Lusteri od sablji i podzemni hramovi

LEPI gradić Krupanj pod podrinjskom planinom Jagodnjom ima dve jedinstvene crkve koje su istovremeno i spomenici, muzeji i same po sebi umetnička dela. U samom centru spokojne varoši, kraj široke pešačke zone s mnoštvom kafanica i lokala u starim zgradama, nadnosi se monumentalna spomen-crkva Svetog vaznesenja, rad arhitekte Momira Korunovića.

U njoj svetla blistaju s lustera i svećnjaka izrađenih na osnovi od sabalja, granata i mitraljeske municije zarobljenih od autrougarskih zavojevača u Velikom ratu. Crkva je spomenik srpskim vojnicima koji su u jesen 1914. tokom dvomesečenih bespoštednih borbi na Podrinskim planinama podneli neopisive žrtve i zaustavili drugu austrougarsku ofanzivu na Srbiju. Bitka na planinskom vrhu Mačkov kamen je zvanično najkrvavija u Velikom ratu, kad se posmatra broj poginulih na površini bojišta. Od 15. do 22. septembra 1914. na malom platou život je izgubilo oko 8.000 srpskih vojnika, a austrugarske žrtve su bile značajno veće.

- Samo 21. septembra Mačkov kamen je četiri puta prelazio iz ruke u ruku. Sledećeg dana, Austrijanci su na bojnom polju izbrojali oko 1.200 svojih vojnika među 2.000 poginulih - kaže mr Dragan Krsmanović. - Srpski artiljerci su poslednje granate ispaljivali nastupajući sa streljačkim strojevima, a onda su jurišali s bombama i bajonetima.

Spomen-kosturnica mučenika s Mačkovog kamena nalazi se na samom planinskom vrhu do koga vodi put koji neki prelaze vozilom, a drugi kao hodočasnici, peške. Više od 70 lobanja se čuva i u kripti Vaznesenske crkve u Krupnju, koja je otvorena i predstavlja jedinstven muzej.

Samo kilometar dalje, na obronku brda na periferiji Krupnja nalazi se još jedan crkveno-muzejski kompleks, Dobri potok. Njegov centralni deo je najstariji hram Rađevine, posvećen Uspenju Presvete Bogorodice. Iako je reč o crkvi brvnari, ona ima visokotehnološku opremu koja iznenađuje posetioce. Čim gost kroči u hram, senzori aktiviraju muzičke uređaje i začuje se predivno pojanje, iako u njega hor ne bi imao gde ni da stane.

Crkva je okružena mnoštvom brvnarica koje u sebi kriju muzeje, od onog posvećenog deci, preko pčelarstva, zanata - do lova. Deo dobropotočkog kompleksa je i srednjovekovno roblje Dubrovčana koji su ovde imali koloniju, kraj bogatog rudnika srebra. Najveća dobropotočka atrakcija su podzemni hramovi u starim rudničkim oknima posvećeni Svetom Prokopiju i Svetoj Paraskevi. Autor ovog jedinstvenog kompleksa je sveštenik Aleksandar Đurđev, koji je i istoričar, etnolog, publicista, a kad zatreba i zidar.

Zabranjeno preuzimanje fotografija bez saglasnosti redakcije "Večernjih Novosti"