IZRONILA POTOPLJENA CRKVA IZ ZLATARSKOG JEZERA: Ukazale se zidine i ostaci groblja

Kokin Brod, mesto na sredokraći puta Beograd - Crnogorsko primorje i raskrsnica puteva u Starom Vlahu (za Zlatibor, Priboj, Ivanjicu i Novu Varoš) odavno je jezero. Tu gde se nekad brodio (prelazio) Uvac, nedaleko od ušća Zlošnice, prema Kokića stranama, pre 71 godinu neimari su u srce reke pobili najveću zemljanu branu U Srbiji.

Odavde su se, porastom nivoa jezera, sa ognjišta pre sedam decenija selile mnogobrojne porodice. Ostavljali su okućnice, zavičaj, ambare, groblja i uspomene, saborište i igrališta da negde u okolini ili širom Srbije sviju gnezda...

Neki i sad dolaze da vide ognjišta predaka, ali je zbog padavina prolaz otežan i rizičan. Na jednom od spomenika koji je decenijama bio u tami jezera uklesano je: "Ovde počiva u očinom grobu Mirko Matijević. Živeo ja časno 47 godina. Pogibe od bacača mine pred svojom kućom 8. 10. 1944. godine od četnika..."

Penzioner Dragan Bujišić (69) iz Nove Varoši, u vreme te seobe bio je šestogodišnji dečak.

- U sećanje su mi se urezale slike starih ljudi i žena što u tišini prekopavaju grobove iznad mesta Bogavac, nedaleko od ušća Zlošnice u Uvac i na drvenim kolima voze ostatke predaka, gore na Vraneško groblje. Bile su cele familije, stari spomenici su uglavnom ostajali, nove su gore, u Vranešima podizali. I danas mi u san dolaze slike virova u kotlini modrozelenog Uvca, pa vrbaka i koševa, seoske zadruge, stadiona... - kazuje nam Bujišić.

Prema rečima Nikola Vasilića (75), svojevremeno upravnika HE u Kokinom Brodu, ovo je šesti ili sedmi put da opadne kota jezera zbog sušnih godina, malog dotoka Uvca i potrošnje za proizvodnju kilovata u HE "Kokin Brod". On podseća da je jezero, čija je kota 885, dsezalo do "mrtve vode" i kote 854, a da bi radila HE "Bistrica", otvaran je temeljni ispust i kota padala za još šest metara.

- Stari ljudi su govorili: koliko pokojnika nije izvađeno iz groblja ispod Matijevića krivine i preneto na nova počivališta, toliko će ih se utopiti u jezero! Pri potapanju kotline Uvca, mnogi nisu ni stigli da otkopaju grobove i iznesu kosti predaka, pojedinci kao Marjanovići nisu imali potomke - kazivao je svojevremeno, za "Novosti", inženjer Stanimir Matijević iz Nove Varoši.

I čini se da je tako, da jezero sada zaista uzima danak. Meštani svedoče da su u vodi jezera duše 30 putnika i vozača.

- Sletanjem vozila sa magistralnog puta u Zlatarsko jezero, na deonici od Matijevića krivine prema ušću Zlošnice, živote je u nekoliko poslednjih decenija izgubilo 17 ljudi - kaže Milanko Botić (82), penzionisani stolar iz Kokinog Broda. - Jezero je uzelo i pet života na desnoj obali, nedaleko od brane HE "Kokin Brod" na putu za Jasenovo, dok se četvoro utopilo sletanjem sa Užičkog mosta...

AGONIJA SVETINjE IZ PULjAKA

NA Puljcima, gde je nekada bila crkva, vide se kameni krstovi, oko nje nadgrobne ploče, svod pećine ispod kog je bio oltar (polovina crkve bila je u pećini) i na koji je bila zakačena drvena crkvena konstrukcija. Kada je voda akumulacije stigla do nje, konstrukcija sa krstom se otkačila od stene, i mesecima je plivala prema Kokinom Brodu. Bilo je pokušaja meštana da je privežu za obalu, ali su ruke, vesla i drveni splavova bila nejaki... Samo je krst spasen i odnet u kasnije podignutu bogomolju na Lijepoj ravni u Vilovima. Kad je stigla do brane, jedan meštanin u Kokinom Brodu je, pričalo se, skinuo limeni krov i pokrio štalu...?! Narod je polutiho kazivao: "Stići će nas prokletstvo..."

- U Puljcima je na Ivanjdan bio nadaleko čuveni sabor u Starom Vlahu. Starim crkvanjskim putem dolazilo se na pričešće, krštenja i venčanja - priseća se pukovnik Blagoje Jelić iz Božetića, na čiju inicijativu je na steni iznad crkve podignut krst u spomen duša pokojnika u grobovima.

BONUS VIDEO - FIGURINA STARA 7.000 GODINA: Nakon restauracije predstavljena je u Domu kulture u Aleksandrovcu