Nedostaješ nam, pukovniče Gadafi!

POČETNU euforiju posle svrgavanja višedecenijskog režima, danas je, pet godina posle odlaska sa vlasti Moamera Gadafija, u Libiji smenila žal za pukovnikom. Dok se sukobljene vlasti i milicije bore za kontrolu nad rasparčanom zemljom, bogatom naftom, žitelji Tripolija kažu da su iscrpljeni nestašicama struje, rastom cena i nedostatkom novca. Libija je nestabilna, pri čemu političke i vojne rivalske snage sabotiraju održivu državu i bore se protiv džihadista.

- Nerado ovo kažem, ali živeli smo bolje pod prethodnim režimom - navodi 42-godišnji farmaceut Fejza el Nas za agenciju AFP, dodajući da danas Libijci satima čekaju ispred banaka ne bi li izmolili nešto sopstvenog novca, dok je sve trostruko skuplje.

O dubokim podelama govori i to da neki drugi Libijci ističu da se haos u zemlji širi kao posledica višedecenijske loše uprave pod nekadašnjim režimom.

- Današnje borbe Libijaca su logična posledica 42-godišnjeg sistematskog uništavanja i sabotaža od strane države - kaže Abderahman Abdelal (32), arhitekta u potrazi za poslom.

U svakom slučaju, otkako je uspostavljena u Tripoliju u martu ove godine, Vlada nacionalnog jedinstva, koju podržavaju Ujedinjene nacije, nastoji da učvrsti vlast širom zemlje. No, rivalski parlament na istoku zemlje odbija da joj vlast ustupi. U petak je Vlada pretrpela novi udarac kada su protivničke snage zauzele ključne kancelarije u prestonici i proglasile ponovno stupanje na snagu treće administracije, koja je i ranije bila bazirana u Tripoliju.

Gadafi, koji je 42 godine vladao Libijom, ubijen je 20. oktobra 2011. godine, dok je pokušavao da pobegne iz rodnog Sirta, a bivši pobunjenički Nacionalni prelazni savet (NTV) je tri dana kasnije proglasio "potpuno oslobođenje" Libije i saopštio da je više od 30.000 ljudi poginulo u devetomesečnoj pobuni s podrškom NATO, koja je počela kao deo "arapskog proleća".

U međuvremenu, radikalni islamisti su iskoristili libijsku pobunu kao izgovor za stvaranje zona uticaja i nasilje se raširilo. Strane delegacije povukle su se iz zemlje, a izvoz nafte naglo je opao, pošto su zatvoreni terminali za isporuku.

Opšti metež posle Gadafijevog svrgavanja i ubistva omogućio je džihadističkoj grupi Islamska država da sebi stvori uporište na pragu Evrope, dok trgovcima ljudima pojačaju aktivnosti u mediteranskom regionu.

IZMEĐU KRAJNOSTI

"Libijci su prinuđeni da biraju između dve krajnosti: haosa sa milicijama i islamističkim ekstremistima kao dominantnim snagama ili vojne vladavine", kaže libijski analitičar Muhamed Eldžar iz Centra "Rafik Hariri" za Bliski istok, dodajući da se ne nudi nijedna druga ubedljiva opcija.