FELJTON - PRVI MASAKRI ALIJINE DRŽAVE: Muslimani su izveli 220 napada protiv JNA

"Za postizanje ovog cilja određeno je sedam pješadijskih i jedan artiljerijski bataljon. Operacija nije uspjela zbog nedostatka radne snage, slabe vatrene podrške i lošeg iskustva trupa (Delić, 2005)."

Napad na srpska sela i naselja uz put Sarajevo-Jablanica-Mostar, koji je povezivao Sarajevo i luke na mediteranskoj obali, Armija BiH je započela 25. i 26. maja. Srž napada pao je na srpsko selo Bradina, koje je srušeno do temelja. Sve kuće i crkva su uništene. Oko 50 Srba je ubijeno. Preživjeli su zadržani nekoliko dana u tunelu između Konjica i Sarajeva, a zatim odvedeni u koncentracioni logor u Tarčinu (Gavrilović, 2012). Nije iznenađujuće što je srpska TO u očiglednoj odmazdi 29. maja napala ARBiH u selu Ahatovići.

PREMA analitičkoj studiji koju je sproveo Radovan Radinović, od septembra 1991. pa dok posljednje jedinice JNA nisu napustile Bosnu i Hercegovinu 19. maja 1992, muslimanske i hrvatske snage sprovele su 220 napada isključivo protiv JNA, pri čemu je smrtno stradalo oko 500 oficira i vojnika, a ranjeno oko 2.000 (Radinović, 2004, str. 64-65).

Mjesec dana nakon što je "Direktiva o zaštiti suvereniteta i neovisnosti Republike Bosne i Hercegovine, strogo povjerljiva broj 02/2-1" pokrenula masovne napade na srpsku TO i JNA, postalo je očigledno da rokovi Direktive ne mogu biti ispoštovani, a Vlada Republike BiH je 20. juna 1992. godine proglasila ratno stanje, navodeći da su "agresiju na BiH izvršili Srbija, Crna Gora, JNA i SDS". Navodnu "agresiju" pratio je i navodni "genocid". Izetbegovićev režim tvrdio je da je do juna 1992. "40.000 ljudi ubijeno, preko 60.000 zatvoreno, a preko 1.400.000 (milion i četiri stotine hiljada) ljudi postali izbjeglice zbog genocida nad narodom RBiH". Ovi podaci bili su grubo i flagrantno prenapuhani ("Službeni glasnik Republike Srpske", 1992 b).

HAŠKI tribunal je napravio vlastitu procjenu ljudskih žrtava rata u Bosni i Hercegovini. Prema MKSJ istraživanju, ukupni gubici sva tri naroda tokom rata u Bosni i Hercegovini između 1992. i 1995. godine iznosili su najmanje 67.500 ubijenih ljudi, među njima je bilo 45.980 muškaraca i žena muslimanske nacionalnosti. Posljednja cifra uključuje 22.225 civila i 23.755 vojnog osoblja (Tabeau & Bijak, 2003, str. 19).Kako je u maju 1992. počeo srpsko-muslimanski građanski rat, bilo je očigledno nemoguće nanijeti više od polovine ukupnih gubitaka u razmaku od jednog mjeseca.

Grad Sarajevo zauzimao je 2.049 kvadratnih kilometara (prije rata) okružen brdima i planinama. Popis iz 1991. godine pokazuje da je prije rata u gradu i okolnim mjestima živjelo 525.980 stanovnika (Federalni zavod za statistiku, 1998). Postoje, takođe, procjene da je uoči rata u samom gradu bilo 435.000 stanovnika (Zaključni izvještaj Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u Sarajevu od 1991. do 1995. godine). Izvještaj stručnjaka Ujedinjenih nacija procijenio je da se broj osoba koje žive u Sarajevu u ranim fazama rata kretao između 300.000 i 380.000 stanovnika (United Nations Fifth Periodic Report, 1993, str. 7). Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, multietnička raspodjela stanovništva prije opsade bila je sljedeća: Muslimani 49,3 odsto; Srbi 29,9 odsto; Hrvati 6,6 odsto; Jugosloveni 10,7 odsto. Jevreji i druge grupe činile su preostalih 3,5 odsto stanovništva (Tabeau & Bijak,2003, str. 19). Zajedno sa Jugoslovenima, koji su uglavnom bili srpskog porijekla, Srbi su sačinjavali oko 40% stanovništva Sarajeva. Samo Sarajevo je 1992. godine činilo 10 opština: Stari Grad, Centar, Novo Sarajevo, Novi Grad, Ilidža, Hadžići, Vogošća, Pale, Ilijaš i Trnovo. Od deset predratnih sarajevskih opština, Srbi i Jugosloveni dominirali su u pet: Novo Sarajevo, Ilidža, Pale, Vogošća i Ilijaš (Tabeau & Bijak, 2003, str. 19).

Prije rata bio je to kosmopolitski grad, gdje su živjele i radile osobe različitih religija. Međunacionalni brakovi nisu bili rijetkost. Posmatrači su primijetili da su na početku rata mnogi sarajevski Srbi napustili grad. Gradska četiristogodišnja jevrejska zajednica brojala je 14.000 ljudi prije Drugog svjetskog rata i 1.400 ljudi prije rata 1992-1995. godine. Izvještava se da je kao rezultat evakuacija i žrtava ostalo samo nekoliko stotina Jevreja (United Nations Fifth Periodic Report, 1993, str. 7).

SARAJEVO u planovima zaraćenih strana: Narodna skupština RS je 16. maja 1992. godine održala Šestu sjednicu u Banjaluci. Na sjednici je usvojena "Odluka o šest strateških ciljeva". Ovi ciljevi su bili:

1. Razgraničenje države od druge dvije nacionalne zajednice;

2. Koridor između Semberije i Krajine;

3. Stvaranje koridora u dolini rijeke Drine, tj. "Eliminisanje Drine kao granice između srpskih država";

4. Uspostavljanje granice duž rijeka Une i Neretve;

5. Podjela grada Sarajeva na srpski i muslimanski dio, i uspostavljanje efektivne državne vlast u svakom od dijelova;

6. Izlaz Republike Srpske na more ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 02-130.92).

Cilj pod brojem 5 bila je "podjela Sarajeva na muslimanski i srpski dio". Ako je muslimanska zajednica tvrdila da je cijelo Sarajevo glavni grad unitarne "multikulturne i multikonfesionalne Bosne i Hercegovine", strateški cilj Republike Srpske bio je podjela grada. I srpska i muslimanska zajednica i njihove političke stranke smatrale su Sarajevo svojim glavnim gradom. Logika ovog pristupa proizišla je iz ideje da se muslimanska zajednica odvoji od srpske zajednice kao garancija sprečavanja etničkih incidenata i rata.

SUTRA: SRBI U DVOSTRUKOM PRSTENU