HAŠKI SUD STVARA LAŽNI MIT: DŽon Šindler tvrdi da su muslimanski vojnici, od aprila 1992. do jula 1995. godine, ubili oko 3.000 Srba

To je već 25 godina opšteprihvaćena slika događaja koji su se u tom regionu odvili 1995. godine. Ali taj pojednostavljeni prikaz hladnokrvno isplaniranog ubistva i do 10.000 Muslimana ne može da se održi pod lupom detaljnog istraživanja i kritičke procjene. Samo ime "Srebrenica" postalo je sinonim za nepojmljiv varvarski čin kakav sam razum može jedino da posmatra u tišini i šoku. Bilo šta drugo impliciralo bi krivicu kroz saučesništvo sa počiniocima umjesto iskazivanja solidarnosti sa žrtvama takozvanog najgoreg zločina protiv čovječnosti u Evropi od doba nacista. Na taj način, Srebrenica je postala mit i sekularno pitanje vjere, a bilo kakva kritika tog mita tumači se kao tabu tema i kao takva se rigorozno odbacuje. Kako u međunarodnim medijima tako i u političkoj i akademskoj zajednici, u obzir se uzimaju samo oni stavovi i činjenice koji potvrđuju i podržavaju tu predstavu. Ne obraća se pažnja na činjenične nepodudarnosti, zanemaruju se politički interesi različitih aktera, lažni zaključci se ne ispravljaju, a svi koji izraze sumnju u zvaničnu verziju događaja po kratkom postupku se proglase revizionistima.

Poteškoće u otkrivanju istine o Srebrenici počinju sa činjenicom da je i prije nego što su bilo kakve solidne informacije postale dostupne, Srebrenica već postala uticajan simbol, mit o stvaranju bošnjačkog naroda, te nezaustavljivo političko oružje.

Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) u holandskom gradu Hagu odgovoran je za utemeljenje standardnog narativa o srebreničkom masakru.

Što se tiče objektivnosti sudskih procesa u vezi sa događajima iz jula 1995. godine, najčešće se preispituju naredne tri stavke:

1) kategorizacija tih dešavanja kao "genocida",

2) tačnost navodnog broja žrtava,

3) nedovoljno razmatranje toga da su napadi koje su jedinice muslimanske Armije Republike BiH izvodile iz same srebreničke enklave na okolna sela i zaseoke još od 1992. godine pa nadalje mogli biti motiv za dešavanja oko Srebrenice iz jula 1995. godine.

Okupaciji "zaštićene zone" Srebrenica od strane Srba, redova Vojske Republike Srpske, 1995. godine, prethodio je istorijat u trajanju dužem od tri godine. Srpsko stanovništvo napustilo je grad već u maju 1992, čime je Srebrenica postala enklava sa više od 35.000 ljudi muslimanske nacionalnosti. Naser Orić postao je komandant 28. divizije AR BiH na području Srebrenice, te je otpočeo zaprepašćujuće brutalne napade na okolna srpska sela. Jedan od najbrutalnijih napada odigrao se 7. januara 1993, na dan kada Srpska pravoslavna crkva obilježava Božić. Naser Orić je predvodio taj iznenadni napad na selo Kravica, u kome je, kako se procjenjuje, učestvovalo više hiljada muslimanskih vojnika, dok je u odbranu sela Kravica stalo svega nekoliko stotina njegovih stanovnika. Tokom tog napada, svi Srbi iz tog područja su protjerani, a preko 50 civila i pripadnika seoskih straža, koji su branili selo, smrtno je stradalo. Već u proljeće 1993, Vojska Republike Srpske (VRS) zamalo je okupirala enklavu, i to zbog provokacija od strane Orićeve vojske.

* * * * * * * * * * * * * * *

TEROR I VLADAVINA NASERA ORIĆA

Prema američkom analitičaru za nacionalnu bezbjednost Džonu Šindleru, vojnici 28. divizije AR BiH ubili su oko 3.000 Srba u periodu od aprila 1992. do jula 1995. godine, od kojih su polovina bili nenaoružani civili, žene, starci i djeca. Prema bazi podataka Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, taj broj je nešto niži, te se navodi broj od oko 2.600 lica. Značajan dio animoziteta lokalnih Srba prema stanovništvu Srebrenice razvio se u baš tom periodu rata.

