SPAS ZA MNOGE PACIJENTE: Transplantacija kostne srži prvi put je uspešno izvedena na VMA, pre tačno 51 godinu

Od tada se ovaj način lečenja uspešno primenjuje kod brojnih hematoloških i nehematoloških, malignih i benignih, urođenih i stečenih bolesti. Stručnjaci Klinike za hematologiju VMA uradili su do sada više od 1500 transplantacija matičnih ćelija hematopoeze svih oblika.

Paralelno sa ovim jubilejom, VMA je organizovala i Simpozijum o transplantaciji matičnih ćelija hematopoeze, koji se tradicionalno održava već desetu godinu u ovoj ustanovi. Ideja ovogodišnjeg sastanaka je svojevrstan omaž svim učiteljima koji su imali znanje, viziju, ali i hrabrost da zakorače u svet transplantacije kostne srži. Na simpozijumu će biti prisutni svi vodeći stručnjaci kako iz Srbije, tako i iz regiona, načelnici odeljenja, odnosno direktori u svojim centrima (Hrvatska, Slovenija, BiH, Makedonija).

- Transplantacija kostne srži se u Vojnomedicinskoj akademiji vezuje za prof. Božidara Radojčića koji je, još novembra 1973. godine sa svojim timom, uradio prvu uspešnu transplantaciju kod bolesnika sa aplastičnom anemijom. Pacijent je nakon transplantacije živeo više od 30 godina. Tim stručnjaka je tada, pored prof. dr Radojčića činio puk dr Čedomir Krstić, puk dr Aleksandar Dujić, puk dr Dušanka Đurić, kao i dr Milomir Malešević. Ova transplantaciona aktivnost se nažalost nastavila tek nakon 10 godina, odnosno 1983. godine, kada su čelnici Klinike za hematologiju VMA bili prof. Zvonimir Ciko, dr Čedomir Krstić i prof. dr Milomir Malešević. U to vreme, prof. dr Malešević je imenovan za nosioca transplantacionog programa u klinici za hematologiju VMA u Beogradu - objašnjava pukovnik dr Predrag Krstić, načelnik Klinike za hematologiju VMA.

U narednim godinama su postepeno osvajane sve procedure, tako da 1996. godine VMA postaje član evropskog udruženja (EBMT), a nedugo zatim dobija i akreditaciju za sve oblike transplantacije (autologu i alogenu). Stručnjaci sa VMA za sebe kažu da su "mali" centar, ali priznat, a deo tog priznanja jeste i povelja za doprinos transplantaciji koju je 2017. godine dobila prof. dr Ljiljana Tukić u Marseju na godišnjem kongresu EBMT-a.

- Zahvaljujući saradnicima iz Instituta za transfuziju krvi Srbije, koji su formirali nacionalni, a zatim uvršteni i u svetski registar dobrovoljnih davalaca kostne srži, mi smo od 2013. počeli da radimo i transplantacije od izabranih nesrodnih davalaca, a ne samo od srodnika. Upravo zbog toga sada zaista nema potrebe da se naši bolesnici upućuju u inostranstvo - tvrdi dr Krstić.

Pored tima sa VMA, u Srbiji transplantaciju kostne srži rade i Institut za majku i dete, KBC Vojvodina i Univerzitetski KC Srbije. Za obolele od leukemije, aplastične anemije, imune deficijencije ili urođenog poremećaja metabolizma, često je kao jedina mogućnost za izlečenje upravo transplantacija matičnih ćelija hematopoeze.

- Alogena transplantacija matičnih ćelija hematopoeze predstavlja metodu lečenja koja dovodi do potencijalnog izlečenja, što je posebno važno kada govorimo o visokorizičnim akutnim leukemijama i bolestima poput mijelodisplastičnog sindroma i aplastične anemije kod mlađih pacijenata. Nasuprot alogenim, najčešće indikacije za autologu transplantaciju su multipli mijelom i pojedini agresivni limfomi. Oblici transplantacije uz nove biološke i ćelijske terapije su popravile tok ovih najtežih bolesti - ističe dr Marija Elez, načelnica odeljenja za transplantaciju kostne srži VMA.

Ona objašnjava da je sadašnjost i budućnost ne samo u hematologiji, nego u medicini uopšte, takozvana personalizovana medicina.

- Transplantacija u širem smislu jeste model personalizovane medicine, ali nadamo se da ćemo uskoro imati pristup brojnim ciljanim terapijama koje imaju svoje mesto u pretransplantacionom i posttransplantacionom periodu, kako bismo u potpunosti imali koncept personalizovane medicine kod naših bolesnika - zaključila je dr Elez.