FELJTON - U BEOGRADU JE BILO 9.000 NEMAČKIH DOUŠNIKA: Srbi pokrštavani uz potpunu saglasnost Svete stolice
IAKO formalno pobednik, Musolini je morao učiniti i određene ustupke ustaškoj vladi. Očigledno je iza toga stajalo vatikansko posredovanje.
Foto "Vikipedija"
Upravo tu za istoričara počinje muka da se nešto dokaže. Italijanska armija je održala sastanak sa hrvatskim vladinim predstavnicima u Opatiji, 15. novembra 1941, na kome su ovi odnosi stabilizovani u hrvatsku korist. Pre toga, 31. oktobra komanda Druge armije je sa komandantima nekih divizija održala jedno savetovanje na Sušaku 31. oktobra. U tim zaključcima, koje je objavio zvanični istoričar italijanske vojske Odone Talpo, postoji i odsek pod nazivom: „Religiozno pitanje“.
Uvodni stav glasi: „Hrvatska se vlada odlučno orijentisala na sledeću politiku religioznog karaktera, u kojoj ima potpunu saglasnost Svete stolice: prevesti najveći mogući broj pravoslavnih na katoličanstvo, a takođe i Jevreje“. Treba ostaviti hrvatskoj vladi da ih najveći broj prevede putem neposredne propagande, i „da ih, potom, ostavi u mestu“. Italijanskoj vojsci je naređeno da se potpuno dezinteresuje za religiozna pitanja, da ne sme pomagati ponovno podizanje porušenih pravoslavnih crkava, da ne daje olakšice prilikom iskopavanja masovnih stratišta i da ne dozvoli povratak pravoslavnih sveštenika, odakle su ih hrvatske vlasti ranije proterale, ili pobile. Na njihova mesta se nisu smeli dovoditi novi.
OVO BACA ružno svetlo na politiku pape Pija XII na jugoslovenskom okupiranom prostoru prema pravoslavnim i Jevrejima. Izričito se veli da je toj hrvatskoj politici prema Srbima i Jevrejima Sveta stolica davala potpunu podršku. Odone Talpo donosi i italijanski izveštaj od 9. novembra 1941, u kome se obuzdavaju lokalne hrvatske vlasti protiv konverzije pravoslavnih, „za koje je bio dat placet biskupa, u odgovarajućim diocezama“. Ostaje pitanje da li je papa bio posmatrač ili i saučesnik u hrvatskoj politici.
Doušništvo iz Drugog svetskog rata je u kontinuitetu rušilo dve jugoslovenske države
Nakon ovoga savetovanja, bilo je naređeno italijanskim vlastima da prekinu svaku vezu sa Dobrosavom Jevđevićem i Ilijom Trifunovićem Birčaninom u Splitu. To je bila podloga da je 7. aprila 1942. Hrvatski sabor doneo zaključak o stvaranju Hrvatske pravoslavne crkve. Poglavnik Pavelić je postavio za patrijarha ruskog emigranta Germogena, a u četiri eparhije (Zagreb, Šid, Sarajevo, Zenica) postavljeni su episkopi, opet sve ruski belogardejci. Samo u Sarajevu i Šidu je preživelo nešto Srba, ali ni tu ta crkva nije prohodala, niti je neko na tome radio ozbiljno.
Ipak su italijanske okupacione vlasti vrlo usrdno sarađivale sa srpskim četnicimau dve reokupirane zone, posle povratka7, septembra. Nakon velikog masakra prethodnih meseci i progona ustaških snaga, ulazak italijanskih bersaljera od izmrcvarenog srpskog stanovništva je dočekan kao oslobođenje. Obnovljeni su pregovori sa Jevđevićem i Trifunovićem Birčaninom od strane generala Renca Dalmaca, po čemu je on izvestio svoju komandu 17. januara 1942.
POČETNA saradnja četničkog i partizanskog vođstva nije dugo trajala. Četnici su se bojali nemačkog terora nad srpskim stanovništvom i pristajanja dela stanovništva na lojalnost i saradnju sa nemačkim vlastima. Bilo je objavljeno da će za svakog poginulog nemačkog vojnika biti ubijeno stotinu Srba. Četnici Koste Pećanca su u početku imali oko 8.500 boraca, krajem 1942. polovinu toga, posle čega prestaju da postoje kao uračunljiva snaga.
