Aćif Bljuta vođa krvavog talasa

PRATEĆI neke naslove u pojedinim listovima uočio sam da se postavlja pitanje ko je Aćif Hadžiahmetović, što je izazvalo jedan vid polemike. Tim povodom osvrnuću se, pored ostalih natpisa, i na intervjuju Esada Džudževića, predsednika Bošnjačkog nacionalnog veća. Pitam se, ko je Esad da prvom potpredsedniku Vlade i ministru odbrane gospodinu Aleksandru Vučiću upućuje poruku - da mu sledi tužba, i da će tužiti list koji je objavio njegove iskaze?!

Po mom mišljenju, neko zaista treba da bude tužen, ali pitanje je da li će to biti ministar Vučić, list koji je objavio tu vest, ili lično Esad Džudžević. Očito je da on pokušava da se pokrije pravnom službom dotičnog veća i stavovima i mišljenjima bošnjačkih istoričara. Džudžević iznosi podatak o broju stanovnika tog vremena, koji po njegovim saznanjima iznosi sedam do osam hiljada. Međutim, popis koji je izvršila okupatorksa vlast 10. januara 1942. godine, pokazuje da je popisano 11.575 stanovnika. Logično je da je od okupacije do 10. januara 1942. godine iz Novog Pazara izbegao jedan broj stanovnika.

Kada je u pitanju Aćif Hadžiahmetović, Džudžević iznosi sledeće: „Rekao sam, ako sud donese presudu da je Aćif efendija bio saradnik okupatora, mi ćemo se rukovoditi tom činjenicom, ali ono što znaju bošnjački istoričari i iza čega mi čvrsto stojimo, jeste da je taj čovek važna istorijska ličnost. Ne postoji nijedan dokument da je on ubio nekog ili naredio ubistvo nekog civila“.

NEOGRANIČENI GOSPODAR AĆIF je rođen 1887. godine u Novom Pazaru gde mu se otac Emin Bljuta doselio iz Đakovice. Aćifa oslovljavaju sa efendi što na turskom znači neograničen gospodar. Aćif je završio tursku Vojnu akademiju u Bitolju. Bio je jedan od inicijatora za osnivanje stranke Džemijet, koji su sačinjavali Albanci i Muslimani koja je 1924. godine zabranjena jer ju je finansirala italijanska fašistička ambasada u Beogradu.

Ulaskom trupa nacističke Nemačke, fašističke Italije i Bugarske Albanci i Muslimani su ih dočekali sa oduševljenjem i pompom. Poći ćemo od prvih dana okupacije ističući da je Hitler 12. aprila 1941. godine izdao „Privremene smernice“ nemačke Vrhovne komande za podelu Kraljevine Jugoslavije. Pre nego što je počela primena ovog dokumenta, komandant 60. motorizovane pešadijske divizije, general-potpukovnik Fridrih-Georg Eberhard, održao je, 21. aprila, u Kosovskoj Mitrovici sastanak sa grupom uticajnih kvislinga. Naime, general Eberhard je naredio organizaciju kvislinške uprave u svim mestima u kojima su tada bile locirane jedinice njegove divizije.

Pored generala Eberharda, s nemačke strane, prisustvovali su kvislinzi iz Kosovske Mitrovice: Džafer Deva, Šaban Mustafa Gaši i Rustem Suvodoli; iz Sjenice: Omer Čini i Emin Čerkez; Novog Pazara: Aćif Hadži Ahmeti (Bljuta) i Bahrija Abdurahmanović; Vučitrna: Jahja Hadži Džemajli; Prištine: Iljaz Hadži Džemajli; Podujeva: Šaćir Halili (Hodža Visoka); Istoka: Sadik Rama i Rustem Sadrija; Peći: Sefedin Begoli, Dževat Begoli, Peter i Paul Lorenci, i iz Drenice: Jusuf Gradica, Muftar Husejini, Sadik Zejneli i Mustava Ibrahimi. Otvorio ga je Džafer Deva, upoznavši prisutne da civilnu vlast Nemci predaju Šiptarima. Niko nije diskutovao, već su se svi odmah vratili u svoja mesta radi uspostavljanja vlasti.

U samom startu došlo je do nesuglasice oko podele teritorija između Nemačke i Italije, a javljaju se i pokušaji pripajanja Novog Pazara „Velikoj Albaniji“. Tako je Novi Pazar pripao Nedićevoj Srbiji i bio je u sastavu Kosovskomitrovačkog okruga. Takvo rešenje nije zadovoljilo grupu oko Ferhata bega Drage. Ona je, zajedno sa istomišljenicima iz Kosovske Mitrovice, bila uporna u nastojanjima da se ceo okrug što pre pripoji „Velikoj Albaniji“. U tom cilju, preduzimale su se razne akcije, a zakulisna borba prestala je tek kada je Italija kapitulirala.

U odnosu na Srbe, Aćif Bljuta i njegovi saradnici zastupali su najekstremnije stavove. Bljuta je bio organizator paljevina i ubijanja velikog broja Srba u Ibarskom Kolašinu 1941. godine, koja su Nemci, u svojim dokumentima, nazvali „Krvavi talas“. Njegova frakcija zalagala se za beskompromisan obračun sa Srbima i njihov izgon sa teritorija u kojima su Šiptari bili na vlasti.

Pripijanje deževskog sreza Albaniji nije za Nemce bilo prihvatljivo, s obzirom na njihove interese.

