FELJTON- JUGOSLAVIJA BRANA OD PRODORA KOMUNIZMA: Politika Vatikana prema Jugoslaviji potčinjavala se diktatu fašističke Italije

Praške Lidove novine u članku „Austrijski Hajmver i hrvatski frankovci“ dolaze do zaključka da bivši austrijski oficiri hrvatske narodnosti (Sarkotić, Stipetić i Perčević) stoje u vezi sa austrijskim Hajmverom i da zajednički rade protiv Jugoslavije:

„U poslednje vreme je Jugoslavija dobila konkretne dokaze da stoje frankovci u vezi sa terorističkim aktima... Italijanski fašizam pomaže pokret ne samo moralno nego i materijalno. Italija neće povratak Habsburgovaca u Austriji a još manje želi dunavsku federaciju. Ona hoće samo da i sa austrijske strane napada Jugoslaviju i da Austrija postane član u lancu koji okružuje Jugoslaviju...

Teroristička akcija protiv Jugoslavije vodi se iz Beča, a svoje prste imaju u ovoj akciji hrvatski frankovci“.

Razrađenu terminologiju o velikosrpskom centralizmu i hegemonizmu su koristili svi kojima je smetala zajednička država Srba, Hrvata i Slovenaca. Apsurdno je to što su o tzv. beogradskom centralizmu govorili upravo predstavnici svjetskih internacionala koje su organizacijski centralizovane i kod kojih je centralistička vladavina nepobitna. O takvom apsurdu često je govorio Hrvat jugoslovenski nacionalista dr Juraj Demetrović kritikujući zalaganje komunista i rimokatoličkih klerikalaca za decentralizaciju države: „Mi imamo ovdje predstavnike raznih centralizama, centralizma moskovskog, centralizma rimskog, međutim, sva nam ta gospoda govore o nekakvoj decentralizaciji...“.

Prema Demetrovićevim zapažanjima ustavni nacrti državnopravne opozicije pred izglasavanje ustava 1921. (u kojoj su bili klerikalci, komunisti, hrvatski habzburški legitimisti), išli su samo za potpunom decentralizacijom više državne vlasti, dok su na pokrajinskom nivou predviđali potpunu centralizaciju feudo-aristokratskog tipa.

Zato je isticao da će sa prihvatanjem ustavnih nacrta klerikalnog Jugoslavenskog kluba, Narodnog kluba i Hrvatske pučke stranke, pokrajinski centralizam progutati staru županijsku samoupravu.

U MONARHISTIČKOJ Jugoslaviji Srbima je pripisivana ugnjetačka tzv. velikosrpska hegemonija preko jugoslavenstva. Neizbježan atribut koji im se takođe kačio, uz hegemonističko jugoslavenstvo, bio je pojam „beogradskog centralizma“. Pomenuta „velikosrpska hegemonija“ preko jugoslavenstva je prosta ideološko-politička konstrukcija habzburških legitimista, rimokatoličkih klerikalaca i komunista, a od kraja dvadesetih godina i engleskih javnih radnika (Siton Votsona i drugova). U Kraljevini SHS/Jugoslaviji uslovno rečeno „hegemoniju“ su imali nosioci ideologije jugoslavenskog nacionalizma, frankofilski liberalni demokrati različitog nacionalnog sastava (Srbi, Slovenci Jugosloveni, Hrvati Jugosloveni, Jevreji). Analiza posjednika industrijskog kapitala, vlasnika i akcionara banaka, finansijskog kapitala, govori da su najveći posjednici, procentualno gledajući broj stanovnika pojedinog naroda, bili jugoslavenski državljani stranog porijekla. Poznata je moć zagrebačkih finansijskih magnata od kojih su mnogi 1929. ušli u lični režim kralja Aleksandra. 

Politika Vatikana prema Jugoslaviji potčinjavala se političkom diktatu (uticaju) fašističke Italije. Za Rimokatoličku crkvu Jugoslavija je bila velikosrpska tvorevina (država) koja je rimokatolike Hrvate kulturno „bizantizirala“ a politički „srbizirala“, a hegemonistički srpski režim je provodio „balkanizaciju europski naobraženih Hrvata i Slovenaca“. Jugoslavija je za Rimsku crkvu neprijatelj rimokatolicizma, stvorena da uništi hrvatstvo kao „predziđe kršćanstva“ i na njegovim ruševinama otvori put „bizantizmu“ i njegovom čedu boljševizmu. Musolinijev organ Popolo d’ Italia, komentarišući sastanak italijanskog ministra Grandija i sovjetskog Litvinova u Milanu, otvoreno saopštava obrazovanje bloka država pod italijanskim vodstvom, država revizionističkog bloka, „Bloka nezadovoljnika“, koji se, po nadi Italije, uspostavlja kao protuteža francuskom sistemu u Evropi.

