Vojvoda i Solunci vratili se kući

OVO je moj đed! Ma kako su mu sliku okrpili i umili?! Evo ih prađedova sa majčine strane... Ovim se kuća zatrla... Moram ponovo da preturim tavan i sanduke, baba je govorila da je tamo sklonila đedovu spomenicu? Slikaj me sa soluncima, da unucima pošaljem!

Ovako, nekako pobožno i svečano, zbore posetioci tek otvorene spomen-sobe Petra Bojovića i postavke o Velikom ratu u zavičajnom odeljenju užičkog Narodnog muzeja u Novoj Varoši. Kraj eksponata zaiskri po neko oko, zaigra srce.

STO godina posle Soluna, vojvoda i ratnici vratili se kući. Sa zidova nekadašnje kajmakamije, gde se sudilo i svedočilo, na pretke motri vojvoda sa visokog Jelaka, gde je kovao strategiju povratka izgnane vojske u otadžbinu ili dok obilazi šatore i štabove na Krfu. Opet je među zemljacima, vojnicima u seljačkim gunjevima i opancima, ratnicima u zarobljeništvu ili na vidanju rana u mediteranskim lukama.

Pročitajte još: Izložba u Novom Sadu: Sećanje na vojvodu Bojovića i na oslobodioce

Na ulazu u ovaj deo riznice blaga Starog Vlaha, kako i priliči junacima - zastava Četvrtog (užičkog) prekobrojnog pešadijskog puka Drinske divizije. Uz duge spiskove u logore odvedenih poslednjih muških glava u kućama ili okamenjenih vojnika sa spomen-ploča od Murtenice do Javora, i straža srpskih vitezova. Iz male opštine 19 nosilaca Karađorđeve zvezde, znamenja stečenog ranama, krvlju i podvizima. Ispod slika junaka, na čije se grudi kačio orden tek kad puk iskorači korak napred, ponegde duge beline, nepotpuni podaci. Iz sećanja ih brisala država, potomci...

- Zavičajna priča o vojvodi Petru Bojoviću ispričana je kroz primerke službenog odela, oružja, odlikovanja, fotografije, dokumenata, sa preko stotinu eksponata, kopija i replika iz Narodnog muzeja u Čačku i Vojnog muzeja u Beogradu, kao i zbirki porodice Bojović i Rakić - kazuje kustos Radivoje Bojović.

Potomci vojvode i pomoćnica ministra kulture Danijela Vunušić

Za postavku o slavnom vojskovođi, komandantu Prve armije u proboju Solunskog fronta, izrađene su kopije jedinstvenih primeraka vojvodske uniforme, čiji su originali u Čačku. Na velikom vojvodskom mundiru, crnom dvorednom mundiru i šinjelu su neka od odlikovanja iz vojničke karijere duge 46 godina.

Pročitajte još: NEPOZNATI DETALjI O PRVOM SVETSKOM RATU: Pakao ne može biti ovako užasan

- Ovde se prvi put pojavljuje svedočanstvo da je vojvodina majka Rada - ćerka Baja Ajdačića iz Lopiža - otkriva Bojović.

MEĐU predmetima i slikama ratnika su i brojna dokumenta o teroru Švaba nad stanovništvom - o narezima, kuluku, kao i objave na latinici o zabranama, kažnjavanju i odmazdama protiv pobune, te svedočanstva o bolestima koje su kosile čitave porodice.

POČAST Zastava IV (užičkog) prekobrojnog puka

-

U vitrinama su i stranice dokumenata Sjeničke rezolucije, kojom su sluge okupatora 1917. godine Rašku oblast nudile Bosni i Austrougarskoj - podsećaju muzejski savetnik Stanojka Milivojević i Slavica Stefanović, direktor užičkog muzeja, ističući da se od građana i institucija nastavlja prikupljanje arhivske građe.

NARODNI OPSTANAK

OTVARAJUĆI dve stalne postavke, pomoćnica ministra kulture za zaštitu kulturnog nasleđa Danijela Vunušić podsetila je na reči Vuka Karadžića upućene jednom načas posustalom, mlađem pregaocu:

- “Ako svaki učini ono što je kadar učiniti, narod propasti neće”. Mnogi su poznati i anonimni ljudi naše prošlosti učinili ono što su bili kadri i - to je bilo dovoljno da, pored svih stradanja, kao narod opstanemo.