SADEJSTVO POLITIKE I GLASILA: Medijska “nacifikacija” srpskog naroda (8)
SADEJSTVO politike i medija na najefektniji način se plasira revizijom istorije na velikim i malim ekranima. Tokom određenih kriza, a pogotovo nakon njih, moćni politički krugovi nastoje korišćenjem "naklonjenih" medija da ukažu na uzroke i posledice određenog događaja, naravno uvek tako da strana koju oni zastupaju bude prikazana iz pozitivnog ugla.
Propagandna moć: Znak "Holivuda" na planini Santa Monika
Ekipa producentske kuće "Brajan Laping asošijets", prema izvornoj ideji austrijske državne TV i britanskog poludržavnog Bi-Bi-Sija, tokom 1994-1995, dakle dok je građanski rat u Bosni i Hercegovini još trajao, realizovala je TV serijal "Smrt Jugoslavije". Brajan Laping je nekada bio novinar "Dejli mirora", "Gardijana" i "Fajnenšel tajmsa", a potom je 1988. osnovao svoju TV produkciju koja je vrlo brzo ovenčana svetskom slavom, radeći dokumentarne emisije o spajanju Zapadnog i Istočnog Berlina ("Pad zida"), padu SSSR-a ("Druga ruska revolucija"), prvom ratu u Zalivu ("Vašingtonska verzija"). Za film "Votergejt" dobili su prestižnu američku nagradu Emi.
PROJEKAT "Smrt Jugoslavije, ili Samoubistvo jedne evropske nacije" predstavljao je, upravo kao i razbijanje Jugoslavije, internacionalni poduhvat. Najviše novca za realizaciju došlo je iz SAD, Velike Britanije, Austrije i Francuske, ali su sredstva pristizala iz celog sveta, uključujući po svedočenju samih novinara, i Skandinaviju, Rusiju itd. Zapravo, bila je to neka vrsta koprodukcije britanskog Bi-Bi-Sija, francuskog Kanala plus, američke TV "Diskaveri", austrijske državne TV, australijske Ei-Bi-Si TV, belgijske RTBF, te holandske i skandinavske TV. Dakle, bezmalo ceo (medijski) Zapad.
Serija, čiji već sam (pod)naslov konotira da su domaći činioci mnogo više doprineli nestanku Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) sa svetske mape, nego međunarodni faktori - a ta teza je "opšteprihvaćena" u tzv. međunarodnoj zajednici - bila je prikazana u preko dvadeset zemalja sveta.
RAĐENA je na temelju knjige tada neiskusne novinarke Lore Silber (tada devojke koja je, u svojstvu Fulbrajtovog stipendiste, došla u Jugoslaviju sa težnjom da uči srpski jezik, a onda preko noći postala saradnik američke državne kratkotalasne stanice "Glas Amerike" i potom i glavni dopisnik prestižnog "Fajnenšel tajmsa") i Alena Litla (zaista novinara Bi-Bi-Sija) čija je uloga u ovom projektu bila u stilu njegovog prezimena, daleko manja u odnosu na tada gospođicu Silber. Knjigu "Smrt Jugoslavije" pohvalile su veoma značajne ličnosti: Voren Cimerman, bivši ambasador SAD u SFRJ ("Knjiga je najbliža istini o tome šta se dogodilo... Ukoliko ste limitirani na samo jednu knjigu o Balkanu, najbolje da to bude ova..."); Piter Dženings, nekadašnja zvezda američke TV Ei-Bi-Si ("Eksplicitna i nezaboravna knjiga o nasilnoj dezintegraciji jedne nacije...").
"Smrt Jugoslavije" postala je veoma tražena u Nemačkoj, Austriji, Velikoj Britaniji itd.
NOVINARSKI pristup knjige i njena objektivnost nije, naravno, dovedena u pitanje iako se već u međunaslovima poglavlja govori o "srpskom nacionalizmu", kao negativnom naboju koji je doveo do tragičnog sleda događaja i Hrvatskom proleću gde se eventualni hrvatski nacionalizam i šovinizam potire njihovim, kako je isticano, legitimnim (ne nužno i legalnim) aspiracijama za nezavisnošću. Sami autori kažu da su "odlučili da knjigu počnu Miloševićevim usponom ka vlasti, a potom zaverom kojom je uspeo da ostane na vlasti provocirajući sukcesivne krize u Srbiji i kako je proširio bazu svoje vlasti iza granica sopstvene republike; konačno, otimajući Jugoslovensku narodnu armiju (JNA) - najvažniju pojedinačnu, i sticajem okolnosti jedinu u potpunosti funkcionalnu, pan-jugoslovensku instituciju - zloupotrebivši je za stvar Srba van Srbije, on je bio u stanju da predstavi drugim nacijama u Jugoslaviji prost đavolski izbor: ili ostanite u Jugoslaviji pod mojim uslovima, ili ratujte protiv jedne od najvećih armija u Evropi".
