Pupin i Predić prijatelji do groba

REPREZENTATIVNA izložba "Dakle, Vi ste taj Uroš Predić", povodom 160 godina od rođenja jednog od najvećih srpskih slikara realizma, koja je za dva meseca trajanja u zrenjaninskom Narodnom muzeju privukla rekordan broj od preko 7.000 posetilaca, otkriva i zanimljiv segment posvećen odnosu dvojice velikana - Uroša Predića i Mihajla Pupina.

Putevi Predića i Pupina rano su se ukrstili, a onda kroz druženja, saradnju, međusobnu podršku i uvažavanje, prerasli u iskreno prijateljstvo. Kako Uroš navodi u svojoj "Autobiografiji" kada pominje Pupina: "...iako četiri godine stariji, bio je moj drug iz đačkog doba u Crepaji gde smo zajedno pohađali nemačku školu kao pripremu za prelaz u Pančevačku realku".

- Kada je Predić upisao ovu gimnaziju, Pupin je već bio njen đak. Ovaj prvi je na sebe kao vrsnog crtača rano skrenuo pažnju i već kao gimnazijalac vršio korekturu umesto svojih profesora. No, Pupinovo crtačko umeće nam je na neki način otkrovenje i to upravo zahvaljujući jednom gimnazijskom radu. U pitanju je crtež na kojem je Pupin prikazao svog učitelja Kostu Isakovića, a rad je danas vlasništvo zrenjaninskog Muzeja - iznosi kustos, autor izložbe Olivera Skoko.

PROČITAJTE JOŠ - ŽIVOT "LADE" KROZ VEKOVE: U Salonu Narodnog muzeja u Zrenjaninu predstavljena 63 dela 46 autora

OBJAŠNjAVA da signatura na crtežu navodi na činjenicu da je Pupin ovaj crtež uradio u trećem razredu realke (1871-1872), u vreme kada je đak iste škole i Uroš Predić.

Po završetku pančevačke gimnazije, Uroševa sledeća životna stanica bio je Beč, a Mihajlova Prag, pa Amerika. Prvi put sreli su se 1887. godine kada je Pupin posetio svog druga u Orlovatu. Naredne godine, Uroš slika "Siroče", a potom i "Hercegovačke begunce". Obe slike će Pupin otkupiti i potom pokloniti Narodnom muzeju u Beogradu.

Zabeleženo je još nekoliko susreta između Predića i Pupina. Kada bi se ovaj drugi vraćao u svoj zavičaj (1892, 1902, 1919), gotovo svaki put bi svog gimnazijskog druga ubeđivao da pođe sa njim u Ameriku, pominjući, između ostalog, i tamošnji uspeh Paje Jovanovića, ali je Uroš to odbijao.

"Nisam ga poslušao, kao čovek bez velikih ambicija, vezan ljubavlju za svoj rod i zadovoljan onim što se ovde može postignuti dobrovom voljom i savesnim radom" - napisao je Predić u "Autobiografiji". Sa tog poslednjeg susreta je i nastao prvi portret Mihajla Pupina koji se danas čuva u Matici srpskoj.

- Godine 1927. Urošu će u Beograd stići fotografija sa posvetom "Mom starom prijatelju Urošu Prediću na prijatnu uspomenu. Mihajlo Pupin. Njujork. Jan. 1927". Upravo ovo će mu biti predložak za portret naučnika koji je naslikao za njegovu zadužbinu u Idvoru 1930. godine - kaže Skoko.

POKLON ISAKOVIĆA

OLIVERA Skoko kaže da je sin učitelja Koste Isakovića, koji je službovao u Idvoru i Sakulama, bio Svetozar, "brat po mleku" Mihajla Pupina. Tako je počelo prijateljstvo sa Isakovićima, kod kojih je crtež dugo bio. U Muzej je dospeo posle Drugog svetskog rata, pa kasnije vraćen vlasnicima. U Muzeju se ponovo našao 1980. zahvaljujući profesorki filozofije iz zrenjaninske gimnazije Olgi Isaković, Kostinom potomku, koja je crtež poklonila.