FELJTON - ETNIČKO ČIŠĆENJE SARAJEVA: Preko 120.000 Srba od 1992. do danas napustilo svoja ognjišta

Ipak, iz svih dostupnih podataka jasno je da broj ubijenih srpskih civila prelazi broj koji su bošnjački članovi Predsjedništva spremni da priznaju. Prema izjavi bivšeg člana Predsjedništva RBiH i predsjednika SGV-a Mirka Pejanovića, broj srpskih žrtava u dijelu grada koji je pod kontrolom ARBiH iznosi između 2.000 i 3.000 ljudi, što uključuje i ubijene i nestale (Pećanin & Selimbegović, 1997. b).

Zamjenik predsjednika Srpskog građanskog vijeće (SGV) Mladen Pandurević u intervjuu "Večernjim novinama" rekao je da SGV ima podatke o najmanje 1.000 nestalih Srba u Sarajevu.

Takođe je naveo da su se ubistva nastavila između oktobra 1993. i kraja rata, u opštinama Centar, Novi Grad i Novo Sarajevo. Prema srpskom istraživaču Danilu Dželetoviću, u nekoliko logora u Hrasnici ubijeno je 55 srpskih civila i jedan broj zatvorenika Vojske Republike Srpske. Leševi su sahranjeni na raznim lokacijama u tajnosti. Porodicama žrtava nije bilo dopušteno da posjećuju mjesta sahrane (Dželetović, 2000, str. 180). Prema riječima šefa SDB-a BiH Munira Alibabića, samo Cacine žrtve su između 200 i 300 ljudi (Pećanin & Selimbegović, 1997. c).

DRUGI izvori daju različite procjene. Prema bazi podataka Centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih Republike Srpske, na području predratnih opština u Sarajevu ubijeno je 2.770 srpskih civila i 256 vojnika VRS-a.

Baza podataka sadrži relevantne zapise za svaku žrtvu, ubijenu između 1992. i 1995. godine.

U bazi se nalaze i imena 174 osobe nestale u Sarajevu tokom rata. Ova ocjena izgleda vjerodostojno, s obzirom na činjenicu da je Armija Republike BiH popalila i uništila 56 srpskih naselja i sela. Posle rata identifikovano je 28 masovnih grobnica Srba (Pašalić, 2002, str. 53).

Prema podacima beogradskog Instituta za istraživanje stradanja Srba u 20. vijeku, broj srpskih žrtava u Sarajevu, koje je evidentirao Institut, iznosi 8.504, što uključuje 7.524 civila i 856 nestalih osoba ("Ivanišević ATV", 2012).

BIVŠI policajac RS Simo Tuševljak, govoreći kao svjedok Haškog tribunala, rekao je da je u Sarajevu tokom rata ubijeno više od 3.000 srpskih civila. Prema njegovoj izjavi, samo na Grbavici, tokom 1992. i 1993, snajperisti su ubili oko 700 srpskih civila, dok je ukupan broj ubijenih na Grbavici, uključujući vojnike VRS, iznosio 1.600 muškaraca i žena (Tuševljak: U Sarajevu ubijeno, 2015).
Prema riječima direktora istraživačko-dokumentacionog centra u Sarajevu Mirsada Tokače, "samo u sarajevsko-romanijskoj regiji ubijeno je oko 2.500 civila sarajevskih Srba".

Mirsad Tokača je takođe izjavio da je ukupan broj ubijenih srpskih civila u ratu 4.178...

Zbog terora i zastrašivanja, između 1992. i 1995. godine, sarajevski Srbi su masovno napuštali teritoriju pod kontrolom Armije BiH i HVO-a i kretali se SRJ ili Republikom Srpskom, naseljavajući se gdje god su mogli. Nekadašnji član Predsjedništva Republike BiH i predsjednik SGV-a Mirko Pejanović opisao je ovaj postupak kao "miran egzodus Srba sa teritorija pod kontrolom ARBiH ili HVO-a" (Pejanović, 1999, str. 167).

NAKON Dejtonskog mirovnog sporazuma, nekoliko opština bivšeg Srpskog Sarajeva (Vogošća, Ilijaš, Hadžići i Ilidža) trebalo je da bude integrisano u Federaciju počev od 3. februara 1995. godine. Reintegracija je trebalo da bude završena za 45 dana (Nakon Sastanka Koordinacione komisije, 1996). Kako je vijest o očekivanoj reintegraciji stigla do srpskog stanovništva iz ovih opština, Srbi su počeli da odlaze na druge lokacije u Republici Srpskoj i u inostranstvo. Period premještanja teritorija Istočnog Sarajeva bio je vrhunac srpskog egzodusa. Prema UNHCR-u, u ovom periodu između 50.000 i 65.000 Srba napustilo je teritorije ponovo integrisanog Sarajeva.

Kako je Dušan Šehovac objasnio Komisiji, egzodus Srba iz Sarajeva imao je nekoliko razloga: "Prvi razlog je bio strah kako živjeti sa komšijama s kojima smo do juče bili u ratu. Drugi razlog je bio strah od čega živjeti. Zaposlenost u jednom od najrazvijenijih gradova u Jugoslaviji - Sarajevu, više nije postojala. Treći razlog je taj što je srpska strana tražila poslije 'Dejtona' da centralni dio Sarajeva bude proglašen distriktom pod međunarodnom kontrolom, sa mješovitom administracijom i policijom. Ali bošnjačka strana je dobila pravo da formira vlastitu policiju, vojsku i vladu. I tada su se Srbi osjećali nezaštićenima. To je razlog zašto su otišli. Bošnjačka strana željela je da Sarajevo postane njen ratni plijen i o tome su javno razgovarali."

AMERIČKI novinar Piter Brok je zaključio da "prosvećeno zapadno novinarstvo" i dalje odbija da prizna bijeg desetina hiljada sarajevskih Srba zajedno sa cjelokupnom jevrejskom zajednicom, oboje sa živim sjećanjima na zlodjela iz Drugog svjetskog rata, uoči priznanje bosanske "nezavisnosti" početkom 1992. godine. (Brock, 2005, str. 286).

Portparol Misije Ujedinjenih nacija u Bosni i Hercegovini Aleksander Ivanko je izjavio: "Misija je dobila brojne izvještaje o sarajevskim bandama koje terorišu srpsko stanovništvo i pljačkaju njihove kuće. Srbi, koji je trebalo da ostanu na Ilidži, sada kažu da nemaju druge mogućnosti nego da odu."

Na kraju, predratni Popis stanovništva iz 1991. godine pokazao je da je od 525.980 žitelja Sarajeva (mnogi se izjašnjavali kao Jugosloveni) bilo 157.536 građana koji su se upisali kao Srbi i to je činilo 29,94 odsto stanovništva.

Popis Kantona Sarajeva iz 2011. beleži da je pre 10 godina u njemu živelo 413.593 ljudi a da je Srba ostalo 13.300 (3,21%). Prema analizi Dušana Šehovca, 113.508 Srba i Jugoslovena napustilo je grad Sarajevo u tri jasno definisana perioda, kao rezultat etničkog čišćenja i prisilnog odlaska: U periodu 1992-1995. - 41.108; Početkom 1996. - 55.000; Između 1996. i 2013: 17.400.

Kraj