Taj broj je iznosio najviše 17.000 ljudi. Dimitrije Ljotić je od svojih pristalica u predratnom okupljanju „Zbor“ formirao „Srpski dobrovoljački korpus". Sa „gvozdenim pukom" iz novembra 1943. imao je pet pukova, sa rastom broja od tri na devet hiljada dobrovoljaca. Komanduje predratni pukovnik Kosta Mušicki. Od Nemaca su dobijali svu pomoć za održanje, imali jedan bataljon bornih kola, eskadron konjice i čak skrpili šest aviona.
ČETNIČKI KORPUS U SLOVENIJI
„DOBROVOLjAČKA antikomunistička milicija" nije bila u sastavu četničkih formacija. Prema „Zagrebačkom sporazumu ‘ sa Italijanima, 19. juna 1942. ustaška država ih je priznala, pod uslovom da ne nose četničke oznake i da priznaju hrvatski suverenitet. Ovakvi pregovori su nastavljani tokom cele 1942. Četnici su nastojali da za uzvrat dobiju saglasnost italijanske vojske da se ustaške vojne jedinice neće formirati u italijanskoj okupacionoj zoni. I u Sloveniji su italijanske vojne vlasti uspele da stvore Nacionalnu gardu, u kojoj su postojale grupe četnika. Vremenom će u Sloveniji biti stvoren četnički Srpski dobrovoljački korpus i Srpski udarni korpus. Do kapitulacije Italije to je rađeno bez učešća Nemaca, a od 1943. oni to preuzimaju.
NAJGORI vid kolaboracije je doušništvo nemačkoj tajnoj policiji na ličnoj osnovi. Na celom jugoslovenskom prostoru, najviše u Hrvatskoj i primorskim oblastima, zbog slične tradicije iz venecijanskih vremena, to je dobilo zastrašujuće razmere. Ustaški stožernik u Dubrovniku Rojnica, koji je poubijao sve vlasnike srpskih dućana na Stradunu, u svojim emigrantskim uspomenama navodi da su se i italijanski policajci čudili kako je doušništvo visoko uspelo, iako se zna da će zbog toga sused biti odveden u koncentracioni logor. Među 270.000 žitelja Beograda, smatra se da je bilo 9.000 nemačkih doušnika,
Ovo je vrlo teško statistički meriti, ali se mora zaključiti da je još 1962. nova nemačka obaveštajna služba raspolagala mrežom od 100.000 doušnika na jugoslovenskoj teritoriji. Deo od toga su činili o6novljeni ostaci doušnika pre 1945. Od 938.828 sumnjičenih za kolaboraciju, jugoslovenski sudovi su do 1945. smatrali da 49.245 predstavljaju domaće ratne zločince. Doušnika je daleko više. Policijsko doušništvo iz Drugog svetskog rata je za srpsku modernu istoriju vrlo ozbiljan istraživački zadatak. Ono je u kontinuitetu rušilo dve jugoslovenske države, do konačnog sloma 1992. Vodio se jedan prljavi rat za sve u njemu. Ni obični nemački voj- nici nisu voleli da ratuju protiv Srba. I oni su bili seljaci kod svoje kuće.
OD SREDINE januara 1942. do početka aprila iste godine postojala je saradnja komandanta četničkih snaga u istočnoj Bosni Jezdimira Dangića sa nemačkim okupacionim snagama i generalom Nedićem. On je komandovao četničkim snagama do deset hiljada ljudi. Zajedno sa narodnim prvakom iz Drinjače, Perom Tjukanovićem, on je došao u Beograd i pregovarao sa nemačkom komandom i generalom Nedićem. Nemcima je to bilo izuzetno korisno zbog prebacivanja partizanskog Glavnog štaba u Bosnu i formiranja Prve proleterske brigade. (Od 19. januara do 10. maja u Foči je boravio Glavni štab.)
Nova nemačka obaveštajna služba raspolagala je 1962. mrežom od 100.000 špijuna na našoj teritoriji
Zbog otpora ustaškog vođstva, ovaj sporazum je sa Dangićem bio poništen, a sam Dangić poslat u koncentracioni logor u Nemačkoj. Osnova ovih pregovora je bio nagoveštaj da će Nemci pokušati da isprave grešku rasparčavanja jugoslovenske države, pa su razmišljali o obnovi neke konfederacije sa hrvatskim generalom na čelu. Pri tome bi srpska granica bila prebačena sa Drine na reku Bosnu. U Dalmaciji su Italijani bili formirali šest odreda „Dobrovoljačke antikomunističke milicije", od kojih su dva bila srpska. Ostatak su bili ljudi bliski Srbima.
SUTRA: HRVATSKA DRŽAVA GLAVNI NEPRIJATELj