Američke obavještajne službe bile su dobro upoznate sa Orićevim aktivnostima. Dok je Stejt department (State Department) Sjedinjenih Država izbacivao saopštenja i konferencije za štampu na kojima su govorili o nasilju koje Srbi vrše nad Muslimanima, vladavina terora Nasera Orića praktično se nije spominjala na konferencijama za štampu niti u izvještajima o ljudskim pravima... Orić je 1994. i 1995. godine pozivao strane reportere da im pokaže svoje ratne trofeje: video-kasete sa snimcima svojih vojnih poduhvata na kojima su prikazane odrubljene glave i tijela Srba, spaljene kuće i hrpe leševa.

Zlodjela koja je počinila muslimanska divizija pod komandom Nasera Orića temeljno su zabilježena. Kad je MKSJ napokon podigao optužnicu protiv Orića u martu 2003. godine, s tim da je i to vrlo vjerovatno urađeno kako bi se stvorio privid sudske nepristrasnosti, optužili su ga za ubistva tek sedam Srba, koji su mučeni i nasmrt pretučeni nakon što su ih njegovi vojnici zarobili, te za "bezobzirno uništavanje" obližnjih sela. Bez obzira na to što se on otvoreno hvalisao u zapadnim medijima o klanju srpskih civila, MKSJ navodno "nije pronašao dokaze da je bilo civilnih žrtava u napadima na srpska sela u zoni njegovog dejstvovanja". Orić nije lično osuđen ni za jedan zločin, a presuda je bila prikladno blaga: Orić je 2006. godine osuđen na zatvorsku kaznu u trajanju od dvije godine. Pošto mu je uračunato i vrijeme koje je već proveo u pritvoru prije početka suđenja, odmah je oslobođen, a muslimansko stanovništvo u Bosni dočekalo ga je i proslavilo kao ratnog heroja.

Pored vidno blage presude MKSJ-a, upadljivo se ističe i to što su zločini Orića i njegove vojske izbačeni iz konteksta dešavanja u srebreničkoj regiji u julu 1995. godine. Podigavši optužnicu koja ne obuhvata Orićeve skandalozne zločine prije jula 1995. godine, MKSJ je izbjegao njihovo dovođenje u vezu sa masakrom u Srebrenici. To bi najvjerovatnije dovelo u sumnju verziju prema kojoj su dešavanja u Srebrenici bila slučaj planiranog genocida.

General Morion, koji je kao komandant snaga Ujedinjenih nacija u Bosni bio dobro upućen u situaciju, izjavio je u februaru 2004. godine da čisto sumnja da se radilo o planiranom genocidu. U svojstvu svjedoka na suđenju Slobodanu Miloševiću, Morion je izjavio da je strahovao da će Orićevi zločini dovesti do krvavog čina osvete Srba iz Srebrenice i okolnih mjesta:

"Morijon: Strahovao sam da će lokalni Srbi . . . htjeti da se osvete za ono što su pripisivali Naseru Oriću. Nije samo Naser Orić bio meta njihove osvete. Htjeli su da se osvete i za smrt stradalih na pravoslavni Božić (7. januara 1993)."

Sudija Robinson je zatim pokušao da razjasni da li je Morion htio da kaže da je "ono što se dešavalo (u julu) 1995. godine bilo direktna reakcija na ono što je Naser Orić uradio Srbima dvije godine ranije." Morion je nedvosmisleno odgovorio:

"Jeste. Jeste, časni sude. Ubijeđen sam da je tako. To ne znači da počinioci tih zločina treba da budu oslobođeni niti da njihovu odgovornost treba umanjivati, ali ubijeđen sam u to, da." Zapadni mediji nisu bili zainteresovani za Morionov iskaz.

* * * * * * * * * * * * * * *

MANIPULACIJE ZAPADNIH INSTITUCIJA

MEĐUNARODNI krivični sud za bivšu Jugoslaviju je u avgustu 2001. godine donio odluku da dešavanja u Srebrenici u julu 1995. predstavljaju "genocid". Statut MKSJ-a "genocid" definiše ovim riječima: "Genocid predstavlja bilo koji od navedenih činova počinjenih sa ciljem da se nacionalna, etnička, rasna ili vjerska grupacija djelimično ili u potpunosti uništi."

