FELJTON - RUSI PODIŽU SVOJU PRVU CRKVU U SRBIJI: Ruska zagranična crkva je od SPC dobila sva ovlašćenja za rad sa ruskim narodom

Drugi zagranični Sabor održan je takođe u ovom gradu 1938. godine. Godišnji Arhijerejski sabori Zagranične ruske pravoslavne crkveu Kraljevini Jugoslaviji održavani su takođe u Karlovcima, a od sredine tridesetih godina u Beogradu.

Ruska zagranična crkva je od SPC dobila sva ovlašćenja za rad sa ruskim narodom u Kraljevini, formirane su parohije u mestima gde su Rusi činili velike zajednice - Beogradu, Sremskim Karlovcima, Novom Sadu, Bečkereku (Zrenjaninu), Beloj Crkvi, Pančevu, Zemunu, Vršcu, Sarajevu, Herceg Novom, Crikvenici, Bitolju, Osijeku, a manje crkvene zajednice u malim mestima kao što su Sombor, Kikinda, Novi Bečej i drugi.

Verske obrede su obavljali u improvizovanim prostorijama pojedinih ustanova i kućama imućnijih emigranata. Primera radi, prava mala crkva nalazila se u Vladičanskom domu u Novom Sadu, u Ruskoj bolnici u Pančevu, u Hramu Uspenja Presvete Bogorodice u Novom Bečeju, u crkvi Svetog Arhangela Mihaila i Gavrila u Zemunu, u tvrđavi u Velikom Bečkereku bio je smešten hram Svetog Arhangela Mihaila. Tamo gde je Rusa bilo veoma malo, oni su verske obrede obavljali u srpskim crkvama.

Već na jesen 1924. godine počinje izgradnja prve Ruske crkve u Srbiji, na placu koji je patrijarh Dimitrije ustupio Ruskoj zagraničnoj pravoslavnoj crkvi na Tašmajdanu, pored crkve Svetog Marka, gde se nalazila skromna crkvena montažna baraka. Građena je veoma brzo, osvećena je i prve vernike primila već početkom januara 1925. godine. Postala je centar duhovnog života i okupljanja ne samo beogradskih Rusa, nego i onih iz ostalih gradova.

KADA  je 1931. godine izgrađena Iverska kapela na Ruskoj parceli Novog groblja, po ugledu na istoimenu crkvu na Crvenom trgu, porušenu od strane boljševika, ona je u velikoj meri dobila i ulogu crkve i olakšala obavljanje verskih obreda. Naredne godine otvorena je i crkva Svetog Jovana Bogoslovau Beloj Crkvi, gde je živelo 2.500 ruskih izbeglica, mahom bivših oficira, polaznika i profesora dve obrazovne ustanove - Kadetskog korpusa i Marijanskog devojačkog instituta sa internatom. Izgrađene su uglavnom donacijama ruskih pojedinaca i ustanova, ali je i pomoć srpskih građana i institucija i Srpske pravoslavne crkve bila dragocena.

Srpska pravoslavna crkva je pružala materijalnu pomoć i siromašnim ruskim izbeglicama, a u granicama svojih mogućnosti pomagala je rad Ruske zagranične crkve. Ceo međuratni period bio je prožet takvim delovanjem. Srpsko-ruske crkvene veze bile su izuzetno važne za jačanje ukupnih odnosa.  U katalogu Srpska pravoslavna crkva i ruska emigracija 1920-1940, (Banjaluka, 2018), Radovan Pilipović piše da su visoki predstavnici Ruske zagranične pravoslavne crkve u Srbiji imali mnogostruko povoljnije uslove za rad i život nego bilo gde drugo, što je izraz dubokih istorijskih veza dva naroda i zajedničkih duhovnih i verskih osećanja. Rusko sveštenstvo odigralo je veoma važnu ulogu u obnovi našeg pravoslavnog sveštenstva posle velikog stradanja u Prvom svetskom ratu. Sveštenstvo je delilo sudbinu naroda, tokom rata je desetkovano i trebalo je mnogo napornog i nesebičnog rada da se obnovi i uspostavi normalan parohijski život u mnogim eparhijama Srpske pravoslavne crkve. Jedan od primera koji navodi Pilipović je doprinos ruskog episkopa Mitrofana radu monaške škole u manastiru Rakovica, gde je za dve prve godine zamonašeno 15 polaznika. Monaštvo u mnogim manastirima je obnovljeno zahvaljujući ruskim sveštenicima, obnovljeni su i manastiri oštećeni u ratu, kao Petkovica kod Šapca, Miljkov manastir kod Svilajnca, Novo Hopovo na Fruškoj gori.

