PROTOJEREJ-STAVROFOR GOJKO PEROVIĆ: SPC u Crnoj Gori ima problem jer vladajuća partija želi da formira svoju "državnu crkvu"

To je učinjeno bez adekvatne javne rasprave i bez poštovanja procedura uobičajnih za donošenje zakona u ovoj državi. Pomenuti zakon ima pretenziju da mimo ustavnih odredbi i drugih propisa ove zemlje crkvenu imovinu prevede u državnu svojinu. Pored toga, on je načinjen i sa namerom da preuređuje status i identitet SPC u Crnoj Gori, a sve u skladu sa neustavnim nastojanjem vladajuće partije, više puta javno i nedvosmisleno objavljene, da želi da formira neku svoju "državnu crkvu", saopštio je u ime Mitropolije crnogorsko-primorske protojerej-stavrofor Gojko Perović.

Navodi se da je Crkva svoje brojne primedbe svela na korekciju svega 6 od ukupno 66 članova, koliko ovaj zakon sadrži.

-Radi dobra i mira, radi najveće moguće saglasnosti svih u Crnoj Gori, podržali smo 90 odsto ovog i ovakvog zakonskog teksta. Onda kad su započeli naši mirni i molitveni protesti vernika i građana i kad je većina pravoslavnog crnogorskog stanovništva otvoreno i javno podržala naš stav oko ovog zakona, mi smo pred Vladu CG izneli takvu kompromisnu formulaciju koja traži izmenu tri člana koja se tiču registracije crkava i verskih zajednica, i još tri koja se tiču tretiranja vlasništva crkvene imovine. Ova posljednja tri (članovi 62, 63 i 64) predstavljaju zasebnu tematsku celinu i objedinjena su istovetnim anti-zakonskim nastrojenjem (kršenjem važećih crnogorskih propisa i sudske prakse) i neprimerenim ubacivanjem svojinsko-pravnih tema u zakon koji se tiče verskih sloboda i ljudskih prava. Od prvoga dana kad je ovaj zakon usvajan, pa sve do danas, bilo smo mišljenja da je brisanje sva tri ova člana, i zamjena boljom, pravnički jasnijom i pravednijom formulacijom, minimum svih naših minimuma po ovom pitanju. Drugim rečima, opstanak bilo kojeg od pomenuta tri člana, smatramo, trajno bi narušio crnogorski pravni sistem, i Pravoslavnu Crkvu diskriminisao u odnosu na druge crkve i vjerske zajednice, ocenili su u Mitropoliji, podsećajući da nikada nisu tražili „po svaku cenu“, da ceo Zakon bude pisan po „njihovom diktatu“ , niti su ikada bili protiv da se u Crnoj Gori, ovo pitanje na ustavan i zakonski način reguliše. Sa ovim stavom upoznata je crnogorska javnost, ali i ambasade uglednih svetskih demokratija, kao i institucije EU i UN.

-Verujemo da je upravo na preporuku i uticaj međunarodnih institucija došlo do dijaloga Vlade i SPC u februaru i martu ove godine, uprkos početnom stavu ovdašnjih vlastodržaca da se o usvojenom zakonu nema šta pregovarati ni sa kim, odnosno da se može diskutovati eventualno samo o njegovoj primeni, ali nikako o promeni.

Iz Mitropolije poručuju da prva, od četiri tačke njihovog "Predloga o izmenama i dopunama Zakona" odnosi se na izmenu člana 24.