KOMUNISTIČKA internacionala (Kominterna)  je već od njenog postanka (1919) posmatrala Kraljevinu SHS kao veštačku, „nenarodnu tvorevinu“. Za Kominternu, Jugoslavija je bila tvorevina imperijalnog rata, stvorena da se bori protiv „prve zemlje socijalizma“ i da bude brana prodoru komunizma sa Istoka („sanitarni kordon“). Da bi učvrstila novi građanski poredak u Evropi, Francuska i saveznice, s druge strane, osnovale su Malu Antantu u koju su ušle nove države (Kraljevina SHS, Čehoslovačka, Rumunija). Po Kominterninoj zamisli, sve te države „francuskog sistema“ trebalo je jednostavno razbiti. Antisrpski vokabular Kominterne bio je pun napada na dominaciju srpskog „plemena“ i njene buržoazije nad „nesrpskim narodima“ i nacionalnim manjinama.

Postepeno je prvobitno komunističko jugoslavenstvo potiskivano otvaranjem diskusija o nacionalnom pitanju (1922), odnosno preispitivanjem jugoslavenskog opredjeljenja komunista. Nacionalno pitanje se sve više počinjalo tretirati kao sredstvo revolucije i to revolucionarnom borbom „ugnjetenih naroda“ protiv hegemonističke „velikosrpske ekspanzije“.

Problematika „pravilnog“ rješavanja nacionalnih odnosa u Kraljevini SHS otvorena je među jugoslavenskim komunistima 1923. godine na II konferenciji Komunističke partije Jugoslavije. Zauzet je stav da je srpski hegemonizam kriv za stanje u državi, odnosno da je srpski centralizam raspirio nacionalne strasti i gurnuo gotovo sve Hrvate ka Stjepanu Radiću. Tada su se prvi put pojavili zahtjevi za obrazovanjem posebnih država svake nacije. Novi radikalan zaokret, uslovljen diktatom Kominterne, desio se na III konferenciji KPJ (1–4. januar 1924) kada je zauzet stav da je jugoslavenska država stvorena pod diktatom „imperijalističke politike Antante i srpske vladajuće klase“ i da u njoj „vladajuća klasa jedne (srpske) nacije, ugnjetava ostale nacije“. Tom prilikom naglašeno je i pravo otcjepljenja „ugnjetenih nacija“, ali je istovremeno i postavljeno pitanje njegove svrsishodnosti s obzirom na ekonomski prostor i nacionalnu izmješanost.

Pošto u unutrašnjoj partijskoj borbi prevagu još nisu bile odnijele „prave revolucionarne snage“, zauzet je kompromisan stav, neprimjeren tadašnjoj političkoj situaciji i logici državne teorije (što veća sloboda samoopredjeljenja to slabiji separatizam). Budući da ovakav stav nije bio dovoljno revolucionaran, Kominterna je morala da donese odluku o obaveznom ostvarenju prava naroda na otcjepljenje i stvaranje posebnih nacionalnih država.

ANTISRPSKA TRADICIJA

KOMINTERNA se naslanjala na ideološku antisrpsku tradiciju srpskih socijalista (socijaldemokrata) predvođenih Svetozarom Markovićem i kasnije Dimitrijem Tucovićem, pa su njene ideje mogle lako uhvatiti korijena u redovima naivnog „socijalnog“ srpskog naroda koji je u dobroj mjeri od tog vremena bio „zanesen“ socijalnom kampanjom o narodnoj pravdi (bez „ugnjetačke“ velikosrpske nacije) koja će se, kako su očekivali, stvoriti djelovanjem „svjetske revolucije“. Socijalisti su bili protivni svakom uvećanju državne teritorije Srbije prije sticanja unutrašnjih (socijalnih) sloboda, pošto siromaštvo, cenzura i neodgovornost „okivaju umni razvitak narodni“ (Svetozar Marković).

 SUTRA: KOMUNISTI U DREZDENU RASTURAJU JUGOSLAVIJU