OTOK KOD VENA, A BOL KOD ZAKRČENJA ARTERIJA: Simptomi kako da prepoznate obolenja krvotoka u nogama

Ako se uz to, ili kao odvojen simptom, pri hodu javlja i bol u nozi koji zaustavlja kretanje, onda je prisutno i zakrčenje arterije.

U intervjuu, za "Novosti", dr Perica Mutavdžić, vaskularni hirurg Univerzitetskog kliničkog centra Srbije, kaže da venske bolesti mogu da imaju i akutni tok, kada nastaju akutna tromboza dubokih vena ili akutni tromboflebitis, odnosno zapaljenje i stvaranje tromba u venskom sistemu:

- Dakle, ovo stanje može da se dogodi i naizgled zdravoj osobi. Jer, pojedini ljudi imaju sklonost ka nastanku trombotskih poremećaja, jer imaju urođene ili stečene poremećaje koagulacije. Rizik od ovog stanja je veći i kod osoba koje se bave profesijama koje zahtevaju dugotrajno sedenje i stajanje, gojazni su, ili su iz nekog razloga duže vreme bili u stanju smanjene pokretljivosti.

* Da li je u drugim slučajevima, kada se bolest postepeno razvija, otok, koji mnogi zanemaruju, dovoljan signal da se ispita zdravlje vena?

- Da. Rana terapija u slučaju oticanja nogu značajno može da spreči razvoj proširenih vena, dok pojava bola u donjim esktremitetima pokazuje da je ovo oboljenje krvnih sudov već prešlo u drugu fazu. Jer, u početku narušeno zdravlje arterija ne daje nikakve simptome.

* Znači li pojava bola i obavezno već uznapredovalu bolest krvnih sudova?

- Kada dođe do pojave bola u nozi pri hodu, znači da se javio stadijum klaudikacije, odnosno dolazi do pojave bola u velikim mišićnim grupama, pre svega potkolenica. Njegova odlika je da je stalan i nepromenljiv, odnosno javlja se najčešće nakon jednake distance hoda, što pacijenta primorava da stane. Prilikom ponovnog hodanja bol obično nastaje nakon iste distance. U početnim stadijumima ta razdaljina je obično nekoliko stotina metara, ali se vremenom smanjuje do svega nekoliko desetina metara ili čak nekoliko koraka. Nakon ovog stadijuma, dolazi do razvoja tegoba koje mi zovemo ugrožavajuća ili kritična ishemija, odnosno pojave bole u stopalu koji se javlja iz čistog mira.

* Koji su simptomi akutne tromboze vena?

- Klinička slika u najvećoj meri zavisi od toga da li je zahvaćen površni ili duboki venski sistem. Akutna venska oboljenja kao što i sam naziv kaže imaju naglo nastao početak. Tromboflebitis na donjim ekstremitetima se javlja skoro uvek na mestu ranije prisutne proširene vene i praćen je pojavom otoka, bola, crvenila, povišene lokalne temperature. Ovo stanje može da se javi i na rukama i tada je najčešće povezano sa procedurama koje zahtevaju plasiranje braunila i druge terapijske procedure.

* Da li je tromboza dubokih vena urgentno stanje?

- Tromboza dubokih vena predstavlja dosta ozbiljniji medicinski problem jer komplikacije ove bolesti kao što je plućna embolija mogu imati i fatalni završetak. Ipak, tromboza dubokih vena se u više od 90 odsto slučajeva javlja na nogama i manifestuje se znacima zastoja protoka krvi kao što su naglo nastao otok i napetost, a ređe bol potkolenice i natkolenice, mada u slučaju potkolenih lokalizacija može biti ponekad i bez simptoma.

* Da li i arterija može iznenada da se upali?

- Da, i bolesti arterija mogu da imaju akutan tok, kada dolazi do naglog zapušenja glavnih krvnih sudova koji ishranjuju ekstremitete. Tada se mora neodložno reagovati i pre svega hirurškim putem ponovo uspostaviti cirkulacija, jer je u protivnom rizik gubitka ekstremiteta veliki.

* Šta je češće, bolesti vena ili arterija?

- Bolesti vena su dosta češće od bolesti arterija, jer su u osnovi različiti faktori rizika koji dovode do nastanka ovih problema. Bolesti vena spadaju u grupu najmasovnijih oboljenja savremenog društva. Mogu se javiti u svim podnebljima kao i svim životnim dobima, a češće su zastupljene kod žena. Sam način života savremenog čoveka dovodi do toga da učestalost javljanja venskih bolesti bude još češći, mada osnovni uzroci nastanka oboljenja vena obuhvataju nasledne faktore i pozitivnu porodičnu opterećenost. Naime, podaci pokazuju da 60 do 70 odsto ljudi sa hroničnim oboljenjima vena navodi pojavu istih problema u svojoj porodici.

* Koji su uzroci oboljenja krvotoka?

- Bolesti arterija su najčešće uslovljene aterosklerozom za čiji nastanak su odgovorni faktori rizika, na prvom mestu pušenje, a zatim šećerna bolest, povišen pritisak kao i povišene vrednosti holesterola i triglicerida. Pri tome, pre 65 godine života, arterijske bolesti se značajno češće javljaju kod muškaraca. S druge strane, venske bolesti su dosta češće u ženskoj polulaciji, jer veliku ulogu u njihovom nastanku imaju prethodne trudnoće kao i hormonski disbalansi. Ulaskom u treće životno doba oboljenja vena i arterija su podjednako zastupljena i kod muškaraca i kod žena.

Osam sati za revaskularizaciju

* Koliko uspešno se leče bolesti vena i arterija?

- Uspeh u lečenju ove patologije zavisi od pravovremeno sprovedene terapije. Uglavnom, akutna oboljenja vena zahtevaju neodložnu primenu niskomolekularnog heparina i to se pre svega odnosi na akutnu trombozu dubokih vena. Razvoj proširenih vena može se sprečiti nošenjem posebnih čarapa. Po potrebi, vene se mogu lečiti i hirurškim putem. Akutno nastalo zapušenje glavnih arterija nogu predstavlja hitno hirurško stanje, jer rizik amputacije raste kako prolazi vreme kada simptomi nastanu. Procese revaskularizacije, odnosno ponovnog dovođenja krvi u ekstremitet koji trpi ishemiju treba izvesti u prvih šest do osam sati.