Imajući u vidu činjenicu da su muslimanske žene i djecu pripadnici Vojske Republike Srpske deportovali iz enklave žive, postavlja se pitanje da li djela Vojske Republike Srpske odgovaraju definiciji MKSJ-a, ili je situacija ipak bila komplikovanija, kao što je izjavio bivši komandant Zaštitnih snaga UN-a u Bosni general Makenzi:

"To je neukusan argument, ali treba napomenuti da svakako ne biste pustili žene da odu ako već sprovodite genocid, budući da su one ključna stavka za opstanak te grupe koju nastojite da istrijebite."

Kako god, navodeći katastrofalne posljedice deportacije žena i djece, uz istovremeno ubijanje više generacija muškog stanovništva, MKSJ je ustanovio da okolnosti ispunjavaju definiciju "genocida" u tumačenju da je postojala namjera da se [grupacija] uništi djelimično ili u cijelosti. Komplikovana konstrukcija dokaza i logike argumenata kojima se podržava optužba za "genocid" - po mišljenju kritičara - samo je sudijama pružila priliku da potvrde presudu koju je zapadna međunarodna zajednica već donijela. Pored toga, optužba za genocid upotrijebljena je kao opravdanje za bombardovanje Srbije od strane NATO-a 1999, u sklopu sukoba sa Kosovom: argumentacija se oslanjala na princip da će bombardovanje spriječiti novi genocid nalik na onaj u Srebrenici.

U momentu kada su srpske snage ušle u Srebrenicu, u gradu se nalazilo oko 7.000 vojnika 28. divizije AR BiH. Mnogi vojnici su zarobljeni, ali još veći broj njih uspio je da pobjegne. Međunarodni komitet Crvenog krsta dva mjeseca kasnije objavio je da nastoji da dobije informacije od srpskih vlasti o 3.000 lica za koja svjedoci tvrde da su zarobljena, a od muslimanskih o oko 5.000 lica koja su napustila Srebrenicu, od kojih su neka stigla do centralne Bosne. Ukupni zbir te dvije cifre je izvorni broj iz koga je izvedena često ponavljana procjena da je izvršen pokolj nad više od 8.000 Muslimana. Međutim, bosanski Srbi, vojnici Drinskog korpusa Vojske RS, i bosanski Muslimani, vojnici 28. divizije Armije Republike BiH, sprovodili su legitimna vojna dejstva: Drinski korpus Vojske Republike Srpske - ofanzivne i defanzivne aktivnosti i blokadu protivnika, a 28. divizija Vojske Republike BiH sprovodila je povlačenje i proboj iz okruženja. . . 28. divizija pretrpjela je enormne gubitke tokom proboja, koji se procjenjuju cifrom od 4.500 do 5.000 vojnika poginulih u borbi.

Vjerovatno je oko 5.000 lica izgubilo živote tokom nedjelju dana brutalnih zasjeda i sukoba u šumama, uz puteve i na livadama između Srebrenice i područja Tuzle. Takođe, bilo je dobro poznato da je na hiljade onih koji su napustili Srebrenicu, te se vodili kao "nestali", stiglo do teritorije pod bošnjačkom kontrolom. Međutim, naprosto se pretpostavljalo da su nestala lica poubijana. Tome je doprinijelo odbijanje muslimanskog rukovodstva da navede imena i brojno stanje lica koja su stigla do bezbjedne teritorije, ali zapadni establišment pokazao se kao zapanjujuće spreman da zanemari ne samo one koji su došli na sigurno, nego i one koji su stradali u sukobima, te da se posluži posmrtnim ostacima stradalih u sukobima kao dokazom da su ta lica ubijena.

Broj posmrtnih ostataka koji su pronađeni ne prilazi ni blizu ukupnog broja žrtava koji MKSJ navodi. Umjesto da ponovo procijeni te cifre, MKSJ pretpostavlja da "postoje ostaci žrtava koji još nisu pronađeni", te nadalje tvrdi da što je god potraga za tim tijelima neuspješnija, "to je zloba i pokvarenost počinilaca užasnija, te svojim zlodjelima žrtvama uskraćuju čak i mjesto vječnog počinka."

