MITROPOLIJA NEZAMISLIVA BEZ PEĆKE PATRIJARŠIJE: Niko ne može i nema pravo da deli Srpsku pravoslavnu crkvu

Na Cetinju i dan danas postoji bunar Pećke Patrijaršije i zgrada, koja se katastarski vodi na manastir Pećku patrijaršiju, i u kojoj je kralj Nikola nastanio prvu Bogosloviju 1863/4. godine. Moji bogoslovci i danas žive u toj zgradi, iz generacije u generaciju.

A koliku su ljubav Crnogorci i Brđani imali i prema samom Manastiru pećkome jasno svjedoči naš Sveti Petar Prvi, u jednom pismu kojim poziva svoj narod da udijeli, koliko može, pomoći postrižniku pećkog manastira koji je po nju u Crnu Goru i Brda došao „u pisaniju”, kako bi se mogao mogao isplatiti veliki danak i globa Turcima, koji su prijetili da će, u suprotnom, i crkvu i manastir razoriti i sveštenike posjeći i povješati. Sveti svojem crnogorskom i brdskom narodu piše ovako: „Ja znam vaše biće i sostojanije i vašu uboštinu i siromaštinu, ali je ono srbska crkva svega slovenosrbskog naroda i Mati svijeh srbskijeh crkavah, u koju su patrijari naši stojali i koju su cari naši ogradili. Toga radi ne odrecite se po svojoj jakosti... milostinje i pomoći u onu svetu obitelj priložit, da je otkupite i sohranite od razorenija!...

I po tome vidimo da je Mitropolija bila i ostala nezamisliva bez Pećke Patrijaršije, odnosno Srpske Pravoslavne Crkve. Mitropolija crnogorsko-primorska koja je prva među svim njenim eparhijama, bila je i ostala jedina koja je sačuvala neprekidnost trajanja Pećke Patrijaršije, čak i nakon njenog formalnog ukidanja 1766/7.  nasiljem turskog i fanarskog Carigrada.

NIKO ne može i nema pravo da dijeli Srpsku Pravoslavnu Crkvu - Mitropolija crnogorsko-primorska i eparhije Budimljanska, Zahumsko-hercegovačka i Mileševska koje imaju nadležnosti unutar granica države Crne Gore jesu Srpska Pravoslavna Crkva - Pećka Patrijaršija. Ako je Mitropolija crnogorsko-primorska stvarala Crnu Goru, to znači da ju je stvarala Pećka Patrijaršija, Srpska Pravoslavna Crkva.

Upravo odavde, iz Zete, na svetosavski arhiepiskopski tron u Žiči uzveden je u vrijeme kralja Milutina 1279.  dotadašnji episkop zetski i pređašnji iguman hilandarski, Sveti Jevstatije Prevlački, rodom iz Budimaljske župe, koji je samo utvrdio već postojeće najdublje veze prvoepiskopa srpskih sa Zetom i Budimljom od vremena samog Svetog Save.
Kao rođeni Zahumljani i Sveti patrijarsi iz porodice Sokolovića - Makarije, Antonije, Savatije i Gerasim u vrijeme prvi put obnovljene Srpske Patrijaršije u 16. veku  zacijelo su održavali čvrste veze sa susjednom Zetom - Crnom Gorom.

I POSLEDNjI srpski patrijarh Vasilije Brkić, veliki stradalnik, bezakono svrgnut sa Pećkog Prestola od Carigrada fanarskog 1765/6.  i progonjen i utamničavan od onog turskog, boravio je u tim smutnim vremenima u Crnoj Gori, za mitropolitstva vladike Save i ovdje je čak sastavio i službu Svetome Vasiliju koju mi danas pjevamo. Bilo je to, naravno, na veliko nezadovoljstvo kako Turske tako i Veneciji. One su se obe preko svojih crnogorskih veza potrudile da ga iz Crne Gore što prije isprate, jer su se preko svojih uhoda i same uvjeravale da je „patrijarh pećki u Crnoj Gori bio veoma cijenjen” i kao takav veoma opasan za njihove interese, kako se kaže u jednoj mletačkoj diplomatskoj ispravi.

Crna a Gora  u  20. vijeku, ona koja je ostala vjerna svojoj Srpskoj Crkvi, je iznjedrila još dva njena prvoepiskopa - patrijarha Varnavu Rosića, rodom od Pljevalja, koji je prethodno episkopovao u Makedoniji i umro od dušmanskog otrova u vrijeme Konkordatske krize 1937. g., i dotadašnjeg mitropolita crnogorsko- -primorskog, patrijarha Gavrila Dožića, da, blago meni.

Dakle, već punih osam vjekova patrijarsi srpski dolazili su i boravili na prostoru današnje Crne Gore, kao svoji među svojima i na svome.

POMENUH u svojim besjedama Svete Arhangele na Prevlaci gdje je bilo sjedište, dvije stotine i više godina, Zetske mitropolije. Veliki i Sveti mitropoliti su tu stolovali.

Tu je bio i Svetitelj Jevstatije Prevlački,  kasnije srpski arhiepiskop, koji je na tronu Srpske Pravoslavne Crkve sjedio osam godina. Tu su Novomučenici Prevlački, postradali od militantnih Latina, tu su njihove mučeničke mošti. Kad god dođem na Prevlaku, uvijek pogledam gore, na Lovćen. I tačno vidim, osjećam svojim bićem Prevlačku svetinju kao temelj jedinstva sa gore, na Lovćenu, zlatnim krstom. Gledam i žarko želim da to prirodno jedinstvo, dobije svoj konačan ovozemaljski obris. Sve je na nama. Priroda je sve sama do sada odradila. Božija volja. Na nama je da obnovimo i jedno i drugo. Jer obnavljajući Svete Arhangele ovdje, i Prevlaku, taj svetosavski temelj istorijske Crne Gore, i mnogo šire od Crne Gore, mi obnavljamo sebe i Crnu Goru. Ali, nije to kraj.

Moramo da obnovimo i kube... A kube je Lovćen! I na kubetu crkva Svetog Petra Cetinjskog!

I zlatni krst! E, da, blago meni! Osjećam da me grli ta svetinja odavde, od Prevlake, pa do vrha Lovćena. Osjećam je. Tu je. Samo još malo, malo, malo mi još treba pa da je dohvatim, da ona mene dohvati. I biće, ako Bog da, sigurno.

ČOVEKOVO OBNAVLjANjE

MALO sam već i u godinama,  ali... Ali ima ona mudrost drevnog proroka koja kaže: Obnoviće se kao u orla mladost tvoja. Sila Božija je ono što obnavlja ljudsko biće... Za ovakve stvari nema starosti. Što si stariji sve si mlađi, jer je svetinja i pravda, i istina, i vječno radi koga si rođen, i takva te iznutra obnavlja. Čovjek može ovako i da stari, ali iznutra se obnavlja, i obnavlja se preko njega onda i sve ostalo, silom Onoga kroz koga je sve postalo što je postalo i kome stremi i za kojim čezne sve od Njega stvoreno i blagodareći kome se čovjek usavršava i napreduje. I nema kraja ljudskom usavršavanju. Beskrajno je!

Kraj