Iza televizijske bune krije se podvala

KAKAV je bio Božićni ustanak 1919. godine i koji su motivi podizanja bune jednog broja Crnogoraca (zelenaša), pitanja su koja ovih dana ponovo dele potomke glavnih aktera tog događaja. Upravo se emituje serija sa tom tematikom, koja je gledalište podelila u dva tabora. Istoričar Aleksandar Stamatović upozorava da serija ili film u kojima su pozadina istorijski događaji i ličnosti, mora se držati istorijskih fakata. U suprotnom takva ostvarenja, kako kaže, postaju očigledno falsifikovanje istorijskih činjenica sa namerom koja može da ima različite motive - političke, ideološke, nacionalne, državne verske, rasne, regionalne.

- U Crnoj Gori pod režimom Mila Đukanovića u punom je zamahu projekat denacionalizacije srpskog naroda, kao i menjanje njenog vekovnog identiteta. Srbiju treba okriviti za sve, i dokazati njenu nameru da osvoji i asimiluje Crnu Goru, još od Nemanjića do danas. Božićni ustanak se predstavlja kao čin bunta Crne Gore i Crnogoraca protiv okupacije Srba i Beograda.

Ovakva serija, prema rečima Stamatovića, kao uostalom i niz drugih, naročito dokumentarnog karaktera, treba da potvrdi opravdanost odvajanja od Srbije, i formiranje samostalne crnogorske države. Vrši se totalna indoktrinacija svih generacija stanovništva u Crnoj Gori. Cilj je u svemu i za sve okriviti i ogaditi Srbiju i Srbe.

- Pošto se u institucionalnom smislu kroz nastavu i udžbenike istorije to čini, to isto treba uraditi i u tzv. vaninstitucionalnom obliku, kroz tzv. masmedijsku istoriju - kaže Stamatović.

Naš sagovornik objašnjava da Božićni ustanak predstavlja kombinaciju nekoliko faktora. U prvom redu je uticaj kralja Nikole Petrovića kod svojih pristalica u Crnoj Gori, kako bi spasao krunu. Drugi je lične prirode nekoliko političara njegovih pristalica, koji su shvatili da u novoj i velikoj državi neće imati onakvu vlast i povlastice kao u vreme gospodareve državice.

- Najznačajniji faktor je uticaj italijanske obaveštajne službe i novinara Baldačija, koji je tada boravio u Crnoj Gori, i inicirao dizanje ustanka radi ostvarenja italijanskih interesa. Italija je po svršetku Prvog svetskog rata bila u sukobu sa novom državom Kraljevinom SHS, zbog aspiracija na Istru, Rijeku, Zadar, Kvarnerska ostrva, pa čak i celu Dalmaciju, što su joj obećale Francuska i Britanija da bi ušla u Prvi svetski rat - ističe Stamatović.

Do nekih značajnih borbi došlo je samo na prilazima i periferiji Cetinja koje su trajale nepun dan! Ustanici su bili vojno prilično neorganizovani, bez jedinstvene komande, a inicijator ustanka crnogorski ministar Jovan Plamenac noć uoči ustanka pobegao je iz Crne Gore. On, i ljudi oko njega zapravo nisu imali neku značajniju političku viziju šta se želi postići ustankom.