Prvo utvrditi staž, pa napustiti posao

ODLUKA o prekidanju radnog odnosa i odlazak u penziju mnogima stvara nedoumicu oko godina staža koje ulaze u konačan obračun. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju prepoznaje penzijski staž, staž osiguranja i poseban staž, dok se u svakodnevnom govoru najčešće koristi samo termin "radni staž".

Nepoznavanje i nerazlikovanje ovih zakonskih termina često otežavaju i dobijanje pravne pomoći od službenika PIO fonda. Veliki broj osiguranika, naročito iz kategorija zaposlenih i samostalnih delatnosti, odlazi u prevremenu starosnu penziju, za čije je utvrđivanje neophodno utvrditi staž osiguranja neretko i do poslednjeg dana. Ukoliko se staž iz neznanja ranije prekine, to može dovesti do problema.

Prava iz PIO stiču se i ostvaruju samo na osnovu penzijskog staža, a on obuhvata staž osiguranja i poseban staž. Zakonskim propisima koji uređuju uslove za odlazak u penziju, sticanje prava uslovljeno je isključivo određenim trajanjem staža osiguranja. To je u stvari vreme provedeno na radu, uključujući i periode primanja novčane naknade (npr. za bolovanje), periode provedene u samostalnoj delatnosti, uključujući i periode privremene obustave delatnosti, ako je plaćen doprinos, privremenih i povremenih poslova ili bavljenja poljoprivredom, odnosno vreme za koje je osiguranik sam uplaćivao doprinose.

Pročitajte još - Bez dana staža u penziju?

Za razliku od staža osiguranja, poseban staž za svoju osnovu nema rad ili samostalnu delatnost, već se utvrđuje onima koji su jedan deo proveli u oružanim akcijama, zarobljeništvu, na lečenju ili rehabilitaciji, majke troje dece. On se ne uzima u obzir za sticanje prava na penziju već se samo uračunava u ukupan penzijski staž. To je najznačajnija razlika i o njoj se mora voditi računa kada se odlučuje o prestanku karijere i odlasku u penziju.

Poseban staž se utvrđuje isključivo po zahtevu osiguranika i neophodno je podneti zahtev PIO fondu i uz to i određene dokaze. Kada se računa visina penzije, poseban staž se sabira sa stažom osiguranja i čini ukupan penzijski staž koji je deo jednačine kojom se računa visina čeka. Primera radi, ukoliko se osiguraniku na osnovu 20 godina staža osiguranja utvrdi penzija u visini od 30.000 dinara, poseban staž u trajanju od dve godine bi tu penziju povećao za 10 odsto, pa bi ona iznosila 33.000 dinara.

Pročitajte još - Do penzije i bez dovoljno staža?

UMANjENE KOMUNALIJE

POJEDINI državni organi, poput gradskih uprava, nude olakšice onima koji imaju poseban staž, naročito ukoliko je on utvrđen po osnovu učešća u oružanim akcijama. Ove olakšice ogledaju se, najčešće, u umanjenim mesečnim računima za komunalije, ili troškove prevoza. Ipak, kako se ne radi o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja, niti ovakve olakšice odobrava Fond, sugerišemo penzionerima da se o njima raspitaju u lokalnim udruženjima.

MAJKAMA DODATNE DVE GODINE

MAJKE koje su rodile treće dete, uz zahtev za utvrđivanje posebnog staža, prilažu izvode iz matične knjige rođenih za svu decu, a poseban staž im se utvrđuje u trajanju od dve godine i ne vezuje se za određeni kalendarski period, odnosno u ovom slučaju postojanje obaveznog osiguranja po bilo kom osnovu nije od uticaja na način utvrđivanja penzijskog staža.

Postoji i odredba kojom se uređuje utvrđivanje posebnog staža u trajanju od šest meseci osiguranicama, ženama koje su rodile jedno dete, odnosno u godinu dana onima koje su rodile dvoje, ali je primena ove odredbe odložena do početka 2032. godine.