HOLIVUD PI-AR LABORATORIJA
POČETKOM 2000. godine, u cilju najave "boljeg" i "prosperitetnijeg" milenijuma, tadašnji američki sekretar (ministar) odbrane Vilijem Koen saopštio je javnosti da se obratio za pomoć Holivudu u cilju popularizacije prijavljivanja mladih Amerikanaca u vojsku. Kako je izjavio Koen, njegova poseta "fabrici snova" bila je inspirisana filmom Stivena Spilberga "Spasavanje redova Rajana". Vilijem Koen, koji će kasnije prirediti oproštajni prijem za zvanice iz Holivuda (koštao preko 300.000 dolara), naglasio je da je glumac Tom Kruz u filmu "Top gan" faktički "regrutovao" u oružane snage SAD mnogo više novih mladih ljudi nego što bi ostvarili svi stratezi Pentagona skupa.
GLAVNI konsultanti internacionalnog TV projekta bili su Lora Silber, kao koautor knjige, i Tihomir Loza, gost-komentator bosansko-muslimanskog lista "Dani" i tada komentator časopisa War Report u kome su svoje članke i studije objavljivali i znameniti autori Martin Vulakot ("Gardijan"), Mark Viler, direktor projekta Međunarodne krizne grupe za Bosnu, Kolin Solovej, koji je kasnije, 2000. godine, osnovao Program Oebs za zaštitu novinara na Kosovu i Metohiji.
U intervjuu listu "Slobodna Dalmacija", 14. februara 1996, režiser serijala "Smrt Jugoslavije" po imenu Pol Mičel, američki građanin, koji je tada već desetak godina živeo u Londonu, kazao je:
"IMAMO jako puno materijala koji je ostao. Između ostalog i dve kasete intervjua sa Fikretom Abdićem. Abdićeva priča je kasnije postala prekomplikovana (podv. a.): zamisao da muslimani napadaju muslimane na srpskoj teritoriji koja je u stvari u Hrvatskoj. Njegova priča je postajala toliko komplikovana da ju je bilo preteško objasniti..." Ali, nije bilo komplikovano da se za američku verziju serijala "Smrt Jugoslavije", za naraciju koja prati slike, koristi glas tada glavnog međunarodnog korespondenta američke kablovske TV Si-En-En - Kristijane Amanpur.
Filmska industrija, predvođena najvećom pi-ar "laboratorijom" na svetu - Holivudom, takođe nastoji da "prati stvarnost", tačnije da, uglavnom po narudžbinama Pentagona, pravi ratne spektakle u kojima je, po pravilu, jasno naznačeno ko su "dobri", a ko "loši" momci.
TOKOM ratova na prostoru bivše SFRJ, a pogotovo nakon njih, u filmski jezik stižu (relativno) nove teme: Bosna, "silovanje kao oružje rata", "etničko čišćenje", "masovne grobnice" itd. Tome je prethodilo, kao što je već navedeno, prikazivanje srpskih boraca kao zapuštene, nedisciplinovane i zlikovačke horde, koja vodi agresivni rat, s neizbežnom bradom, flašom rakije u levoj, a kalašnjikovim u desnoj ruci. Za to vreme, muslimanske i hrvatske postrojbe prikazivane su kao uredna, dobro organizovana i odbrambena vojska, koja postupa po svim pravilima rata, odnosno "Ženevske konvencije".
Dakle, potpuno poput "holivudskih ratnika dobra". Nalik na filmske heroje iz "Oficira i džentlmena" (Ričard Gir), "Top gana" (Tom Kruz) i sl. vojne formacije bosanskih muslimana, koje su želele da prikažu sebe kao ratnike za multietničko i multikulturno društvo, ali pod zelenom zastavom islama, preuzele su ime američkih specijalnih jedinica - Zelene beretke. Isti naziv ima i film u kojoj glavnu ulogu igra jedna od najvećih zvezda Holivuda svih vremena - glumac Džon Vejn.
SUTRA: MITOVI O VEČNIM AGRESORIMA