FELJTON - SVE MUSLIMANSKE OFANZIVE: Jedinice Armije BiH imale su prednost u ljudstvu
ARMIJA BiH je iskoristila ogromnu superiornost u ljudstvu i pokrenula brojne ofanzivne operacije širom Sarajeva.
Foto iz izveštaja Nezavisne međunarodne komisije
Prvu opsežnu ofanzivnu operaciju "Ljeto-92" pokrenula je 6. juna 1992. godine. Jedinice ARBiH napadale su se u tri kraka: sa planine Mojmilo na jugoistoku, planine Trebević na sjeveru i visoravni Žuč na sjeverozapadu. Glavna osovina napada bila je Stup - Azići - Vrelo Bosne Blažuj. Napadima je prethodila baražna vatra Prve artiljerijske brigade iz Sarajeva, koja je otvorila vatru na srpske položaje i naselja (Čekić et al., 2017, str. 88). Operacija "Zmaj-92" pokrenuta je 8. juna 1992. godine kako bi se razbio obruč oko Sarajeva na području Kobilje glave.
Ova operacija nije uspjela (Karavelić & Rujanac, 2009, str. 181-183). Međutim, jedinice ARBiH uspjele su da zauzmu brdo Orlić na visoravni Žuč i zarobe nekoliko artiljerijskih oruđa i minobacača. Teške borbe su se vodile kako u Dobrinji, tako i na platou Žuč. Jedinice ARBiH zauzele su, 18. jula 1992. godine,važno Golo brdo na grebenu planine Igman. ARBiH je platila strašnu cijenu za ovaj ograničeni uspjeh. Prema izvorima ARBiH, Muslimani su izgubili 199 muškaraca,738 je ranjeno, a dva su zarobljena (Čekić et al., 2017, str. 97). Prema srpskim izvorima, ARBiH je u junu izgubila 625 vojnika i oficira (Kovačević, 2018, str. 152). VRS je izgubila 8 muškaraca, a 62 su ranjena. Oštećena su dva tenka i dva oklopna transportera.
OFANZIVNU operaciju "Poljine" ARBiH je pokrenula 31. jula 1992. godine. Muslimani su 1. avgusta zauzeli grad Trnovo na strateškom putu između Sarajeva i Goražda i zarobili 30 artiljerijskih oruđa. Tanjug je izvjestio o 150 ubijenih srpskih vojnika i civila. Prema izvorima ARBiH, "juli 1992. godine završio je uzaludnim pokušajima probijanja opkoljenja i velikim uspjehom na području Trnova i Igmana." Prema istim izvorima, ARBiH je u julu 1992. godine izgubila 105 vojnika,a 416 je ranjeno (Čekić et al., 2017, str. 105-106). Između 4. i 11. avgusta 1992. godine,teške borbe su se vodile u Dobrinji, Aerodromskom naselju, Nedžarićima i na Stupu.
Srpska vojska kažnjavala agresora
VOJSKA Republike Srpske preuzela je strateško odbrambeno držanje 1992. i nije preduzimala veće ofanzivne operacije. Najviše, taktički napadi VRS-a imali su za cilj poboljšanje lokalnih taktičkih položaja i potiskivanje ofanzivnih napada ARBiH. U svakom slučaju, snage VRS bile su pod zakonskim obavezama da vode borbene aktivnosti u skladu sa prihvaćenim zakonima o kopnenom ratovanju i međunarodnim zakonom koji reguliše vođenje vojnih operacija, ali nisu bile pod obavezom da ostanu neaktivne i dopuste ARBiH da nekažnjeno ubija srpske vojnike i civile.
Krajem avgusta, general Sefer Halilović pripremio je ofanzivnu operaciju "Jug-92". Cilj operacije je bio probijanje obruča oko Sarajeva duž osi Hrasnica Sokolović Kolonija - Butmir Nedžarići. Cilj operacije bio je da "unište jake neprijateljske tačke" u Hadžićima, Ilijašu i Vogošći. U operaciji je učestvovalo trinaest brigada, 64 nezavisna bataljona i 31 nezavisna četa, ukupno preko 50.000 vojnika (Čekić et al., 2017, str. 108). Operacija je započela krajem avgusta 1992. godine.