-Taj član propisuje registraciju, bezmalo kao obavezu za crkve i verske zajednice – dok mi u predlogu nudimo evidentiranje kao jednako priznatu i prepoznatu pravnu tekovinu civilizovanog sveta. Sadržajno gledano, ni ovaj Zakon, ovakav kakav je – ne predviđa obavezu ničijeg registrovanja, niti je pojam obavezne registracije bio poznat Crkvi u ranijim rešenjima crnogorskog zakonodavstva, iako premijer pogrešno tvrdi da je to bila obaveza po prethodnom zakonu u kojem uopšte nije ni postojao pojam registracije. Narodski rečeno i da svakom bude jasno: država hoće da nas upiše i tretira kao jučerašnje, iako smo davnašnji. A tako jučerašnji nemamo rašta dokazivati da smo mi oni koji su vekovima gradili i održavali crkvenu imovinu u Crnoj Gori. Naravno – sve se to dokazuje na sudu, ali zašto nam ova vlast, pred državnim sudovima i šalterima, prekraja krštenicu? Vodi li to objektivnom i pravednom suđenju ili prevari? Primenom sada važeće odredbe člana 24. i dovođenjem Crkve u situaciju da "pravno postoji" od dana registracije, odnosno da ona nema pravni kontinuitet sa prethodnim vremenom, dovodi se u nesigurnost i ona crkvena imovina nastala posle 1918.g. Na taj način ta bi imovina predstavljala tzv "ničije stvari" i po tom osnovu mogla bi da pređe u državnu svojinu, naročito pred nekim neobjektivnim sudom. Registracija se zahteva samo od Mitropolije i ostalih eparhija SPC u Crnoj Gori, dok će sve ostale postojeće Crkve i verske zajednice (Nadbiskupija barska, Biskupija kotorska, Mešihat Islamske zajednica, Jevrejska zajednica, kao i dvadesetak drugih) biti upisane u evidenciju već postojećih verskih zajednica, a ne u registar. Mitropolija i sve ostale eparhije traže samo ono što pripada i drugima – da budu upisane kao već postojeće u evidenciju, a ne u registar, kao da se iznova pravno rađaju. Zalažući se za jednakopravnost svih građana ove zemlje i podržavajući građanski karakter crnogorskog društva i miran suživot svih njenih građana, Mitropolija i ostale eparhije Srpske Pravoslavne Crkve, budući verske ustanove koje okupljaju ubjedljivo najveći broj vernika Crne Gore, ne žele ništa više prava nego što ih imaju ostale Crkve i verske zajednice. Ovakvim Zakonom o slobodi veroispovijesti to nije i ne može biti obezbeđeno. Pravoslavna Crkva i njeni vernici će biti grubo diskriminisani. Takođe, netačne su tvrdnje premijera da je naša Crkva izbegavala svoje obaveze prijavljivanja boravka jednog broja sveštenika, monaha i monahinja koji nisu državljani Crne Gore, kao i poreskih obaveza. Istina je, naime, da su upravo državni organi nezakonito uskraćivali boravak sveštenstvu i monaštvu, što je bezbroj puta dokazano pred sudovima ove zemlje. Što se poreza tiče, treba znati da je Crkva uplatila ogromne sume poreza svih ovih godina (poreza na nepokretnosti, poreza na promet nepokretnosti, PDV-a, carina…), kao i PIO i zdravstvenih doprinosa. To što postoje određeni dugovi za lične doprinose nije samo problem Crkve već mnogih, pa i državnih, ustanova pri kojima radi veći broj ljudi. Iz svega navedenog, zaključujemo, da su jučerašnje premijerovo i današnje potpredsjednikovo nabrajanje "brojnih ustupaka" i "krajnjih linija kompromisa" samo jedan velemajstorski marketinški trik, na koji – bar mi u Crkvi – ne možemo da nasednemo. Jer sve ovo pobrojano svedoči o politici monologa kod vladajuće partije; o dijalogu koji se, na jedvite jade, vrši pod raznovrsnim pritiscima, a ne od srca i ne iskreno; i onda o – samim tim – neupotrebljivim i polovičnim rešenjima, na koja, najstarija institucija ovog društva ne može pristati, jer je postojala i u vreme znavenijih zakonodavaca od ovih današnjih, pa nije pristajala da poništi samu sebe.

Ukupno uzevši, u svim ovim pregovorima, Vlada ne samo da nije dala dodatne garancije za sigurnost pravnog položaja Crkve, već je svojim delovanjem i neveštim prikazivanjem činjenica, samo pojačala utisak sveštenstva i naroda da joj se ništa ne može verovati, zaključuje se u saopštenju Mitropolije crnogorsko-primorske.