FELJTON - VELIKA ISTORIJSKA FARSA HRVATI DOBIJAJU KRALJA: U toku rata u Srbiju je izbeglo preko 400.000 Srba iz drugih delova Jugoslavije

Najveći, centralni deo Slovenije okupirala je i pripojila (anektirala) Nemačka, jugozapadni deo Slovenije pripojila je Italija, a jedan manji deo na severoistoku (Prekomurje) je pripojen Mađarskoj.

Nezavisna Država Hrvatska, više pod italijanskim nego nemačkim patronatom, prostire se od nekadašnje granice sa Slovenijom sve do Zemuna, sa teritorijom skoro cele Bosne i Hercegovine i jadranskom obalom ispod Sušaka do Zadarskog kanala i od Splita do Boke Kotorske. Sa površinom od 115.133 kvadratna kilometra ta marionetska tvorevina zauzimala je mnogo veći prostor od Banovine koja je formirana uoči rata (65.456 kvadratnih kilometara) i dva puta je veća od Narodne Republike Hratske koja je formirana u okviru socijalističke Jugoslavije i nastavila da živi u istim granicama i posle raspada SFRJ (56.594 kvadratnih kilometara).

IAKO  Hrvati ni tada nisu bili zadovoljni, jer im je uskraćen najveći deo Dalmacije i Međumurje koje su zauzeli Italijani i Mađari, dobili su Bosnu i Hercegovinu, pa je na geografskoj karti čitav „trbuh“ današnje „kifle“ bio popunjen. Ali razlog za nezadovoljstvo nije samo zbog Dalmacije i Međumurja. Nemci i Italijani su Paveliću, pored velike bosansko hercegovačke teritorije, „uvalili“ preko milion tamošnjih Srba, pa je „nezavisna država“, prema nemačkim podacima, 1941. godine, pored četiri miliona Hrvata, imala i 1,925.000 Srba, 700.0000 Muslimana, 150.000 Nemaca, 70.000 Mađara, 30.000 Slovenaca, 40.000 Jevreja i dr.

Italijani su okupirali i Crnu Goru, a Kosovo i zapadnu Makedoniju su pripojili Albaniji. Drugi deo Makedonije sa jugoistočnom Srbijom okupirala je i anektirala Bugarska. Srbija je, od Beograda na severu do Kosovske Mitrovice na jugu i od Loznice na zapadu do Negotina na istoku, svedena na granice uže od onih pre balkanskih ratova i okupirana od strane Nemačke. Banat je od Pančeva do Novog Kneževca uz granicu sa Rumunijom okupiran od Nemačke i dodeljen mu je poseban status, a zapadni deo Vojvodine sa Novim Sadom, Suboticom i Baranjom pripojen je Mađarskoj.

PROŠLO je samo nešto više od mesec dana od ulaska Nemaca u Zagreb i proglašenja „nezavisne“ hrvatske države, kada hrvatski poglavnik Ante Pavelić, sa svojim prvim pomoćnikom Slavkom Kvaternikom odlazi u Rim u kome 18. maja potpisuje ugovore kojima se najvažniji delovi istočne jadranske obale prepuštaju Italiji. I ne samo obale, već i gotovo cela južna polovina tek proglašene NDH praktično se pretvara u italijanski protektorat, a na ono malo obale koji je prepušten Hrvatskoj, ne smeju da se grade luke niti hrvatska mornarica može imati velike brodove. Tako su ustaške vođe gostoprimstvo koje im je Italija pružala za vreme Kraljevine Jugoslavije, platile gubitkom Dalmacije za koju su se generacije Hrvata borile i ujedinjenjem 1918. dobile.

Posle potpisivanja ugovora u rimskoj palati Venecija, Musolini i Pavelić sa svojim pratnjama prelaze u palatu Kvirinale u kojoj ih čekaju italijanski kralj Vitorio Emanuele Treći i njegov rođak princ od Savoje, vojvoda od Spoleta Aimone Roberto. Tu će se odigrati istorijska farsa proglašenja hrvatskog kralja u kojoj glavnu ulogu ima jedan italijanski plemić, a glavni režiser je italijanski diktator Benito Musolini koji je čitavu ovu igru smlislio kao prividnu kompenzaciju Hrvatima za gubitak teritorija, a u stvari je Hrvatsku još više podredio Italiji koja je tako postala izvor hrvatskog suvereniteta. Hrvatska će dobiti svog kralja pod imenom Tomislav Drugi i punom titulom „kralj Hrvatske, princ Bosne i Hercegovine, vojvoda Dalmacije, Tuzle i Knina“. Hrvatski kralj nikada neće zakoračiti u svoje kraljevstvo, kao što ni država kojoj je na čelu u svom nazivu neće imati odrednicu kraljevina.

Ceremonija proglašenja hrvatskog kralja održana je po svim propisima: tu je italijanski kralj Vitorio Emanuele III (i sam bez ikakve vlasti), tu je glavni gazda Italije Musolini, tu je i hrvatski poglavnik, tu je i postrojena kraljevska garda. Krunisanje koje je trebalo da bude održano na Duvanjskom polju u Bosni i Hercegovini, gde je po predanju početkom 10. veka krunisan i prvi hrvatski kralj Tomislav, nije nikad održano. Ipak, on je do pada Italije formalno titulisan kao kralj Hrvatske, sa simboličnim ovlašćenjima davanja plemićkih titula i kancelarijom u Rimu gde su mu stizali službeni izveštaji iz njegovog kraljevstva. Kada je u septembru 1943. kapitulirala Italija, abdicirao je i hrvatski kralj.

ZLOČINI USTAŠA

HITLEROV izaslanik za Balkan Edmund Glez fon Horstenau zapisaće u svom dnevniku da je zgrožen zločinima ustaškog režima i da je u jesen 1942. to i rekao Paveliću, uz napomenu da je tačno da i Nemci to isto rade, ali u zemljama u koje su ušli kao osvajači, kao neprijatelji, „a vi ste došli u ovu nesretnu zemlju kao otac domovine”. Nisu se nacisti sažalili na Srbe, Jevreje i Rome, njima je očigledno smetalo rasplamsavanje ustanka kao samoodbrambenog čina ugroženih Srba, pa su želeli da se taj povratni efekat masovnih zločina obuzda.

KRAJ