Valjadolid - čarobni grad muza radosti

Kada je španski kralj Filip Treći 1604. godine odlučio da dvor i prestonicu iz Madrida preseli u Valjadolid, ovaj grad, danas metropola oblasti Kastilja i Leon, smešten „u srcu” severne Španije, naglo je počeo da se širi i da prima nove stanovnike, među kojima je najviše bilo plemićkih porodica, trgovaca, državnih službenika i vojnika... Zbog njegovog kosmopolitskog duha, prelepih zdanja, širokih ulica, divne vegetacije i prijatne klime, ubrzo su iz cele Evrope počeli da stižu i umetnici, kurtizane, avanturisti, i mnogi drugi željni uzbuđenja...

Danas, u grad koji se nalazi oko tri stotine kilometara od Madrida, zbog njegove lepote, otvorenosti, nesvakidašnjeg duha, zanimljive istorije, kulture, običaja, mnogobrojnih festivala i sajmova, ali i vina, sireva i poslastica, po kojima je čuven, tokom cele godine pristiže hiljade turista.

To je i grad živopisnih vodoskoka i fontana, ima ih oko 70, mnoge su umetnička dela poznatih vajara, neke su stare i nekoliko vekova, i napravljene su od najplemenitijih materijala – crnog i belog mermera, sa detaljima u pozlati, od kristala, ili u najfinijoj bronzi. Centrom grada, trgom Majorka, koji je pešačka zona, dominiraju impresivna zgrada Gradske većnice koja datira iz 17. veka, veliki spomenik Migelu Servantesu, fascinantne katedrale San Pablo i San Benito...

Okolna zdanja renesansne arhitekture, koja uokviruju trg Majorka, svojom prelepom bordo "lorkijanskom" bojom uliće vam radost, čak i ako u Valjadolidu boravite nekog kišnog, tmurnog dana. I sve druge ulice, sa zelenim oazama najrazličitijeg bilja, starim zdanjima, najčešće u boji španske terakote i u boji peska, fenomenalnim balkonima na koje se savršeno nadovezuje savremena arhitektura, deluju potpuno bajkovito. Ono što, takođe, može da iznenadi (pogotovo turiste iz naše zemlje), jeste to što u Valjadolidu gotovo svi puše, a sve ulice su savršeno “umivene”, bez ijednog opuška, papirića, ili bilo kakvog otpada.
U jednoj od najneobičnijih i najlepših zgrada Valjadolida (gradili su je eminentni španski arhitekti krajem 15. veka), smešteni su univerzitet, nacionalni koledž San Gregorio, koji je danas na listi četiri najstarija univerziteta u svetu. U Valjadolidu se nalazi Nacionalni muzej skulpture, jedan od najznačajnijih španskih muzeja, a zbog izuzetnog kvaliteta i originalnosti dela koja su tu izložena i lepote zgrade podignute u 16. veku, predstavlja i jedan od najcenjenijih muzeja u Evropi.

U glavnoj zgradi, prelepih “mekanih” ženskih linija, koja se nalazi u istorijskom centru Valjadolida, smeštena je stalna postavka, dok se prigodne izložbe organizuju u susednoj palati Viljena, i u Kasa del Sol, Kući sunca, koja i sama fascinira lepotom. Najpoznatiji eksponati su skulpture iz srednjeg veka, oltari savršenih reljefnih ukrasa urađeni u pozlati, a tu su i zadivljujuća dela umetnika Alonsa Berugete, Huana de Hunija, Gregorija Fernandeza, Pedra del Mena... kao i umetnička zaostavština stvarana tokom „zlatnog perioda” španske istorije.

Ukoliko se nađete u ovom gradu „Lorkinih balkona” i raskošne mediteranske vegetacije, ne propustite da obiđete Muzej Patio Ererijano, ili Muzej savremene španske umetnosti, koji će vas takođe oduševiti lepotom “vezenom” u kamenu, poput najtananijeg filigrana. U njemu se čuva značajna kolekcija savremene španske umetnosti, koja daje uvid u dela stvarana od 1918. godine do danas. U Muzeju nauke, koja je, naspram drevnih građevina, pravo futurističko zdanje, možete i da isprobate kako funkcioniše Fukoovo klatno, da upoznate sve faze pasterizacije vina, da uz pomoć Arhimedovog zakona podižete vodu na nekoliko metara visine, da saznate sve o flori i fauni Španije, ali i svih zemalja sveta, da “putujete” kroz koridore čula, istražujete život na ostrvcetu Palero, uronite u svet kartografije...


