Svetosavlje od Banata do Trsta

POTEKLO sa izvora Starog Rasa, svetosavlje je kao tiha voda osvajalo Srbe i deo po deo prostora na kom su živeli. Pravoslavlje koje Srbima nije bilo nepoznato, predanim i mudrim misionarskim radom Svetog Save, a kasnije i pod uticajem njegovog prosvetiteljskog i svetiteljskog lika, postalo je svetosavlje, svojevrsna "filozofija života" koja je potpuno prožela i duhovno preporodila srpsko narodno biće.

Potonji vekovi donosili su izazove, napredak i nazadovanje, uspone i padove, osvajanje i gubljenje teritorija, ali je svetosavlje bilo i ostalo temelj i krov Srpstva. Podjednako značajno za one u matici, ali i rasejanju.

U svakoj seobi, kolektivnoj ili pojedinačnoj, Srbi su sa sobom nosili i svetosavlje. Ma gde da su, po njemu su živeli i misionarski ga širili. Tako se iz njegovog krila iznedrilo i ono što se danas, čak i tamo gde Srba više nema, naziva srpskim kulturnim prostorom. Na njegovoj južnoj "granici" stameno stoji Hilandar, na severnoj Budim i Sent Andreja, istočno Arad i Temišvar, na zapadu Trst. Poslednjih vek i po taj uticaj je dosegao do Severne i Južne Amerike, Australije, Južne Afrike...

Danas kada ima dostojanstvo patrijaršije, sedište Srpske pravoslavne crkve je u Patrijaršijskom dvoru u Beogradu. Od prvih pominjanih eparhija u Rasu, Prizrenu i Lipljanu, gde su episkopi bili Grci, posle sabora u Nikeji 1219. godine, Sveti Sava je uspostavio još osam novih episkopija: Žičku kao sedište Srpske crkve, Zetsku, Hvostansku, Humsku, Topličku, Budimljansku, Dabarsku i Moravičku. Osam vekova od osamostaljenja, pod okriljem Srpske pravoslavne crkve danas su arhiepiskopija beogradsko-karlovačka, pravoslavna ohridska arhiepiskopija, četiri mitropolije i 34 eparhije. U Srbiji i širom sveta Srpska crkva ima više od 3.500 parohija i oko 200 manastira.

Tamo gde ima srpskih hramova ima i svetosavskog pravoslavlja koje okuplja naše sunarodnike u rasejanju, čuvaju se vera, tradicija, kultura, jezik... To najbolje potvrđuje koliko je samostalnošću Crkve srpski narod dobio svoju duhovnu kuću, vekovnog učitelja i uvek budnog, brižnog roditelja.

PROČITAJTE I:SUSRET SA ISTORIJOM: Srpska crkva delila sudbinu svoga naroda

- U nas se, međutim, dogodilo nešto neobično, nešto što je u osnovi najbliže pravom hrišćanstvu, a ipak tako retko; u nas je, eto, po tim opštim shvatanjima crkva postala narod, a narod crkva, istina ne u teološkom i moralističkom, nego u nacionalno-političkom smislu. Naše pravoslavlje, "srpska vera", postalo je ovaploćenje naše nacionalno-državne tradicije, a naša nacionalna psiha dala je mitologisanoj veri elemente verovanja.