DUHOVNI SVETIONIK DEVET I PO VEKOVA: Danas se slavi veliki jubilej manastira Prohor Pčinjski, stuba opstanka vere na jugu Srbije

Centralna proslava velikog jubileja, na državnom nivou, sa učešćem patrijarha srpskog Porfirija i predsednika Srbije Aleksandra Vučića, održaće se danas pošto je prošlogodišnja najava proslave otkazana zbog pandemije virusa korona. Svečana akademija planirana je za 12 časova.

OVU svetinju je prema dostupnim podacima podigao u 11. veku vizantijski car Roman Diogen, u znak zahvalnosti pustinjaku Svetom ocu Prohoru Pčinjskom koji mu je prorekao da će postati car. O pustinjaku se zna da je još kao mladić otišao u pustinju, prvo u nagorički kraj, a potom u planinu Kozjak. Jedini čovek koji ga je ikada sreo, kako se pripoveda, bio je upravo vizantijski car Roman Četvrti Diogen. Da nije bilo njihovog susreta verovatno se o pustinjaku ne bi ništa znalo, jer je on preko 30 godina živeo u samoći. Roman Diogen je kao vojskovođa lovio u Kozjaku i tom prilikom, sledeći ranjenu srnu, došao do pećine gde se podvizavao svetitelj koji mu je prorekao da će biti car i - tako bi.

Zanimljivo je da je prvobitna odluka cara Diogena bila da sagradi crkvu u Starom Nagoričanu, potražio je Prohora, ali je našao njegove mošti. Kada su njegovi ljudi došli sa namerom da odnesu mošti, one su ostale prikovane za zemlju. U tome su videli njegovu želju da ostane i počiva tu, gde je i napravljena mala crkva od rečnog kamena i tu je položeno njegovo telo koje mirotoči i dan-danas. Oko 200 godina posle toga, nad tom crkvom je sveti kralj Milutin podigao veću, koju su oslikali poznati slikari njegove kraljevske radionice Mihailo i Evtihije.

KROZ istoriju manastir dobija nove ktitore, pa je tako poslednja faza gradnje manastirske crkve Svetog Prohora delo komita-četnika, boraca za slobodu od 1903. godine u vreme igumana Vladimira Protića. Manastir je duhovni i prosvetiteljski centar ovog kraja, bio je u svojoj istoriji i ženski i muški manastir.

Od prošle godine u Eparhiji vranjskoj sve je u duhu obeležavanja dva značajna jubileja - 950 godina od izgradnje manastira i 700 godina od upokojenja drugog ktitora manastira Svetog kralja Milutina.

- Manastir Svetog Prohora veliki je duhovni svetionik na ovim prostorima naše otadžbine. Ove godine obeležava devet i po vekova svog postojanja, a obeležavanje ovog velikog jubileja na visokom crkvenom i državnom nivou, znak je da je manastir kao duhovni svetionik prepoznat i kao čuvar srpskog nacionalnog identiteta - kaže, za "Novosti", starešina manastira arhimandrit Metodije Marković.

PREMA rečima arhimandrita Markovića, ovaj veliki jubilej za manastir, a ujedno i za celokupni pravoslavni svet, od posebnog je značaja iz više razloga:

- Manastir Svetog Prohora je jedan od najstarijih manastira u Srbiji. Njegov istorijski značaj posebno je važan, jer u svojoj dugoj istoriji pod svodovima manastirskog hrama, a oko kivota Prepodobnog Prohora, sabirale su se mnoge značajne ličnosti, počevši od prvog ktitora manastira vizantijskog cara Romana Diogena, preko svetog kralja Milutina Nemanjića, koji je obnovio manastir u 14. veku, zatim svetog sveštenomučenika igumana Vladimira Protića. Manastir je kroz svoju bogatu istoriju preživljavao sve istorijske prilike i neprilike kao i naš pravoslavni narod ovih krajeva, vršeći svoju misiju oboženja i duhovnog prosvećenja, kako monaha koji su živeli u njemu, tako i svih verujućih koji su dolazili. U današnje vreme, manastir nastavlja svoj duhovni put, vršeći svoju misiju kroz liturgijski i bogoslužbeni život.

SEVERNA MAKEDONIJA

MANASTIR ima veliki značaj ne samo u duhovnom smislu za Severnu Makedoniju. Naime 2. avgusta 1944. godine, u manastiru Sveti Prohor Pčinjski održano je zasedanje Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Makedonije, koje je odlučilo da se osnuje makedonska država kao članica federalne Jugoslavije. Ovaj događaj se u Severnoj Makedoniji slavi kao Dan državnosti.

ISPOSNICA

NEDAVNO je obnovljena i isposnica Svetog Prohora Pčinjskog, koja se nalazi na oko dva kilometra iznad manastira. Malena isposnica je mesto gde je svetac proveo veći deo ovozemaljskog života i upokojio se. Do nje se stiže uskom planinskom stazom, a u nju se može ući samo puzeći.

DVA KONAKA

U IMPOZANTNOM manastirskom kompleksu, pored crkve gde se nalaze mirotočive mošti, dominiraju dva konaka, među kojima takozvani vranjski konak, monumentalnih razmera, predstavlja jednu od najlepših građevina ovog tipa u Srbiji. Građen je između 1854. i 1862. godine, ponajviše zaslugom Hadži-Mihaila Pogačarevića, trgovca iz Vranja.