RUSKI  monasi doneli su u Srbiju ikonu Presvete Majke Božije - Bogorodicu Kurskaju, koja potiče iz 17. veka. Ona se danas čuva u manastiru Tumane kod Golupca, jednom od najvećih duhovnih i kulturnih centara Srbije. Iguman Luka Graljonov sa ruskim monasima, jedno vreme je boravio u Miljkovom manastiru kod Svilajnca, a 1936. godine ovo bratstvo prelazi u Tumane i donosi čudotvornu ikonu presvete Bogorodice Kurske. Do početka Drugog svetskog rata rusko bratstvo je zajedno sa srpskim, doprinelo razvoju manastira, širenju njegove ekonomije i izgradnji konaka koji je dobio ime „Ruski konak”.

Ova čudotvorna ikona je doprinela iscelenju mnogih bolesti, kao i manastir Tumane sa isposnicom Svetog Zosima Tumanskog čudotvorca. Manastir je u poslednjih nekoliko godina postao najposećenija svetinja, hodočašće u koje dolaze ne samo Srbi nego i pripadnici drugih vera. S pravom je kod naroda poznat kao Đerdapski Ostrog. Prema narodnom predanju Tumane je zadužbina srpskog vlastelina i junaka Kosovske bitke - Miloša Obilića, poreklom iz okoline Golupca.

Ruske monahinje su brinule o srpskoj nezbrinutoj deci i siročadima, a njihov doprinos obnovi ženskog monaštva je neizmeran. Pilipović navodi reči ruskog episkopa, Mitropolita Evlogija Georgijevskog, da u Srbiji po završetku rata nije bilo nijednog ženskog manastira i to je počelo da se „smatra kao potpuno normalna pojava”. Obnovi srpskog ženskog monaštva značajan doprinos dale su monahinje ruskog Ljesninskog manastira, celo sestrinstvo, njih oko 70 je došlo u Srbiju, predvođeno igumanijom Ekaterinom. Boravile su u manastiru Hopovo na Fruškoj Gori, a deo je prešao u manastir Kuveždin.

RUSKA  monahinja, igumanija Diodora, stigla je u zapušteni manastir Svetih Kirika i Julite u Smilovcima kod Dimitrovgrada u aprilu 1925, godine sa oko 40 monahinja iz manastira Žabka kod Kišinjeva, odakle posle dve-tri godine sa delom sestrinstva odlazi u manastir Divljana kod Bele Palanke .

Sa monahinjama je u Divljani renovirala stari manastir Svetog Dimitrija, znatno oštećen i poharan za vreme bugarske okupacije u Prvom svetskom ratu. Obnovile su i kapelu, malu zimsku crkvu posvećenu Prepodobnom Serafimu Sarovskom, koja se nalazi iznad manastira. Manastir je do rata bio pun ruskih monaha i monahinja, koji su ga freskopisali i materijalno i molitveno još više oživeli.

Za vreme njenog boravka u Divljani, sestrinstvo se uvećal o na preko 70 monahinja, izgrađeno je više objekata, konak i ekonomske zgrade, osnovana je apoteka, ambulanta i stacionar u kojima je lečeno i stanovništvo okolnih mesta. Godine 1932. otvoren je Dom za decu čiji su roditelji stradali u ratu, o njima su brinule ruske monahinje sa pedagoškim obrazovanjem. Mati Diodora je kasnije sa delom sestrinstva iz Divljane prešla u manastir Blagoveštenje u Stragarima Rudničkim Monahinja Diodora (svetovno Lidija Nikolajevna Dohtorova (1896-1978) bila je 1950. godine primorana da napusti Srbiju, otišla je u manastir Sveta Petka blizu Sofije, gde se kao igumanija upokojila 1978. godine. Razlog za odlazak bila je odluka da svi emigranti koji nemaju jugoslovensko državljanstvo moraju da napuste zemlju, što je važilo i za sveštena lica. Smatra se da je imala veliki dar isceljenja pomoću molitvi.

PROFESORI BOGOSLOVIJE

U SRBIJU  je stiglo više profesora bogoslovije i teologa. Na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu radilo je nekoliko ruskih profesora, a do 1941. godine na njemu je diplomiralo 69 studenata ruskog porekla.46 U Bogosloviji u Sremskim Karlovcima radilo je desetak istaknutih profesora: Jovan Sokalj, Vasilij Vinogradov, Tihon Troicki, Boris Selivanovski, Boris Volobujev, Nil Malahov, Fjodor Balabanov, Vladimimir Halajev, Nikolaj Akajomov, Sergej Muratov, Vladimir Rozov.

 SUTRA: RUSI VRAĆAJU DUHOVNI  ŽIVOT NA FRUŠKOJ GORI