JEDINSTVENO ZANIMLJIV GRAD: Beograd između Šumadije i Panonske nizije
BEOGRAD je grad koji ima bogatu i slojevitu istoriju, koja se ogleda u njegovoj geografiji, kulturi i arhitekturi. Njegova posebnost je i to što se nalazi na raskršću dva različita prirodna regiona: Šumadije i Panonske nizije. Ovi regioni su nekada bili deo jedinstvenog vodenog prostranstva, koje je nazvano Panonsko more.
Foto Arhiva
Kako je to more uticalo na formiranje i razvoj Beograda, i koje su njegove tragove možemo videti danas?
Panonsko more je postojalo od pre oko 30 miliona godina do pre oko 600.000 godina, i zahvatalo je prostor između Alpa, Karpata, Dinarida i Rodopida. U njemu su se stvarali razni sedimenti, koji su kasnije oblikovali reljef Panonske nizije. More je bilo povezano sa okeanom Tetis, koji je činio deo velikog praokeana Tetisa. Tokom vremena, more se povlačilo i menjalo svoj oblik, usled tektonskih pokreta, klimatskih promena i erozije. U nekim periodima, more je bilo plitko i toplo, pogodno za rast korala i algi, dok je u drugim bilo duboko i hladno, sa bogatim životinjskim i biljnim svetom.
Beograd se nalazio na jugoistočnoj obali Panonskog mora, na mestu gde se spajaju dve velike reke: Sava i Dunav. Ove reke su donosile nanose iz planinskih predela, koji su se taložili na dnu mora. Tako su se formirali sprudovi i grebeni, koji su kasnije postali brda i planine. Na primer, Avala, Kosmaj i Vračar su nekada bili ostrva u moru, dok su Tašmajdan i Kalemegdan nastali od koralnih grebena. Na ovim uzvišenjima su se kasnije gradile tvrđave, crkve i spomenici, koji svedoče o burnoj istoriji grada. Foto V. S.
Panonsko more je ostavilo i druge tragove u Beogradu, koji se mogu videti u njegovoj flori i fauni, geologiji i arheologiji. Na primer, u nekim delovima grada se mogu naći fosili školjki, ježeva, riba i drugih morskih organizama, koji potiču iz različitih epoha Panonskog mora.
Takođe, u Beogradu rastu i neke biljke koje su karakteristične za panonski region, kao što su bagrem, jasen, lipa i kesten. U arheološkim iskopavanjima su otkriveni i ostaci neolitskih naselja, koji su pripadali vinčanskoj kulturi, jednoj od najstarijih civilizacija u Evropi. Ova kultura je nastala na obalama Panonskog mora, i razvijala se u skladu sa prirodnim uslovima i resursima.
Beograd je, dakle, grad koji je nastao i oblikovan pod uticajem Panonskog mora, koje je nekada prekrivalo veliki deo današnje Srbije. To more je odredilo njegov položaj, reljef, klimu, biljni i životinjski svet, kao i kulturno i istorijsko nasleđe. Iako je more odavno nestalo, njegovi tragovi se i dalje mogu videti u Beogradu, i čine ga jedinstvenim i zanimljivim gradom.
Foto: grad Beograd