Rembrantov Maksim završio kod Hitlera

MNOGI imaju hrabrosti i pristojnosti da Karađorđevog unuka, sedamnaestogodišnje dete nazivaju izdajnikom. Ne pitaju se šta bi bilo da je maloletni kralj Petar Drugi Karađorđević ostao u svojoj kraljevini, dok sa svih strana, osim iz Grčke i Albanije, traje napad 35 neprijateljskih divizija. Kroz kakva je poniženja prolazio mnogo iskusniji belgijski kralj Leopold Treći, i od Nemaca, i od saveznika, da bi, na kraju, ostao upamćen kao "kralj izdajnik"?!

Imajući to u vidu, autori knjige "Tajne kraljevskog blaga" Dušan Babac i Aleksandar Ognjević pitaju kako bi se na kralja Petra obrušio "nemački bes zbog pravednog vojnog puča 27. marta, koji je sprao opštenarodnu sramotu zbog potpisivanja Trojnog pakta".

- Kralj bi prošao verovatno gore od patrijarha Gavrila i svetog Nikolaja žičkog i ohridskog - smatraju autori knjige. - Umesto tri divizije, koje su gonile generala Dražu Mihailovića, najmanje deset bi tražilo najstarijeg sina kralja Aleksandra. Kako bi prošlo stanovništvo, možemo da zaključimo na osnovu onog što se zbilo sa narodom dok su gonili generala Mihailovića. Nije Jugoslavija jedina evropska zemlja koja je bila okupirana, ali je bila pod najgorim okupatorskim režimom. Ni u jednoj drugoj državi nisu postajale tako surove odmazde. U takvom spletu okolnosti, pozicija jednog deteta, koje je naslednik prestola ne bi bila zavidna. Slobodan Jovanović, iskusan i promišljen političar, upravo zato je insistirao da kralj i vlada moraju da napuste zemlju.

Kralj Petar Drugi i njegova vlada našli su se u egzilu u Londonu. Tamo su bili i holandska kraljica Vilhemina, norveški kralj Hakonom, grčki kralj Đorđe, vojvotkinja od Luksemburga, francuski general De Gol, vlade Belgije, Poljske i Čehoslovačke.

- Ove vladare niko nije smatrao kukavicama i izdajnicima u njihovim porobljenim otadžbinama - kaže Babac. - Oni su predstavljali tračak nade u skoru slobodu. Kralj Petar je nameravao da se vrati u Jugoslaviju i bori na čelu svoje vojske. Od toga nije odustajao ni onda kad je ta želja postala skoro neostvariva. Kada je prvi put od britanske vlade tražio da se vrati u domovinu i stane na čelu vojske, Čerčil ga je odvratio, jer je navodno strahovao za njegov život. Kralj je, čak, pokušao da sa ukradenim avionom krene za Jugoslaviju, ali se taj plan izjalovio, a oficiri koji su ga podržali su uhapšeni.

Autori ističu da je breme obaveza koje je kralj Petar u izolaciji nosio na svojim plećima bilo preteško za bilo koga, a kamoli za jedno dete.

- Mnogi su mu zamerili kada se u vreme rata oženio sa grčkom princezom Aleksandrom. Govorili su, narod strada, a on se ženi. Svi zaboravljaju da se virtuozni pobednik građanskog rata u Kraljevini Jugoslaviji, uvek hvaljen po svojim sposobnostima, pa i ljubavnim, tokom celog rata romantičarski zanosio ljubavlju sa 28 godina mlađom sekretaricom, a pritom je sve vreme bio oženjen Hertom Has, sa kojom je imao i dete - podsećaju autori Babac i Ognjević. - Niko mu to ne zamera, ali spočitava se potpuno izolovanom detetu, praktično britanskom zarobljeniku, neprekidno pod prismotrom agenata što se oženio.

Govoreći o nestalim umetninama, autori knjige "Tajne kraljevskog blaga" izdvojili su Rembrantovu sliku "Kvint Fabije Maksim", koja bi danas, da nije ukradena, bila najvrednije umetničko delo u srpskom vlasništvu.

POSETA Knez Pavle sa nemačkim kancelarom Adolfom Hitlerom

- Kralj Aleksandar je ovo delo iz kolekcije Nemeš kupio za 280.000 maraka - navodi Dušan Babac. - Želeo je da slikama prekrije gole zidove tek sagrađenom dvoru na Dedinju, neposredno pre posete bugarskog kralja. Činjenica da su ovu sliku Nemci pohitali da zaplene već u aprilu 1941, ne čudi, jer je Rembrant bio jedan od omiljenih Hitlerovih slikara.

Autori podsećaju da je rajsmaršal Herman Gering bio u kontaktu sa knezom Pavlom. Sa njim se susretao i u Nemačkoj, i u Kraljevini Jugoslaviji. Gering je u Beograd dolazio u oktobru 1934. na sahranu kralja Aleksandra, pa u junu 1935, kada je sa suprugom bio gost kneza Pavla.

- Možda je tokom te posete video Rembrantovog "Maksima" i stavio ga na spisak "trebovanja" u aprilu 1941 - pretpostavlja Babac. - Kralj Petar je tražio da se ovo delo stavi na spisak traženih umetnina koje su Nemci ukrali tokom rata, čak je ovlastio advokata da u njegovo ime od Nemačke potražuje ratnu odštetu i za ovo delo. Ovaj slučaj polako je padao u zaborav. Tek nedavno smo uspeli da Rembrantovog "Maksima" stavimo u bazu podataka Komisije za opljačkane umetnine u Evropi i rodila se nova nada da će jednoga dana ipak biti pronađen i vraćen vlasnicima.

KNEZ PAVLE SVE UPROPASTIO

AUTORI knjige "Tajne kraljevskog blaga" tvrde da je Milan Stojadinović, pored velikog ekonomskog uspeha, bio i nadomak rešenja hrvatskog pitanja.

- Trebalo je, uz dogovor sa Italijanima, da se formiraju srpske banovine, kao protivteže povećanja hrvatske autonomije - ističu Babac i Ognjević. - To je sve upropastio knez Pavle formiranjem izrazito proširene Banovine Hrvatske 1939, na štetu srpskih interesa, a zahvaljujući marionetskom predsedniku vlade Dragiši Cvetkoviću. U odnosu prema najjačoj političkoj snazi u Kraljevini Jugoslaviji i kasnijem odstranjivanju najvažnijih političkih snaga srpskog naroda, u koje su osim Stojadinovićevih radikala spadale i demokrate Ljube Davidovića i Milana Grola, leži kasniji politički slom.

MARIJA PRIMORANA DA ODE

BABAC i Ognjević kažu da je o sudbini Jugoslavije odlučeno mnogo pre 27. marta. - Na propast Kraljevine Jugoslavije ukazivao je rđav odnos kneza Pavla ne samo prema kraljici Mariji, koja je naposletku bila dovedena u situaciju da 1937. napusti zemlju, i kralju Petru, već i prema, u to vreme, ubedljivo najpopularnijem srpskom političaru Milanu Stojadinoviću - tvrde autori. - Ovakav stav kneza vođen je ličnom sujetom i političkom ambicijom.

KRAJ