ISTORIJSKI DODATAK - ZATIRANJE SVIH NACIONALNIH KORENA: Veleizdajnički procesi Srbima u Bosni i Hercegovini
SRBI su narod na optuženičkoj klupi. Haški tribunal je već svojim prvim optužnicama obznanio nameru da sudi i presuđuje ne samo generalu Ratku Mladiću, Radovanu Karadžiću, Slobodanu Miloševiću nego i Vuku Karadžiću, Petru Petroviću Njegošu, Jovanu Cvijiću i celoj srpskoj istoriji. U Crnoj Gori do juče su organizovana javna suđenja političkim vođama srpskog naroda.
Sarajevo
U Hrvatskoj i na tzv. Kosovu, preostale Srbe, posle masovnih etničkih čišćenja, osuđuju na drakonske kazne. Bosna i Hercegovina, "sigurna kuća" za fundamentaliste sa Bliskog istoka, zabranjuje srpskim profesorima istorije da stupe na njeno tle. Ima zemalja u kojima se samo postojanje srpskog naroda smatra deliktom.
Fenomen sudskih gonjenja Srba, njihove istorije i nacionalnog imena, ima svoju istoriju. Već u Osmanskom carstvu, naročito posle ustanka iz 1804, smišljeno su pretapani u druge narode, zatvarani i izvođeni pred sudove. Prava istorija sudskih progona nad Srbima vezana je, ipak, za Habzburšku monarhiju. Započeta je u verskim progonima nad pravoslavnim "šizmaticima" 16. i 17. veka, da bi dobila novi zamah sa suđenjima nacionalnim vođama srpskog naroda, Svetozaru Miletiću i, potom, Petru Kočiću. Čak i knjaz Nikola Petrović se, kada je zbog „Bombaške afere“ na Cetinju suđeno crnogorskim studentima školovanim u Beogradu, poslužio jednim austrougarskim agentom. Već naredne 1909. godine isti čovek Đorđe Nastić biće krunski svedok na Zagrebačkom veleizdajničkom procesu. Tada je suđeno pedeset trojici srpskih trgovaca, učitelja, činovnika, zanatlija, sveštenika, profesora, studenata. „Obtužnica“ "državnog odvjetnika" Milana Akurtija bila je programski tekst svih potonjih sudskih obračuna sa Srbima i njihovom istorijom.
KADA je Veliki rat počeo, pokazalo se da su ova suđenja bila samo uvod u masovne likvidacije i zatvaranja u koncentracione logore. U Bosni i Hercegovini, u ratnim godinama, Srbima je suđeno na ukupno sedamnaest "veleizdajničkih", političkih sudskih procesa. Među njima najveći je bio Banjalučki veleizdajnički proces iz 1915-1916, u kome je na optuženičkoj klupi sedelo čak 156 srpskih političara, učitelja, sveštenika, trgovaca, lekara, advokata.
Kočićev "Jazavac pred sudom" i Kafkin "Proces" nisu slučajno napisani u Austrougarskoj, u dobu uoči i za vreme Prvog svetskog rata. U toj državi su, ne zaboravimo, iste 1889. godine rođeni Pavelić i Hitler. Njihova najznačajnija, formativna iskustva nastala su upravo u ovom vremenu. Sudski progoni nad Srbima 1908-1918. predstavljaju karike koje nedostaju u tumačenjima istorije evropskih totalitarizama 20. i 21. veka.
Fotografije: iz knjige "Veleizdajnički procesi Srbima u austrougarskoj", arhiv Novosti i Vikipedija