KADA JE BOLJI SKENER, A KADA MAGNETNA REZONANCA? Savet stručnjaka - Kod onkoloških pacijenata CT snimanje je "zlatni standard" (FOTO)
SKENERI (CT) najnovije generacije daju neverovatno preciznu sliku koštanih struktura, krvnih sudova celog tela i pružaju jasnu i nedvosmislenu percepciju svih organa - mozga, sinusa, ušiju, očiju, organa vrata, grudnog koša, stomaka i male karlice.
Foto Shutterstock
Zato, pre nego je potrebno radiološko snimanje neophodna je konsultacija lekara, da bi se sa sigurnošću znalo da li je dovoljno snimanje skenerom ili je potrebna i magnetna rezonanca.
U intervjuu za "Novosti" dr Igor Đorić, specijalista radiologije Klinike za neurohirurgiju Univerzitetskog kliničkog centra kaže da više od 20 godina radi u kliničkoj praksi, što mu daje za pravo da konstatuje da je skenerska angiografija glave i vrata "pregled broj 1" u algoritmu pregleda skenerom:
- Pored proširenja krvnog suda, skenerskom angiografijom se utvrđuje i suženje (stenoza) krvnog suda u vratu i/ili glavi, ali i procenjuje "starost" krvnog suda, što je bitan prognostički faktor pogotovo kod pacijenata sa dijabetesom, koronarnom bolešću ili arterijskom hipertenzijom. U toku dana, moje kolege i ja uradimo oko 10 skenerskih angiografija glave i vrata, i kod skoro polovine njih se nažalost ustanovi ili postojanje aneurizme ili suženje krvnog suda. Ovo više nije "rezervisano" za stariju populaciju, već sve češće dijagnostikujemo aneurizmu krvnih sudova mozga kod mlađih radno sposobnih ljudi.
* Zbog čega najčešće pacijenti bivaju upućeni na skener glave?
- U praksi imamo najviše pacijenata koji nam dolaze zbog glavobolja, duplih slika, spuštenog kapka, bola u oku, a koji mogu da budu bitan pokazatelj postojanja proširenja krvnog suda (aneurizme) u mozgu. Da bi se otklonila svaka sumnja o postojanju aneurizme nekog od moždanih krvnih sudova, pacijentu se pored skenera glave (mozga) obavezno uradi i skenerska angiografija krvnih sudova glave i vrata. Foto: Grad Bor
o U kojim još situacijama je primena skenera "pregled broj 1"?
- Kod svih onkoloških pacijenata skener (CT) predstavlja "zlatni standard" u dijagnostici. Umesto stava da se od pacijenta traži veliki broj rendgenskih snimaka kostiju kod sumnje na širenje malignog procesa, CT pregled celog tela, odnosno regija glave, vrata, grudnog koša, stomaka i male karlice daje najprecizniju sliku o širenju maligne bolesti, ali i o njenoj primarnoj lokalizaciji i samim tim usmerava lečenje u pravom smeru i što je najvažnije blagovremeno.
* Šta ne može da se vidi na skeneru?
- Ukoliko se prilikom pregleda ispoštuju protokoli koji se jednoobrazno koriste u celom svetu i ako je radiolog u potpunosti edukovan da na savestan, stručan i radiološki tačan način opiše promene praktično nema tog stanja koje skener ne može da uoči. Problem edukacije kadra je praktično najveći problem sa kojim se srećemo u praksi. Radiolozi koji rade u većim centrima kakav je Univerzitetski klinički centar Srbije imaju priliku da se u svom svakodnevnom radu i na dežurstvima sreću sa najraznovrsnijom patologijom i da tako uče i postaju sve sigurniji u svoje nalaze. Osim toga, najvažnija je permanentna interklinička saradnja između radiologa i svih kliničara.
* Za šta je magnetna rezonanca (MR) bolja?
- Magnetna rezonanca kao savremena dijagnostička metoda može u posebnim multisekvencijalnim protokolima da definiše prirodu tumorske promene u mozgu, kičmenoj moždini, jetri, pankreasu, bubrezima, nadbubrezima, prostati i mokraćnoj bešici. Takođe, idealna je za dijagnostiku patoloških promena u svim zglobovima u telu, pri čemu akcenat u dijagnostičkom smislu stavlja na mekotkivne strukture, tetive, ligamente i mišićne strukture. Ipak, primat u definisanju promena u plućima i u kostima ima snimanje skenerom.
Kada se ubrizgava kontrast
* Kada pacijentu mora da se ubrizgava kontrasna tečnost?
- Kontrastno sredstvo je tečnost koja se venskim putem preko ubrizgava u telo pacijenta po strogo utvđenim protokolima. Ono u najširem smislu omogućava bolju vizualizaciju uočenih promena, njihov odnos sa okolnim strukturama, ali i stepen prokrvljenosti što na direktan ili indirektan način može suziti dijagnostičke dileme. Savremena kontrastna sredstva koja se koriste prilikom CT pregleda u sebi sadrže jod, tako da alergija na jod pacijenta koji je ima isključuje iz snimanja kontrastom. Postoji, međutim, priprema pacijenta koji su alergični na jod pre CT pregleda po šemi, ali koja se mora sprovoditi u strogo kontrolisanim bolničkim uslovima, a sam pregled se mora obaviti u prisustvu specijaliste anesteziologa.
* Ima li magnetna rezonanca nedostake u odnosu na skener?
- Nedostaci snimanja MR su dužina samog pregleda i nemogućnost primene kod pacijenata koji imaju ugrađen pejsmeker, metalne implante, metalne proteze i kod onih koji su klaustrofobični. Kao i kod tumačenja skener nalaza, i ovde je još veći problem u broju edukovanih radiologa koji su usko stručno osposobljeni da tumače MR nalaze. Dešava se nažalost da pacijent koji se podvrgne dijagnostici magnetnom rezonancom mozga dobije dijagnozu sumnjive promene koje mogu odgovarati jednoj od najtežih neuroloških bolesti - multiploj sklerozi. To je nalaz koji pacijentu život može okrenuti naglavačke. A ako se nakon dodatnih ispitivanja ispostavi da nije reč o multiploj sklerozi, onda je problem u dijagnostičaru koji je snimak opisivao. Da se to ne bi dešavalo prioritet je permanentna edukacija u svetski priznatim ustanovama i tumačenje MR nalaza bez termina "suspektan".
* Da li postoji jačina skenera i koji se za šta koristi?
- Priilkom CT snimanja dobija se veliki broj preseka ili slajseva koji se obrađuju visoko sofisticiranim softverskim programom što omogućuje detaljan prikaz svake anatomske strukture tela, ali i patološki proces koji dovodi do bolesti. Zbog broja detektora i slajsova, savremeni CT aparati danas nose prefiks multislajsni i/ili multidetektorski CT aparati. CT aparat na Klinici za neurohirurgiju ima 128 detektora. Što je veći broj detektora koje CT aparat ima, bolji je kvalitet slike i značajno manja doza koju pacijent primi prilikom pregleda, jer pregled značajno kraće traje.