SPONTANO DISANJE PREKO TUĐIH PLUĆA: Poznati austrijski specijalista torakalne hirurgije prof. dr Valter Klepetko o transplantaciji

Pacijentima koji je imaju neophodno je presađivanje pluća - ovako na pitanje u kojim slučajevima je neophodna transplantacija pluća za naš list odgovara prof. dr Valter Klepetko, poznati austrijski specijalista torakalne hirurgije, nekadašnji predsednik Evropske asocijacije kardio-torakalnih hirurga, čija su specijalnost grudni maligniteti. Sa njim smo imali prilike uživo da razgovaramo u Beču.

Da li takvim pacijentima ova operacija rešava probleme?

- Nakon transplantacije pluća, pacijenti imaju mnogo bolji kvalitet života i mnogo bolju prognozu za dužinu njegovog trajanja, što je veoma važno.

Koja stanja kvalifikuju obolelog za transplantaciju pluća?

- Generalno, ona se izvodi u slučajevima kada jedan organ ne funkcioniše, a ostatak tela je u dobrom stanju. Pacijent mora da bude u razumno dobrom stanju, uz očekivanje da će se nakon operacije povratiti u još bolje stanje i imati dobar kvalitet života. Najvažnija stvar je da se nakon operacije dugoročno može očekivati povoljan ishod. Transplantacija se ne radi sa očekivanjem da nekome produžimo život dva meseca, već se obavlja sa očekivanjem dugoročnog boljitka, od više godina.

Koliko dugo se očekuje da žive nakon transplantacije?

- Očekivanja su da će 75 odsto pacijenata nakon transplantacije pluća živeti pet godina, što znači da je nakon pet godina 75 odsto njih živo. To je veoma dobro s obzirom na prognozu koju su prethodno imali, jer obično se sa liste uzimaju oni za koje se očekuje da će poživeti još samo godinu-dve.

Koji je procenat uspešnosti transplantacije pluća i koji faktori dovode do odbacivanja organa?

- Ako mislite na to da li neko umre tokom same transplantacije, odgovor je - gotovo niko, tako da mogu da kažem da 95 odsto pacijenata napušta bolnicu nakon presađivanja. Odbacivanje organa zavisi od imunog sistema obolelog i imunološkog poklapanja samog organa i pacijenta.

Nakon koliko vremena može doći do odbacivanja organa?

- Akutno odbacivanje organa javlja se obično na početku, nakon operacije, ali ono se može dobro tretirati. Veći problem je hronično odbacivanje do koga može doći nekoliko godina nakon operacije.

Koliko traje sama procedura presađivanja pluća i na koji način se odvija?

- Malo je teško to opisati. Operacija traje od četiri do osam sati, u zavisnosti od težine slučaja. Pojednostavljeno, procedura se u osnovi svodi na to da se nakon intubiranja pacijenta, otvaranja grudnog koša, on stavlja na mehanička pluća, zatim se vadi jedno plućno krilo, zamenjuje novim, pa se vadi drugo plućno krilo i stavlja se drugo. Zatim se pacijent skida sa mehaničkih pluća i počinje da spontano diše preko "novih" pluća.

Kakva je uobičajena postoperativna procedura i kada je pacijent siguran da neće nastati problemi zbog transplantiranih organa?

- Postoperativna procedura fokusira se na to da pacijent spontano diše, da ga podignemo iz kreveta, da tako kažemo, da počne da se kreće, i da ga vratimo normalnom kvalitetu života. Što se tiče toga kada je "bezbedan" od problema sa transplantiranim plućima, svi mi nikada nismo potpuno bezbedni u životu - nismo sigurni ovde, ni kada vozimo kola, tako da nisu ni pacijenti nakon transplantacije pluća.

Postoje li dodatni zdravstveni problemi koji se rešavaju ovom hirurškom procedurom?

- Pacijenti nakon transplantacije pluća ponovo postaju pokretni, mogu da vode normalan društveni život, što većina ranije nije mogla.

Koje su najčešće komplikacije nakon presađivanja pluća?

- Najčešći su problemi sa odbacivanjem organa i sa infekcijama, što je uobičajeno za svaku transplantaciju.

Kada se obavlja jednostrana, a kada dvostrana transplantacija pluća?

- Čak 95 odsto pacijenata podvrgava se bilateralnoj (obostranoj) transplantaciji pluća, samo se u izuzetnim slučajevima primenjuje jednostrana.

Jesu li preduslovi za izvođenje obe procedure različiti?

- Ne. Mi smatramo da je uvek bolje uraditi obostranu transplantaciju pluća, sa stanovišta uspešnosti.

Da li je istina da je mortalitet veći kod presađivanja samo jednog plućnog krila nego kod oba, kao što se može pročitati u pojedinim medijima?

- Ne, to nije tačno.

Kakve uslove po pitanju zdravlja mora ispuniti potencijalni donor pluća?

- Osnovni zahtev je da pluća moraju biti zdrava, normalna, zatim kod donora ne sme biti drugih komorbiditeta, niti bilo kakvih problema, tako da se procedurom ne može ugroziti kvalitet njegovog života.

Koji su parametri poklapanja donora i pacijenta koji bi trebalo da primi pluća? Postoje li obavezni testovi za njih?

- Obavezna je kompletna provera zdravstvenog stanja, a provera poklapanja se obavlja uglavnom proverom krvne grupe i veličine pluća.

Da li se potencijalna nekompatibilnost može ustanoviti neposredno pre ili u toku procedure?

- Da, naravno. Može se ustanoviti pred operaciju ako imate nepoklapanje imunološkog profila, što se naravno mora uzeti u obzir, a može se videti pre operacije. U toku transplantacije ne može doći do toga.

Koja stanja diskvalifikuju kandidate za izvođenje presađivanja pluća?

- Ukoliko imaju više obolelih organa, a ne samo pluća. Tada se ne može transplantirati samo jedan organ, jer postoji previše problema.

Postoje li slučajevi u kojima je potrebna istovremena transplantacija pluća i srca?

- Takvi slučajevi su veoma retki, zaista retki, rekao bih da se to dešava u jednom od sto njih.

Doktori kojih specijalnosti su uključeni u transplantacioni tim i zbog čega?

- U timu su hirurzi, anesteziolozi, naravno tu su pulmolozi, radiolozi, bakteriolozi... Sve u svemu, čine multidisciplinarni tim, koji je potreban za ove procedure. U operacionij sali obično je prisutno 12 do 15 ljudi.

Da li postoje slučajevi ponovne, odnosno retransplantacije?

- Da, naravno. Veoma retko, ali se i takve procedure sprovode.

Zašto dolazi do potrebe za tim?

- Ukoliko postoji hronično odbacivanje pluća nakon više godina, onda se može ponoviti procedura još jednom. U tim slučajevima takoreći počinjemo od nule, od starta, što je novi početak za pacijenta.

Koliko dugo radite na transplantacijama pluća i koliko ste operacija izveli do sada?

- Transplantacijama pluća bavim se od 1989. godine. Do sada smo izveli više od 2200 operacija, a ja sam uradio oko 500-600 njih.