Toplica greje srce i u snegu

VISOKI istočni vrhovi Kopanika kao beli bedem štite župu Toplicu, živopisnu oblast kotlina povezanih klisurastim dolinama reka koje se hučno spuštaju sa planina. Nažalost, poznavanje šire javnosti ove riznice prirodnih čuda i istorijske baštine ne doseže dalje od površnih informacija o dve savremene banje - Prolom i Lukovskoj.

Radoznaliji posetioci veoma se iznenade kad čuju da su se još Rimljani banjali u istim toplim izvorima, po kojima je oblast dobila ime. Još se začude ako svrate u Prokuplje i popnu se do Jug Bogdanove tvrđave, kad saznaju da je odatle Milica 1386. gledala prvi Lazarev boj s Turcima na obližnjem Pločniku u kom su Srbi pobedili. Ona se za pobedu molila u crkvi iz 9. veka, gde se čuvaju mošti svetih ratnika Đorđa i Prokopija, po kome je Prokuplje i dobilo ime.

Zato je hvale vredna planinarska ekspedicija društva “Azimut” pod vođstvom Vlade Radivojevića koja je “s nogu” upoznavala istorijsku župu Toplicu, odakle je mladi knez Stefan Nemanja započeo stvaranje zlatnog doba srednjovekovne Srbije.

Poseban utisak na učesnike akcije ostavio je monah Grigorije, čuvar prve Nemanjine zadužbine Manastira Svetog Nikole u današnjoj Kuršumliji. Ona se, inače, u srednjem veku zvala Bele crkve, po krovovima hramova čije se bleštanje videlo nadaleko. Tad je kroz Toplicu prolazio veliki rimski put od Lješa, preko Rasa i Kopaonika, Prokuplja i Niša do Carigrada, a planine su odjekivale od rudarskih čekića, iz šuma se vio dim topionica gvožđa, olova, srebra i zlata.

Danas je ovaj deo Kopaonika gotovo pust, a iz starih rudarskih jama teku potoci mineralima obojeni u crveno i žuto. Po njima je najpoznatija Đavolja varoš sa natprirodnim figurama koje isklesala erozija, a mnoštvo rudokopa je bilo i u okolini današnje Lukovske banje, gde se na stenama kraj toplih izvora talože raznobojni minerali. Iako ih okružuje sneg, u tim lekovitim vodama kraj ledene Štavske reke banjaju se i uživaju mnogi gosti.

Na obroncima Kopaonika iznad banje kriju se ostaci dvorova kralja Milutina, a iz njegovog doba ostala je očuvana crkvica Svetog Mine u selu Štavi gde žive potomci starih rudara. U prijatnoj šetnji do nje dolazi većina gostiju banje, a pravi ljubitelji prirode nastavljaju uspon ka vrhu Treska, goloj stenovitoj gromadi pod kojom su pećinsku crkvicu imali srednjovekovni isposnici. Do crkvice vodi staza pored trošnih i uglavnom praznih kuća.

Zabranjeno preuzimanje fotografija bez saglasnosti redakcije "Večernjih Novosti"