Nikšić: Crvena stijena mamac za arheologe

PETROVIĆI - Jedno od najznačajnih arheoloških nalazišta u Evropi, Crvena stijena u Petrovićima, 50 kilometara od Nikšića (granica sa Republikom Srpskom), godinama je stecište domaćih i stranih ekspedicija arheologa.

Na tom parčetu zemlje registrovan je 31 sloj sa artefaktima od 250.000 do 38.000 godina pre nove ere. Nedavno je ovo nalazište posetila međunarodna ekspedicija, koju je predvodio čuveni američki arheolog Robert Vejlon. Njemu je ovo bio deveti dolazak i prvi spust u slojeve srednjeg paleolita.

Crvena stijena je lokalitet koji je uz španski El Kastiljo najdublji u Evropi! Dosadašnja istraživanja su otkrila kulturni depozit debljine od 20 do 30 metara. Pećina je smeštena na oko 700 metara nadmorske visine, okrenuta prema jugu, ispod koje se plavi Bilećko jezero.

Njen otvor je širine 24 metra, visine 25 i dubine u osnovi oko 15 metara. Istraživači ukazuju da je ovaj lokalitet bio stanište roda homo od srednjeg paleolita pa sve do predilirskog perioda.

- Mislim da je Crvena stijena bila ljudsko stanište sezonskog karaktera - dodaje Vejlon.

Sve tajne oko staništa i života trebalo bi da otkriju domaći i strani geolozi i paleobotaničari. U nikšićkom Zavičajnom muzeju podsećaju da je u milenijumskom razdoblju života praistorijski čovek ostavio mnogobrojne predmete, rukotvorine od kamena, alatke i oružje od kosti, puževe i školjke, kao i keramičko posuđe.

Većina tih predmeta je služila za svakodnevnu upotrebu, za nabavku i pripremanje hrane, ali su prisutni i predmeti čija funkcija nije bila utilitarna.

Zanimljivo je da su arheolozi u proteklom periodu iskopali više od 26.000 predmeta, a zahvaljujući antropološkom američkom institutu iz države Mičigen i crnogorskom Arheološkom centru u Podgorici, ovaj posao i dalje traje. Sigurno da bi on bio bolje urađen da u Crnoj Gori, kao i na prostoru bivše Jugoslavije, postoje osposobljene laboratorije u kojima se mogu obavljati analize pronađenih predmeta. Pre nekoliko godina analiza jedne kosti sa ovog lokaliteta obavljena je u Edinburgu.

Dosadašnja istraživanja arheologa su pokazala da je na prostoru Crvene stijene život započeo još pre 100.000 godina, a da je pećina napuštena oko 1.500 godina pre nove ere. U ovom arheološkom raju pronađene su iskopine iz srednjeg paleolita, mezolita, neolita i bronzanog doba, koje verno svedoče o počecima života ne samo na ovom delu današnje Crne Gore nego i na planeti Zemlji.