Šetnja kraj Dunava granicom svetova

DUNAVSKA obala Srbije od Kostolca, preko Rama do Srebrnog jezera je raskošna scenografija beskrajne predstave o usponima, padovima, susretima i sukobima civilizacija, od praistorije do danas.

Hod kroz vreme i prostor ovom stazom može početi u plodnoj stiškoj ravnici u Starom Kostolcu, kraj Viminacijuma, jednog od najvažnijih i najživljih arheoloških nalazišta sveta. Tu, na ostacima prestonice rimske provincije Gornje Mezije, arheolozi ovih dana, posle skoro dva milenijuma, na svetlo dana vraćaju zidove velikog vojnog logora. Na reljefu trijumfalnog Trajanovog stuba u Rimu prikazan je imperator koji predvodi viminacijumske legije u pobedonosni pohod na Dakiju, današnju Rumuniju. Rimljani su Dunav prešli preko pontonskog mosta kod Rama, gde je velika reka pravila krivinu i bila najplića. Danas postoje samo temelji moćnih vratnica viminacijumskog logora, jer su kapiju u tokom invazije iz Dakije u 4. veku srušili Huni.

Viminacijum je tad već bio duhovno osvojen novom verom, hrišćanstvom, koja je porazila panteon starih božanstava. Nju su donele legije koje su se u Podunavlje vraćale sa Bliskog istoka, a svedočanstvo o tim vremenima može se videti u podzemnom svetu ranohrišćanskih grobnica gde je pronađen jedan od najstarijih Hristovih monograma i izuzetne freske.

Nedaleko od ostataka rimskog grada koji su unštili Huni nalazi se i podzemni muzej s ostacima mamuta, koji su na istom prostoru stradali u poplavama i močvarama pre oko milion godina, u vreme klimatskih i geoloških revolucija.

* Ram luka

Od Viminacijuma se, stazom Trajanovih osvajanja do tvrđave i luke u selu Ram, može stići peške ili biciklom uz obalu Dunava ili automobilom kroz živopisna stiška sela, među kojima je i Kličevac, gde su pronađeni izuzetni ostaci Vinčanske civilizacije. Asfalt se u Ramu završava u pristaništu, kraj čekaonice u kojoj putnici čekaju brodove i skele koji voze na banatsku obalu, do Stare Palanke. Tu je spomenik srpskim vojnicima Dunavske divizije prvog poziva, koji su 1915. ovde junački izginuli braneći Srbiju od austrougarsko-nemačke invazije.

* Tvrđava Ram

Na bregu iznad pristaništa su zidine tvrđave Ram. Bila je rimska, zatim vizantijska, a oko nje su se Romeji često borili s Ugarima, koji su upadali iz Banata. Staru utvrdu se prezidale posle osvajanja u 15. veku Osmanlije. U Kočinoj krajini 1788, kojom je najavljen vaskrs Srbije, turski Ram je prvi je pao pred naletom srpskih dobrovoljaca - frajkora pod komandom kapetana Koče Anđelkovića.

Kraj pristaništa šarene se putokazi u bojama zastave EU i natpisom na engleskom: 13 Iron curtain trail. To je oznaka panevropske biciklističko-pešačke "Rute Gvozdene zavese" duž nekadašnje hladnoratovske linije dodira blokova. Dunav je i tada bio granica svetova, a osmatrači sa Zagajičkih brda na srpskoj strani su motrili na rumunsku ravnicu s istih bregova gde su se dizale rimske kule stražare Dunavskog limesa.

* Ostaci zgrada i ulica Viminacijuma

Tuda danas vodi staza za šetnju do Zatonja i Srebrnog jezera, s koje puca veličanstven pogleda na Banat s Vršačkim bregovima i rumunskim Karpatima na horizontu. Ona vodi i pored velikih stena za koje je arheolog Dragan Jacanović nedavno utvrdio da su ostaci svetilišta Kelta. To je još jedna pritoka velike priče o narodima koji su živeli kraj velikog Dunava.

* Viminacijum

OPLjAČKANA LEDERATA

BREG kraj sela Ram, gde se dizala rimska utvrda Lederata, danas je pun ogromnih rupa, tragova divljih arheologa. Oni su temeljno prekopali, opljačkali i uništili nalazište, koje je formalno zaštićeno kao spomenik kulture.