Šetnja po sokolovom Putu krsta

NEZABORAVNA je jutarnja slika koju putnik vidi na drevnom karavanskom putu iz Ljubovije kroz Sokolske planine kad se pred njim odjednom, iznad niskog oblaka, pojavi visoki namršteni stenoviti bedem vrhova Soko i Kalkan, razdvojenih uskom klisurom. Iz te maglovite koprene pod prvim sunčevim zracima zablešti mala sjajna zvezda, a kad vetar iz kanjona raznese magloviti veo ukazuju se beli konaci Manastira Svetog Nikolaja zvanog Soko i zlatna kupola crkve nad njima.

Kad se prođe kroz manastirsku kapiju kao čarolijom se ukazuje još jedna slika neba, planine i hrama u ogledalu modrog jezerceta.

Manastir Soko je salazi podno ruševina drevne tvrđave Soko-grad, na 15 kilometara od Ljubovije kao zadužbinu podigao vladika šabačko-valjevski Lavrentije, u spomen na patnje srpskih mučenika koji su ovde stradali u vekovima osmanske vlasti. Na platou ispred ždrela klisure, gde se po predanju dizala crkva još od ranohrišćanskih vremena, Turci su napravili gubilište i pijacu roblja.

Pročitajte još - Manastir Soko ugostio "celu planetu"

Tad je stara neosvojiva rimska, vizantijska i srpska tvrđava koja je s vrha planinskog grebena motrila Azbukovicu i čuvala "put srebra" kroz klisuru postala simbol užasa. Zidine Sokola su dignute u vazduh 1862. kad je poslednji turski vojnik napustio Srbiju.

Nekadašnji "put suza" od manastira kroz klisuru pod Sokolom, pa do vrha gde se dizala citadela danas je Put krsta obeležen s deset kapelica, po jednom za svaku Božju zapovest. Taj uspon do vidikovca s pozlaćenim krstom visokim 12 metara prelaze brojni poklonici koji dolaze tokom cele godine.

Njega je 2000. srpskom narodu, u znak žaljenja zbog NATO agresije, u kojoj je učestvovala i Nemačka, poklonio Nemac Horst Vrobel, graditelj i muzeolog iz Saksonije, prijatelj vladike Lavrentija. On je i manastirski hram darivao pozlaćenim ikonostasom, koji je sam rezbario. Njegovi pokloni Manastiru Soko su označili novo poglavlje stare priče o Srbima i Saksoncima.

Naime, Soko-grad je bio moćna tvrđava u vreme srednjovekovne Srbije, čuvar karavanskog puta i ovdašnjih rudnika u kojim su radili Saksonci i Sasi, čije su veštine ušle u legende i toponime, kao što je obližnja Saska reka.

Igrom sudbine, u Srbiju je 2000. posle NATO bombardovanja došla i Sibila Ler, unuka generala Fon Lera koji je 1941. komandovao vazdušnim napadom na Beograd.

Ona je u Manastiru Soko ostavila svetovni život i postala srpska monahinja Jovana.