Vojvođanske priče: Srpkinju rodu ostavio, a rod ga zaboravio

ONAJ ko je složio umiljatu igru “Srpkinja”, elegičnu romansu “Bila jednom ruža jedna” ili divne pesme “Magla pala” i “Jesen stiže”, sebi je u svom narodu ovekovečio ime.

Tako je o Isidoru Bajiću (1878-1915), najpoznatijem kompozitoru i muzičaru u Vojvodini s kraja 19. i početka 20. veka, govorio njegov profesor i učitelj muzike u novosadskoj Srpskoj velikoj pravoslavnoj gimnaziji Jovan Grčić, književnik i ugledni pedagog toga doba.

- Takvim se učenikom učitelj može samo dičiti i ponositi - zapisao je Grčić u svojoj knjizi “Portreti s pisama”, o muzički izuzetno talentovanom đaku koji već sa nepunih 16 godina komponuje “Romansu za violinu i klavir”. Bajićeva kompozicija za muški hor “Ukor”, prema istoimenoj pesmi Branka Radičevića, izvedena je na Svetosavskim besedama 1895. godine, a kao maturant je dve godine kasnije napisao i štampao brzu polku za glasovir “Majski cvet”, koja je bila njegova prva objavljena kompozicija.

- Ljubav prema muzici, veliku vrednoću, istrajnost i ambiciju mladi Bajić je nasledio od svog profesora Grčića. Pun ideja i izrazite radne energije, latio se posla svim žarom i ljubavlju čoveka, čiji je životni cilj bio da što više učini u raznim granama muzičke delatnosti - navodi Svetozar Radujko, bivši profesor i bibliotekar u novosadskoj Muzičkoj školi “Isidor Bajić” i jedan od najboljih poznavalaca kompozitorovog života i dela.

On u svojoj knjizi “Novi Sad - grad muzike” beleži da je Bajić, studirajući uporedo prava i muziku u Budimpešti, tokom dvogodišnjeg boravka u tom gradu radio kao horovođa i dirigent i priređivao koncerte koji su privukli veliku pažnju studenata, muzičke publike i vodećih stručnih krugova.

Isa sa šeširom i štapom / Foto Knjiga “Novi Sad - grad muzike” /

Svetozar Radujko, autor “Knjige o Isidoru” .Foto lična arhiva

Veoma je bio angažovan u nastojanju da se građa o srpskoj muzici i muzičarima nađe u jednom mađarskom muzičkom leksikonu, uveren da bi to značajno podiglo ugled našeg naroda.

- Ovakav Bajićev poduhvat u to vreme bio je pre svega hrabar. Prezentovanje kulturnoj Evropi muzike i muzičara jednog malog naroda, bio je poduhvat vredan pažnje. Međutim, te njegove ideje mnogi nisu shvatili dovoljno ozbiljno - zabeležio je Radujko.

Na nerazumevanje, pa i protivljenje, naišla je i Bajićeva ideja o osnivanju Saveza srpskih pevačkih društava, o čemu je burnu polemiku vodio sa kompozitorom Petrom Konjovićem (1883-1970), koji će posle Velikog rata biti vodeći autoritet, kako se onda govorilo, “bog i batina” u domaćim muzičkim krugovima. Pisac Veljko Petrović je tim povodom tvrdio da je Konjović tu polemiku, koja se pretvorila u otvorenu svađu, shvatao prilično lično i doprineo da se Bajiću ne da pravo mesto u istoriji srpske muzike.

- Ubrzo posle Bajićeve smrti, Konjović je prigrabio tu njegovu ideju i osnovao Savez srpskih pevačkih društava - veli Radujko, ocenjujući da je nadasve popularni kompozitor, uprkos ogromnom opusu, koji obuhvata više od 2.000 zapisanih kompozicija, ipak zapostavljen pa i zaboravljen.

Doduše, postoji nekoliko institucija i manifestacija koje su nazvane po njemu, poput muzičke škole u Novom Sadu, osnovne škole u rodnoj Kuli, a dobio je i jednu uličicu u centru Novog Sada.

Naslovna strana Bajićeve kompozicije

Poštovaoci dela ovog velikana naše muzike smatraju da to nikako nije dovoljno i već duže nastoje da se, u znak sećanja na nekada iznad svega popularnog Isu Bajića, pridoda i spomenik u Novom Sadu, gradu u kojem je živeo, stvarao i prerano preminuo.

- Time bismo, još malo, odužili dug čoveku koji je toliko dao srpskoj muzici - ističe Svetozar Radujko, koji je zajedno sa svojom suprugom Jadrankom pre pet godina objavio zanimljivu romansiranu biografiju “Knjiga o Isidoru”, posvećenu novosadskom kompozitoru, pedagogu, melografu, dirigentu i publicisti, čiju ćemo 140. godišnjicu rođenja obeležiti dogodine.

Petar Konjović, kompozitor Foto “Knjiga o Isidoru” /Jovan Grčić, Bajićev profesor

I nebo plakalo...

PRVI znaci progresivne paralize javljaju mu se 1914. a godinu kasnije, u jesen, otuđen od svih (održava kontakte samo sa majkom) umire u novosadskoj bolnici. Sahranjen je na Almaškom groblju, a na ispraćaju je bilo stotinak ljudi. Kiša je pljuštala, stoji u “Knjizi o Isidoru”.

Simfonija o ljubavi Miloša Obrenovića

BAJIĆ se dokazivao u gotovo svim oblastima muzike. Njegov bogati opus čine horske i instrumentalne kompozicije, tamburaški spletovi, dela za klavir, violinu i kamerne sastave, crkvene kompozicije, muzika za pozorišne komade, operete i jedna opera. Iza Bajića je ostala i jedna simfonija, prva koju je dao jedan srpski kompozitor, a bila je posvećena ljubavi kneza Miloša Obrenovića, zapisao je kompozitor Miloje Milojević, Bajićev učenik.