O ZLOČINU I U UDŽBENICIMA: Istina da bude dostupna svima
ZLOGLASNA Novosadska racija, jedna od najvećih tragedija u istoriji grada, obeležena je juče na platou ispred spomenika "Porodica", na Keju žrtava racije, odmah uz Dunav, gde je tog januara 1942. godine u Novom Sadu i drugim mestima Vojvodine ubijeno i pod led bačeno nekoliko hiljada nevinih ljudi.
Miloš Vučević, Foto Tanjug
Pomen u ime Jevrejske zajednice održao je vrhovni rabin Srbije gospodin Isak Asiel, a pomen Srpske pravoslavne crkve služili su vikarni episkop toplički gospodin Jerotej i vikarni episkop mohački gospodin Damaskin. Na pomenu je pročitano obraćanje Njegove svetosti patrijarha srpskog Porfirija, koji je zbog zdravstvenog stanja bio sprečen da prisustvuje.
- Mi pravoslavni Srbi nikada nećemo mađarski narod prepoznavati u licima zločinaca Janoša Tota, Geze Batorija, Đule Zomborija, Mikloša Nađa, Šandora Kepira, nego ga prepoznajemo i volimo kroz besmrtne likove junaka kao što su Pal Teleki, Endre Bajči Žilinski i svi oni koji su spasli živote suseda u Budisavi, Bačkom Gradištu i drugim mestima - istakao je patrijarh srpski Porfirije.
- Nadamo se da će uskoro o ovom zločinu nad nevinim stanovništvom moći da uče đaci u školama i da će posle 80 godina od masakra nad golorukim narodom Bačke, puna istina biti dostupna svima. Negovanje kulture sećanja je naša obaveza i prema precima i prema budućim naraštajima. Januara 1942. ubijene i pod led bačene hiljade ljudi, Foto N. Karlić
Prema rečima Miloša Vučevića, gradonačelnika Novog Sada, zločina koji su počinile fašističke horde i danas se sećamo, kao i svakog januara koji je zauvek u tom gradu označen crnim florom.
- Pre tačno osam decenija 21, 22. i 23. januara Hortijevi fašisti su ubili i pod led bacili više hiljada Novosađana - Srba, Jevreja, Roma. Novosadska racija je zločin. Novosadska racija je bila najsurovije organizovano ubijanje nevinih i nezaštićenih ljudskih bića, Tu svirepost ljudski um teško može da shvati. Da prihvati ne može nikako.
Novosadska racija, kako je rekao Vučević, nije tuga samo za Novosađane, već opomena za celokupno čovečanstvo da se fašističko zlo nikada i nigde ne ponovi.
- Zato vas na ovom mestu tuge i sećanja molim za podršku za dve važne stvari. Mi iz Novog Sada pokrećemo inicijativu da zločin koji zovemo Novosadska racija kao lekcija uđe u udžbenike u zvanični školski program Srbije, da generacije koje dolaze imaju čisto sećanje da uče da se takva zlodela više nikada ne ponove, da nauče da brane pravo na život, pravo na izbor, pravo na različitost.
Novi Sad je, uz blagoslov vladike bačkog Irineja pokrenuo i inicijativu za izgradnju memorijalnog centra posvećenog sećanju na Novosadsku raciju.
PROGRAM
U OKVIRU programa na Keju žrtava racije, prigodne kompozicije izveli su Hor Jevrejske opštine "Hašira", Hor Saborne crkve "Sveti Georgije" i Crkveni hor pri Uspenskom hramu "Antifon". Pomen je takođe održan i na novosadskoj plaži Štrand. Foto N. Karlić
STRADALI NA PRAZNIK
RABIN Isak Asiel istakao je da je 23. januar 1942. godine bio petak, dan kada se Jevreji spremaju da proslave svoj praznik - Šabah.
- Tog dana u zaleđenom Dunavu bila je rupa koja se punila telima nevinih Jevreja, Srba, Roma i drugih - istakao je Isak Asiel.