Antikvitet vraćen Skupštini

JOŠ jedan komad mobilijara sa inventarskim brojem, nestao 5. oktobra 2000, pronađen je i vraćen u Skupštinu Srbije. Antikvarna fotelja, koju je vratio zasad neimenovani građanin, nalazila se u Sokobanji, i prilično je oštećena. Pre nekoliko dana vraćene su još dve fotelje, jedna koja je pronađena u beogradskom naselju Kaluđerica, a druga preko sajta "Kupujem-prodajem".

Predsednica Skupštine Maja Gojković u četvrtak je zahvalila građanima koji su se odazvali apelu da vrate slike, mobilijare i druga umetnička dela i pozvala da se ova akcija nastavi. A, kako "Novosti" nezvanično saznaju, nadležni su na tragu još nekih umetničkih dela i predmeta.

- Iz zdanja Narodne skupštine - podsetila je Gojkovićeva - ukradene su 5. oktobra vredne stvari, pokloni stranih delegacija, predmeti iz kulturnog nasleđa Srbije. Državi je time naneta nesaglediva šteta.

Kao što je poznato, Skupština je teško oštećena toga dana. Polupane su sve gipsane figure na galeriji atrijuma, uništen je kompletan nameštaj u velikoj sali, zapaljen podrum i sve što se u njemu nalazilo, kao i najznačajniji kabineti.

- Pljačka Skupštine bila je stihijska, odnošeno je ono što je bilo pod rukom, stolice, fotelje, slike, satovi - kaže arheolog Marko Popović, koji je predvodio ekipu za spasavanje onoga što je u Skupštini zatečeno i učestvovao u obnovi enterijera.

- Najoštećenija je izuzetno vredna slika Save Šumanovića "Šidski pejzaž pod snegom". Ona nije odneta, već je izgažena.

Od 154 slike, koliko ih je bilo u Skupštini, 55 ih nedostaje. Među njima su dela Petra Lubarde, Milana Konjovića, Zore Petrović, Milana Keča, Milića od Mačve...

- Neke od tih slika su sasvim sigurno ukradene, ali su neke od njih sasvim sigurno izgorele - tvrdi Popović. - Nažalost, nije postojala evidencija o tome gde su se one 5. oktobra nalazile. Deo kolekcije je u vreme bombardovanja deponovan u podrum. Podrum je zapaljen, pa smo mi tamo nalazili delove izgorelih blind ramova i platna.

Popović kaže da su članovi ekipe za obnovu svojevremeno predlagali tadašnjim vlastima da se napravi podlistak u novinama u kome bi bile reprodukcije svih slika i vrednijih primeraka nameštaja.

- Dosta toga je moglo da se nađe u prvim mesecima posle pljačke. Ali očigledno je da režimu DOS-a nije odgovaralo da se o tome mnogo govori. Divljačko pustošenje Skupštine! Rane petog oktobra su bile sveže - smatra Popović. - Diplomatski ili Salon kneza Pavla, boje slonove kosti, potpuno je opustošen. Odneti su manji komadi - tri stolice, jedna polufotelja i dva kanabeta, a ono što nije moglo da se iznese je polomljeno. U požaru su stradali i bronzani lusteri.

Ipak, jedna službenica našla je na "buvljaku" dragocene zapisnike skupštinskih zasedanja iz 19. veka, a Popović je u jednoj antikvarnici "otkrio" - stolicu.

OBNOVA PO NIKOLI KRASNOVU

SKUPŠTINA je obnovljena zahvaljujući dokumentaciji iz Arhiva Jugoslavije. Vraćen joj je izvorni izgled iz 1936, koji je osmislio Nikola Krasnov.

- Iz četiri odborske sale, preostalo je nameštaja da se obnove dve, a za druge dve je nabavljen novi - kaže Popović. - Imamo tačnu evidenciju samo za predmete koji su se nalazili u Skupštini 1936. godine. Nikada se neće saznati koje su stolice i u kojoj meri stradale. Vođene su pod jednim brojem - 840. Nije razdvajano da li su one iz 1936, 1945. ili 1991. godine.