Krajem decembra 1943. godine i u januaru 1944. balisti i Bošnjaci u međusobnim dogovorima planirali su novi napad na Kolašin, kako bi konačno ostvarili stari cilj: spojiti se sa arnautskim teritorijama u Metohiji i sa muslimanskim teritorijama u Novopazarskom sandžaku.

Početkom februara počeli su koordinirani napadi.

Komandantu Aćif Bljuti dojavljeno je da je Kolašinska četnička brigada na položajima u podkopaoničkim selima i na pruzi Kraljevo - Kosovska Mitrovica. To je bio signal za još jedan napad na Kolašin, ali ne onako objedinjen, kao 27. septembra 1941. godine, udruživanjem sa vulentarima i balistima, već pojedinačan i dugotrajan. Za ovakvu strategiju se odlučio zbog toga što kancelarija krajskomande u Kosovskoj Mitrovici nije odobravala brutalne aktivnosti balista i Bošnjaka na način kako su to radili.

Aćif Beg je održavao stalne kontakte sa balistima i njihovim komandantom Šabanom Polužom, sa kojim je delio pljačkaški plen, pa je iskoristio odsustvo odbrane Kolašina, februara 1944. godine za upad, iz pravca Rogozne u selo Bube kada je zarobio 13 muškaraca. Streljanje je, nekim čudom, preživeo samo Staleta Mihajlović. Taj zločin je kasnije podrobno istražen. Utvrđena su imena ubijenih i svi su bili civili, ali zločincima nikada nije suđeno.

Štab Kopaoničkog partizanskog odreda, koji se nalazio na oslobođenoj teritoriji u Raški, preduzeo je korake da se borbe obustave i usmere prema okupatoru. Partizan Zenun Hasković upućen je u Novi Pazar i, u razgovoru sa predstavnicima muslimanskih i šiptarskih kvislinga, predložio da se borbe sa četnicima obustave, da se uspostavi slobodan saobraćaj između Raške i Novog Pazara i da se partizanima dozvoli ulazak u grad. Aćif Bljuta mu je saopštio da šiptarska vlast nikome neće dozvoliti ulazak u Novi Pazar i zahtevao - da Srbi priznaju da je Novi Pazar nedeljivi deo „Velike Albanije“.

Aktivnost na albanizaciji Bošnjaka nastavljena je i u 1942. godini. Tiranu je, krajem 1941, posetila delegacija „Albanaca“ iz Novog Pazara, koja je tražila podršku zahtevu za pripijanje Albaniji, predstavljajući to kao želju celokupnog muslimanskog stanovništva. U više mahova, iz Tirane je stizala obimna novčana pomoć koja je upotrebljavana za troškove asimilacije. Prvi put dobijeno je 15 miliona, a drugi put 12 miliona dinara.

U leto 1942. godine, pojačano je delovanje na albanizaciji. Sredinom juna, održana je sednica Šiptarskog komiteta kojoj je prisustvovao i savetnik albanske vlade Tahir Zaimi, poznati propagator fašizma i „Velike Albanije“. On je upućen radi pomoći na realizaciji planova velikoalbanske propagande. U ime vlade, obećavao je materijalnu i moralnu pomoć, kao i podršku u nastojanjima za odvajanje od Srbije. Održao je i savetovanje sa uglednijim Muslimanima na kome je glavna tema bila albanizacija.

Tako su na svim zgradama morale da budu istaknute albanske i nemačke zastave. Svuda su bile izložene velike fotografije Skenderbega i Hitlera. Natpisi na trgovačkim i zanatskim radnjama, kafanama i javnim zgradama, do tada ispisivani na srpskom jeziku, morali su da budu zamenjeni albanskim tekstom. Pojedinci su i prezimena prilagodili šiptarskim, skraćujući ih za „ić“.

Albanizacija je nastavljena i početkom 1943. godine. Do tada potkrepljivana stanjem na Istočnom frontu, ova akcija počela je ubrzo da posustaje.

Aćif odmah uspostavlja vezu sa balistima Šabana Poluže, tako su u Novom Pazaru izvršene dve mobilizacije, prva 10. marta 1943, a druga 12. juna iste godine. Nakon četvoromesečne obuke u Nemačkoj i Francuskoj stupaju u 13. SS diviziju „Handžar“. Kada se sredinom 1944. godine formira 21. SS divizija „Skenderbeg“ koju su sačinjavali Albanci i Muslimani iz Novog Pazara i okolnih mesta. Obe divizije su poznate po zločinima. Komandni kadar ove divizije bili su nemački oficiri. Pored toga Nemci su krajem 1943. formirali takozvanu Suc-policiju u obimu jedne čete. Komandant je bio musliman Biko Drešević.

Dobar Aćifov saradnik bio je Hasan Zvizdić iz Sjenice, u kojoj je rođen 1892. godine. Za prikupljanje dobrovoljaca za sve oružane muslimanske formacije glavni agitatori su imami-hodže.

Veliku ulogu u formiranju dveju divizija odigrao je Emin el Huseini, Veliki jerusalimski muftija koji je 1931. godine održao sveislamski kongres na kom su učestvovali i Muslimani iz Kraljevine Jugoslavije. Veliki muftija 1943. godine je posetio Zagreb, Banjaluku i Sarajevo. Dok je bio u Sarajevu, delegacija koju su sačinjavali Albanci sa Kosova i Metohije i Muslimani, odakle potiče Aćif, došla je da Velikom muftiji uruči poklon.

Aćif je markantna ličnost iz koje izbija bezobzirnost i energija, vođa je takozvanog šiptarskog krvavog talasa.