U Orijentalnom muzeju i njegovih 18 dvorana izložena su umetnička dela i nameštaj iz Japana, Kine, sa Filipina... Ovaj muzej otvorili su 1980. godine kralj Huan Karlos Prvi i kraljica Sofija, i to zbog toga što su ove zemlje bile san Kristifora Kolumba. Rukovođen željom da ih vidi, krenuo je morem u novi svet, a sledili su ga mnogobrojni trgovci tog vremena, vojnici, misionari, avanturisti... Njemu u čast podignuta je Kuća - Muzej Kristifor Kolumbo, tik uz malu, živopisnu zgradu koja datira iz 13. veka i simboliše vreme u kojem je živeo jedan od najvećih svetskih moreplovaca. Kolumbo je u svojoj poslednjoj oporuci tražio da bude sahranjen u ovom gradu, a Muzej je otvoren 20. maja 2006, na dan 500-godišnjice njegove smrti, koji je obeležavala čitava Španija. Eksponati koji su izloženi – njegovi lični predmeti, rukopisi, delovi garderobe... otkrivaju vrlo zanimljivu i uzbudljivu ličnost. Oni Kolumba prikazuju kao običnog čoveka, mornara, istraživača, diplomatu, odličnog pregovarača i trgovca.

Kuću - muzej u Valjadolidu ima i čuveni pesnik Hoze Soriljo, autor "Don Huana Tenorija”, koji je rođen 1817. u ovom „čarobnom gradu”. Kuća, u kojoj je živeo, pretvorena je u muzej, sa prelepim vrtom, sa ružičnjakom uokvirenim čempresima i velikim lejama aromatičnog bilja...
Najfascinantnija je, ipak, kuća Migela Servantesa. Kada je svet pre pet godina slavio četiri veka njegovog "Don Kihota", najčitanije, najprevođenije i najobjavljivanije knjige nakon Biblije, ovaj muzej imao je nekoliko stotina hiljada posetilaca iz celog sveta.
U Valjadolid Servantes je stigao u proleće 1604, kada je tu preseljena španska prestonica, zajedno sa svojom ženom Katalinom de Salazar. U novom domu, maloj kući koju krase vrt, fontana, a danas i spomenik njegovom literarnom junaku, Servantes je napisao drugu knjigu, koja je 1615. objavljena pod naslovom "Drugi deo veleumnog plemića Don Kihota".
Legenda kaže, a Španci u to veruju, da Valjadolid svoju jednostavnu, a čudesnu i raskošnu lepotu duguje mašti muza radosti. Glavni utisak svakome ko dođe u ovaj grad jeste da je stigao među ljubazne i dobre prijatelje. Valjadolidci otvorenog srca primaju i turiste i mnogobrojne studente iz sveta, kojih ima gotovo četiri hiljade, a Univerzitet je poznat po najboljoj katedri za španski jezik i književnost. Sigurno je da ćete, ako se jednom makar i nakratko “nastanite” u ovom gradu, poželeti da se ponovo vratite iz mnogo razloga.

KRALJEVSKI RESTORANI

U okviru Turističkog saveza Valjadolida postoji odeljenje posvećeno vinskom turizmu, koje organizuje obilazak okolnih vinograda i vinarija, raznih etno-restorana u kojima se služe tradicionalna predjela - pinčos i tapas, zaštitni znak gastronomske kulture Valjadolida, kao i razna takmičenja u pripremanju specijaliteta. Kao svoje „glavne ukuse” Valjadolid izdvaja ukus vina, sireva, tradicionalnih hlepčića, meda i slatkiša, a u Španiji se izdvaja i po mnogobrojnim izvrsnim restoranima, u koje često dolaze čak i sam kralj Huan Karlos i članovi njegove porodice. Poslednjih godina, tu se organizuje niz turističkih manifestacija posvećenih gastronomiji i vinu. Tokom novembra, grad je u znaku najboljih majstora peciva i kolača, koji se takmiče za “krunu” u ovoj veštini, a Valjadolid tada poseti blizu sto hiljada turista.

FESTIVAL SEMINĆI

Valjadolid ima veliki Kulturni centar Migel Delibes, poznat po izuzetnim koncertnim sezonama, kao i teatar Sorilja i Kalderonov teatar, posvećen velikom španskom dramatičaru. U ovom zdanju iz 16. veka, fascinantnog enterijera – sa ložama i balkonima u pozlati, kristalnim lusterima, kupolama sa prelepim vitražima starih majstora, održava se krajem oktobra i glavni kulturni događaj grada, ali već 57 godina i jedna od najznačajnijih manifestacija na čitavom španskom govornom području - Međunarodni filmski festival autorskog filma Seminći.
Svetski kritičari smatraju ga jednim od najzahtevnijih kada je reč o selekciji, i mnogo važnijim od festivala u San Sebastijanu, koji je popularan zahvaljujući gostima iz Holivuda.
Ono što može da znači srpskoj kinematografiji svakako je činjenica da su po tri puta u Valjadolidu najveću nagradu Gran pri dobili samo Ingmar Bergman i naš raditelj Goran Paskaljević, koji se na ovom festivalu zaista uvažava kao zvezda. Ove godine, po pisanju španskih kritičara, bio je jedan od najvećih favorita i za četvrti Gran pri, sa novim filmom „Kad svane dan”.