PJEŠADIJSKIM napadima je prethodila i podrška jakom artiljerijskom vatrom. Artiljerija Prvog korpusa (sarajevskog) 20. avgusta ispalila je 20 artiljerijskih projektila na srpsko naselje Hadžići, uništivši lokalnu medicinsku ambulantu i ranivši 9 civila. Oko 100 artiljerijskih projektila ispaljeno je 22. avgusta na Ilijaš, usmrtivši jednu osobu i ranivši 7. Na Ilijaš je, 23. avgusta 1992. godine ispaljeno 500 granata, koje su usmrtile 6 osoba a ranile 8. Napadi ARBiH imali su početni uspjeh i osvojili određeni teren, ali su kontranapadi Vojske Republike Srpske potisnuli trupe ARBiH natrag, a general Sefer Halilović naredio je obustavu operacije.
Dana 7. decembra 1992. godine korpus ARBiH započeo je ofanzivnu akciju za probijanje blokade Sarajeva, napadajući na osi Hrid Vidokovac PTT radio, relejnu stanicu na planini Trebević. Dalje ofanzivne akcije uslijedile su 14. decembra 1992. godine i 7. januara 1993. godine. Sve su završile neuspjehom (Karavelić & Rujanac, 2009, str. 221-222).Posljednja ofanzivna operacija Sarajevskog korpusa ARBiH 1992. godine bila je ambiciozna operacija "Koverat".
ALIJA Izetbegović je lično nadgledao pripreme za ovu operaciju. (Čekić et al., 2017, str. 139). Cilj operacije bio je uništavanje snaga VRS koncentrisanim naletima iz Sarajeva i Visokog i povezivanje sa snagama ARBiH u srednjoj Bosni.Operacija "Koverat" počela je 19. novembra 1992. godine po lošem vremenu i obilnom snijegu. U početku su napadi Prvog sarajevskog korpusa ostvarili određeni uspjeh, ali duboki snijeg i teški gubici primorali su generala Sefera Halilovića da naredi zaustavljanje operacije. Sarajevsko-romanijski korpus VRS je 1. decembra 1992. godine pokrenuo snažan kontranapad duž puta Ilidža - Sarajevo, što je vojnike Prvog korpusa ARBiH bacilo u paniku.
Trupe VRS zauzele su Otes 4. decembra 1992. godine. Prvi korpus ARBiH pomjerio je napad prema sjeveru 5. decembra, učešćem u borbi oklopnog bataljona, artiljerijskog bataljona i protivtenkovskog artiljerijskog bataljona. Trupe ARBiH uspjele su, 10. decembra 1992. godine, zauzeti "Kotu 850" na platou Žuč, ključno obilježje koje dominira Sarajevom na sjeveru. Neuspješni napadi ARBiH trajali su do kraja decembra 1992. godine i nisu doveli do uspjeha. Operacija "Koverat" u stvari je pogoršala raniju situaciju Prvog korpusa ARBiH. Ofanzivnu operaciju "Trebević", s namjerom da presječe put između Lukavice,sjedišta Komande Sarajevsko-romanijskog korpusa i Pala, privremene prestonice Republike Srpske, Prvi korpus ARBiH pokrenuo je 30. maja 1993. godine. Muslimanski napadi su odbijeni sa značajnim gubicima. Poginulo je 27 vojnika ARBiH, a oko 60 je ranjeno (Karavelić & Rujanac, 2009, str. 233-236).
SVI PREKIDI vatre koje je Unprofor pregovarao propali su zbog ofanzivnih akcija Armije BiH. Kanadski general Luis Makenzi u svojoj knjizi memoara konstatovao je: "(...) kad god dogovorimo bilo kakvu vrstu prekida vatre, obično je Muslimani prvi prekrše. Pored toga, postoje snažni indirektni dokazi da su neka zaista zastrašujuća djela okrutnosti koja se pripisuju Srbima zapravo orkestrirali Muslimani protiv sopstvenog naroda, a u korist međunarodne publike" (MacKenzie, 1993, str. 255-256).
Kao što je Čarls Ingrao sa Univerziteta Purdue napomenuo:"Budući da nijedna rezolucija Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija nikada nije teretila režim Alije Izetbegovića i ARBiH, osim što je maltretirao jedinice Unprofora, teško da je iznenađujuće da su oni redovno pokretali napade na bosanske Srbe (...) Malo je među vojskom novinara bilo onih upućenih u širinu koju međunarodno pravo pruža vojnim zapovjednicima u ratovanju, a kamoli u opsadnim operacijama, uključujući i finije tačke (poput razlike između međunarodnog i domaćeg sukoba)" (Ingrao, 2009, str. 206-207).
SUTRA: Prljave igre Alijinih suflera