" i najvišom instancom u pravoslavlju, koja je jedina ovlašćena da proglašava nezavisnost svih ostalih pravoslavnih crkava.
GRCI TRAŽE PROMENU IMENA
MOSKOVSKA i Vaseljenska patrijaršija na najudaljenijim su tačkama u istoriji, a njihovi stavovi oko sticanja autokefalnosti su dijametralno različiti. Ukoliko MPC svoju samostalnost temelji na aktu patrijarha Vartolomeja, kao najviše vlasti u pravoslavlju, pitanje je da li će Ruska crkva priznati tako stečenu samostalnost. Takođe, Makedonce tek očekuju razgovori sa grčkim crkvama oko imena, budući da se Grci protive upotrebi termina "mekedonska". Bugarska patrijaršija osporava i njihovo drugo ime - "Ohridska arhiepiskopija", pa je i bugarsko prihvatanje MPC pod znakom pitanja.
Rusi, kao i deo drevnih i slovenskih crkava, smatraju da je ključni kanonski uslov za sticanje ovog statusa odobrenje "majke-crkve", kao i da vaseljenski patrijarh nema pravo da se postavlja iznad ostalih patrijaršija. Razlike u shvatanju ove problematike ogoljene su još na Kritskom saboru 2016. godine, a kamen razdora postale su prilikom Vartolomejevog proglašenja autokefalne Ukrajinske pravoslavne crkve, koju mnoge patrijaršije - uključujući i srpsku - ne priznaju.
- Makedonci su izabrali srednji put da dođu do samostalnosti svoje crkve - objašnjava sagovornik "Novosti" iz SPC. - Oni su prihvatili tomos o autokefalnosti od SPC, koja im je "majka-crkva", i time pokazali da poštuju kanonski poredak. Ali isti dokument očekuju i od Vartolomeja, čiju patrijaršiju prihvataju kao najvišu panpravoslavnu crkvenu vlast, što je po mnogima suprotno kanonima. Ovako zamišljena diplomatija, čak i bez loše namere, mogla bi da ih zaglavi u epicentru podela među pravoslavnim crkvama i zaokruženje autokefalnosti odloži na duži niz godina.
Foto: D. Milovanović
Sve bi trebalo da bude jasnije već za koji dan. Najviša delegacija MPC sutra kreće u Istanbul, u posetu Vaseljenskoj patrijaršiji, gde će boraviti do 12. juna. U Severnoj Makedoniji se nadaju da će se arhiepiskop Stefan i vladike sa Bosfora vratiti sa tomosom sa Vartolomejevim potpisom, čime bi MPC posle pola veka u raskolu dobila puno priznanje i legitimitet.