Vojvođanske priče: Duh iz podruma

PODUNAVSKE Švabe, koje su 1785. godine osnovale Crvenku, vratile su se u Nemačku posle Drugog svetskog rata, a iza njih su ostali vinarski podrumi, nekad važan deo društvenog života ovog gradića u Bačkoj, a danas njegov vizuelni identitet.

Sa obe strane crvenačke Ulice Moše Pijade, u podnožju Telečke visoravni, nanizano je više od 30 podruma, a uz njih su ostale netaknute, kao istrgnute od zaborava, i kuće nekadašnjih vinogradara i dva očuvana bunara. Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture nastoji da sačuva ovaj etno-prostor, jedinstven u našoj zemlji.

- Godine 1784. atar budućeg naselja premeren je na kućne i opštinske placeve, vinograde, ratarska polja i pašnjake. Od ukupno 15.694 katastarska jutra, 881 je pripalo vinogradima. Prema ukazu carice Marije Terezije, svaki doseljenik je dobio po vinograd i oslobođen je plaćanja svih poreza.

Podaci Dvorske komore kazuju da je 515 naseljenih porodica posedovalo kućne placeve i vinograde - navodi etnolog u Pokrajinskom zavodu za zaštitu spomenika kulture Mirjana Đekić.

Doseljenici su, ističe Đekićeva, s prvim zasadima čokota vinove loze počeli odmah.

- Čar vina i vinograda bio im je dobro poznat, kao i tehnologija koju su preneli iz matičnih područja. Lesno zemljište Telečke visoravni bilo je više nego podobno, te su ubrzo krenule i prve, prave berbe grožđa - napominje ona.

Vinarski podrumi u Crvenki nisu od početka postojali. Vlasnici vinograda imali su ideju o skladištenju vina i alata, koju su sproveli u delo iskopavanjem manjih udubljenja u lesnoj zaravni.

- Kasnije, kada je u Crvenki počela da radi ciglana, od ovih udubljenja nastaju podrumi, čiji se svodovi oziđuju. Podrumi, od kojih su neki dugački i do 200 metara, po pravilu su se sastojali iz tri dela. U ulaznom je neretko bila i pokoja ozidana peć - kuhinja, u kojoj su se pripremale gozbe za vinogradarske porodice i njihove goste.

U drugoj prostoriji, koja je duža, bile su prese za ceđenje grožđa i alatke. Treći deo služio je za smeštaj buradi sa mladim vinom. Spolja su podrumi plenili raznolikim ulazima i dekoracijama - iznosi Đekićeva.

Zlatno doba vinarskih podruma u Crvenki bile su tridesete godine prošlog veka, kada je u ovom naselju bilo 630 vinograda.

- U to vreme nadaleko je bio čuven crvenački Kirbaj, koji je počinjao u drugoj nedelji oktobra i trajao dok se domaćini i gosti ne umore od gozbe i novog vina, rampaša. U Crvenki su posebno bili cenjeni "ružica" i belo vino, dok se crveno manje konzumiralo - predočava Mirjana Đekić.

Inicijativu pokrajinskog zavoda da se vinarskim podrumima u Crvenki vrate stara slava i sjaj podržali su mesna zajednica, Fond "Podrumi Telečke visoravni" i Udruženje vinogradara "Stari podrumi".

- Naša je ambicija da nekadašnje podrume pretvorimo u kultna mesta u službi vina, gde bi se ono čuvalo, degustiralo i prodavalo. Želimo da podstaknemo mlađe generacije da se bave vinogradarstvom, da spoje tradiciju sa novim kroz vino, jer, kako kaže izreka: "Ko pije vino, bliži je Bogu" - poručio je Mirko Marić iz udruženja "Stari podrumi".

Na geografskoj dužini kao Bordo

MARIĆ naglašava da bi sadašnji stanovnici trebalo da se ugledaju na starosedeoce Crvenke, objašnjavajući da od dva hektara vinograda jedna četvoročlana porodica može pristojno da živi.

- Crvenka se nalazi na istoj geografskoj dužini kao i Bordo, pa u našem ataru može da se proizvodi kvalitetno vino kao u tom čuvenom francuskom vinogorju - kaže Marić.

Razglednice i grb

DIREKTOR Fonda "Podrumi Telečke visoravni" ističe da požutele razglednice i stari grb Crvenke jasno pokazuju koliko su vinarski podrumi važni za istoriju grada.

- Podrumi su bili neizostavni na razglednicama i ocrtavali duh Crvenke. Na levoj strani grba je klasje žita, a ispod njega raonik, dok su sa desne strane čokot vinove loze sa grozdovima i obrisi vinskih podruma - opisuje Tatalović.