ĐETIĆI SVE STARIJI I SVE IH JE MANJE: Alarmantni podaci popisa u Crnoj Gori (FOTO)
CRNA GORA stari, sve je manje stanovnika u državi podno Lovćena.
M. SEKULOVIĆ
Nestaju sela, mnoga ognjišta su ugašena u zemlji koja kuca na vrata Evropske unije. O ovom gorućem problemu političari nerado govore, ali na sumornu stvarnost upozorava mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije po kome je popis pokazao veliku brigu, opasniju od pomora i od kuge!
- Mladi momci se ne žene, ili se žene kasno, a devojke se kasno udaju, ako se uopšte udaju. I onda nastaju problemi. Postali smo stara nacija. Nije tome razlog siromaštvo, naši preci su bili siromašniji od nas, ali su stvarali porodice i rađali decu. Razlog je sebičnost - ocenio je mitropolit Joanikije. V.K.
Da se radi o ozbiljnoj demografskoj krizi ukazuje i profesor Univerziteta Crne Gore, demograf Miroslav Doderović, koji za "Novosti" kaže da je popis potvrdio smanjenje broja rađanja i neravnomernu prostornu distribuciju stanovništva u državi.
- Vidimo da broj stranaca raste, a da se broj domicilnog stanovništva smanjuje. Od 623.633 građanina u Crnoj Gori, 306.807 (49,2 odsto) su muškarci, a 316.826 (50,8 odsto) žene. Najviše stanovnika ima Podgorica 179.505 (28,78 odsto), slede Nikšić sa 65.705, Bar 45.812 i Bijelo Polje sa 38.662 stanovnika. U te četiri opštine koncentrisano je 52,9 odsto ukupnog stanovništva Crne Gore. Najmanje stanovnika imaju Šavnik (1.569), Plužine (2.177), Žabljak (2.941) i Andrijevica (3.910). U odnosu na 2011, devet opština ima rast broja stanovnika, a najveći je u Budvi. Neravnomerna prostorna distribucija stanovništva izazvana je neravnomernim regionalnim razvojem, koji sa sobom povlači migracije stanovništva prema dominantno glavnom gradu i opštinama primorskog regiona (Budva,Tivat i Bar), a što se odrazilo na ukupno kretanje broja stanovnika po regijama - kaže Doderović.
Sever za brigu
Na teritoriji severnog regiona, koji obuhvata oko 52 odsto površine Crne Gore, živi 24,5 odsto stanovništva, dok je prema podacima popisa 1961. u istoj regiji živelo 46,2 odsto stanovništva, a 1971. godine 43,4 procenta. U odnosu na podatke popisa iz 2011, broj stanovnika severnog regiona manji je za 25.258, dok je u odnosu na popis iz 1991. manji za 65.940!
Prema poslednjem popisu broj naselja je 1.462. Deset i manje stanovnika imaju 304 sela u Crnoj Gori, a 74 više nemaju nijednog stanovnika, pokazuju podaci Uprave za statistiku.
Na prethodnom popisu iz 2011. godine bilo je 120 sela sa 10 i manje stanovnika, od čega 43 nisu imala stalnih stanovnika. Početkom 60-tih godina prošlog veka u crnogorskim selima je živelo 328.144 stanovnika, odnosno 69,5 odsto ukupnog stanovništva Crne Gore! Foto V. K.
- Najviše napuštenih sela je na teritoriji Cetinja - u 16 više niko ne živi, a 42 sela imaju od jednog do deset stanovnika. Na popisu iz 2011. godine u prestonici su bila 43 sela sa deset ili manje stanovnika, a tada u osam niko nije živeo. Sada više niko stalno ne živi u cetinjskim selima Đalci, Dubovo, Dujeva, Gađi, Lješev Stub, Majstori, Malošin Do, Mikulići, Pejovići, Poda, Prekornica, Proseni Do, Tomići, Uba, Vojkovići i Žanjev Do. Popisivači u ovim selima popisali su samo napuštene kuće ili one u kojima neko ponekad dođe. Tako u Prekornici ima 45 kuća, u Mikulićima 29, u Dubovom 21...
Istorijsko Čevo, centar Katunske nahije, palo je u ovom popisu na svega deset stanovnika u osam domaćinstava. Prema prvom popisu nakon Drugog svetskog rata 1948. godine u ovom mestu su živela 424 stanovnika - podseća profesor Doderović.
Stranci i "stranci"
POPIS stanovništva obuhvatio je i ljude koji nemaju državljanstvo Crne Gore, odnosno nemaju nijedno državljanstvo. Takvih je 47.118 ili 9,23 odsto od popisanih.
- Kada je reč o razlici između podataka MUP, prema kojima u Crnoj Gori živi 98.000 stranaca, i popisnih, koji su pokazali da ih je upola manje, postoji više nepoznanica koje se odnose na to da li je došlo do neobuhvatanja aktuelne imigracije, ili je to stanovništvo u međuvremenu napustilo Crnu Goru - kaže profesor Doderović.
Naš sagovornik navodi da u Crnoj Gori deca do pet godina čine 6,9 odsto populacije, školarci od šest do 14 godina 11,2 odsto, dok mladih od 15 do 18 godina ima 4,6 odsto.
Radno sposobno stanovništvo u grupi od 15 do 64 godine čini 65,1 odsto ukupnog stanovništva. Oko 78,4 odsto je punoletnih građana, dok deca do 14. godine starosti čine 18,03 odsto ukupnog stanovništva. Bitna informacija je duboko zabrinjavajući nedostatak mladih ljudi.
- Ta populacija do 30 godina činila je 40 odsto crnogorskog stanovništva 2011, a sada je to 35 odsto. Kada uporedimo, vidimo da nam nedostaje više od 30.000 ljudi starosti do 30 godina. U ukupnom broju stanovnika povećano je učešće starijih od 65 godina, a smanjeno je učešće osoba do 14 godina. Broj rađanja je u kontinuiranom padu - konstatuje profesor.
Negativne projekcije
Prema projekcijama Ujedinjenih nacija, do 2050. negativni demografski trendovi usloviće smanjenje broja stanovnika u Crnoj Gori od oko 8,2 odsto. Tako bi 2050. živelo 574.000 stanovnika, što približno odgovara podacima s kraja sedamdesetih godina.
- To nas postavlja na 26. mesto na listi država sveta kod kojih se u navedenom periodu očekuje najveće procentualno smanjenje populacije - kaže Miroslav Doderović.
Prema podacima Fonda PIO u Crnoj Gori ima 116.000 penzionera, što u odnosu na broj građana koji imaju crnogorsko i državljanstvo Crne Gore i neke strane države, čini oko 20 odsto stanovništva. Foto V. K.
- U odnosu na 1971. u 2011. godini broj starosnih penzionera je gotovo upetostručen, a ukupni broj penzionera u istom periodu je povećan sa 32.335 na 103.439. U okviru severnog regiona imamo i najstariju i najmlađu opštinu u Crnoj Gori, opštinu Plužine sa prosečnom starosti od 47,3 godine i opštinu Rožaje (35,8). Popisni podaci pokazuju i da je prosečna starost stanovnika Crne Gore porasla na 39,7 godina. Dok je 1971. prosečna starost žena i muškaraca bila 29,8 godina i 27,4 godine, 2011. te vrednosti su iznosile 38,4 godine za žene i 36 godina za muškarce - navodi Doderović. Ilustracija V. N.
Crna Gora je ozbiljno demografski ugrožena. Ugrožena je njena biološka supstanca. Ako se ne preduzmu odgovarajuće mere demografskog oporavka, proces depopulacije će se nezaustavljivo širiti.