* * * * * * * * * * * * * * *

NEMA DOKAZA ZA GENOCID

Sud Bosne i Hercegovine procesuirao je veći broj predmeta, odnosno 137 lica za zločine koji su teritorijalno vezani za srebreničku regiju. Za zločine nad srpskim stanovništvom ove regije procesuirano je deset lica. Sva optužena lica teretila su se za ratni zločin protiv civilnog stanovništva i/ili ratni zločin protiv ratnih zarobljenika. Konkretno, za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, prema KZ SFRJ (član 142), optužena su četiri lica; za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, prema KZ BiH (član 173), dva lica; za ratni zločin protiv ratnih zarobljenika, prema KZ SFRJ (član 144), dva lica; i još dva lica za ratni zločin protiv civilnog stanovništva i ratni zločin protiv ratnih zarobljenika, prema KZ BiH (član 173. i 175). Postupak je okončan protiv devet optuženih, te je njih troje pravosnažno osuđeno na 22 godine zatvora (jedno lice za ratni zločin protiv civilnog stanovništva i ratni zločin protiv ratnih zarobljenika, prema KZ BiH; a dva lica za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, prema KZ SFRJ), pet optuženih je oslobođeno krivice, a jedan optuženi je preminuo tokom postupka. Protiv jednog lica postupak je u toku. Za zločine nad bošnjačkim stanovništvom na području srebreničke regije, pred Sudom BiH optuženo je 127 lica.

Za krivično djelo genocid, prema KZ BiH (član 171), optuženo je 47 lica; za zločin protiv čovječnosti (ovo djelo nije bilo propisano u KZ SFRJ), prema KZ BiH (član 172), 64 lica; za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, prema KZ BiH (član 173), 12 lica; i za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, prema KZ SFRJ (član 142), četiri lica. Postupak je okončan protiv 65 lica, od čega je 35 pravosnažno osuđeno na 526 godina zatvora (13 lica za genocid, prema KZ SFRJ; 16 lica za zločin protiv čovječnosti, prema KZ BiH; i šest lica za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, prema KZ SFRJ), 25 lica je oslobođeno, a protiv pet lica postupak je obustavljen zbog smrti optuženih. U toku je postupak protiv 57 lica, dok su predmeti protiv još pet lica preneseni na druge sudove.

Nakon Suda BiH, osvrnućemo se na predmete pred MKSJ, koji su vezani za srebreničku regiju. Kada je riječ o zločinima nad srpskim stanovništvom ove regije, pred MKSJ je vođen postupak samo protiv Nasera Orića. Presudom Pretresnog vijeća iz 2006. godine, Orić je nepravosnažno osuđen na dvije godine zatvora, zato što nije izvršio svoju dužnost nadređenog da preduzme neophodne i razumne mjere da spriječi pojavu ubistva od 27. decembra 1992. do 20. marta 1993. godine, u skladu sa članovima 3 i 7 (3) Statuta, odnosno da nije izvršio svoju dužnost nadređenog da preduzme neophodne i razumne mjere da spriječi pojavu okrutnog postupanja od 27. decembra 1992. do 20. marta 1993, u skladu sa članovima 3 i 7 (3) Statuta. Međutim, presudom Žalbenog vijeća iz 2008. godine, uvažena je žalba odbrane i Naser Orić je pravosnažno oslobođen po svim tačkama optužnice.

Dakle, jedini predmet koji je vođen pred MKSJ za zločine nad srpskim stanovništvom u srebreničkoj regiji je prethodno pomenuti predmet protiv Nasera Orića. S obzirom na sve zločine koje je njegova jedinica počinila nad srpskim civilima, a u neke od njih je bio i lično umiješan, čini se da nema smisla što je ovaj predmet nakon žalbenog postupka završio oslobađajućom presudom.

Za zločine nad bošnjačkim stanovništvom na području srebreničke regije, pred MKSJ do sada je vođen postupak protiv 27 lica, od čega je njih 20 pravosnažno osuđeno na četiri doživotne kazne i 272 godine zatvora (s tim da treba imati u vidu da su neka od ovih lica optužena i osuđena za zločine na području više opština u BiH, a ne samo za zločine na području srebreničke regije).

U srebreničkoj regiji, kako je već navedeno, u periodu od aprila 1992. do juna 1995. godine, ubijeno je od strane 28. divizije ARBiH oko 2.600 Srba, od kojih su polovina bili nenaoružani civili, žene, starci i djeca. Do sada su pred Sudom BiH i MKSJ samo tri lica osuđena na 22 godine zatvora za ove zločine.