Zaštititi Teslu od Hrvata

TESLA nije ni naš ni njihov, ni od onih trećih. On je svetska baština, a mi se možemo ponositi što je rođen ovde u Smiljanu i Gospiću, i to je činjenica", reči su gradonačelnika Gospića Petra Krmpotića izgovorene 10. jula ove godine u Memorijalnom centru "Nikola Tesla" u Smiljanu na obeležavanju 160-godišnjice njegovog rođenja.

"Njegove odrednice su srpski narod, čiji je pripadnik, i američka država, koja je razvila njegove naučne potencijale, a Tesla je, ipak, na početku i na kraju, zadužio celo čovečanstvo - i Srbin i Amerikanac, ili ni Srbin ni Amerikanac, već građanin sveta, pa tako građanin i jedne nove države koja ga svojata", reči su predsednika Srbije Tomisava Nikolića izgovorene istog dana i istim povodom na otkrivanju spomenika Nikoli Tesli u Karađorđevom parku kod Hrama Svetog Save u Beogradu.

Čiji je Tesla?

I gradonačelnik Gospića i predsednik Srbije su u pravu - Tesla je rođen u Smiljanu (tadašnjoj Vojnoj krajini Austrijskog carstva), mestu koje se danas nalazi u Hrvatskoj, što je činjenica, kao što je činjenica i da je čistog srpskog porekla. Obojica su saglasni i da je baština, odnosno građanin sveta.

U čemu je onda problem?

U moralu, rekao bih. Evo i zašto:

Pred kraj Teslinog života stvorena je ustaška Nezavisna Država Hrvatska za čijeg postojanja su pobijeni ili proterani sa svojih ognjišta svi njegovi potomci. Ono što ih je preteklo, pobijeno je ili proterano devedesetih prošlog veka.

Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Gospiću, u kojoj je kao sveštenik služio Teslin otac Milutin, porušena je u Drugom svetskom ratu. Obnovljena je uz pomoć pravoslavnih Srba iz Čikaga 1964. godine, da bi, u poslednjem ratu devedesetih, bila srušena do temelja, a na njenom mestu sagrađen parking, koji je i danas tu.

Teslin spomenik na Trgu Nikole Tesle u Gospiću, rad čuvenog vajara Frana Kršinića, u poslednjem ratu raznet je eksplozivom. Delo je to proustaških snaga pod kontrolom HDZ.

Teslina rodna kuća u Smiljanu, obnovljena posle Drugog svetskog rata i pretvorena u spomen-muzej, opustošena je u poslednjem ratu.

Crkvu Svetog Petra i Pavla u Smiljanu, u kojoj je Nikola Tesla kršten, ustaše su porušile u Drugom svetskom ratu. Obnovljena je osamdesetih godina prošlog veka, a u poslednjem ratu je potpuno demolirana i oskrnavljena.

Zvanična Hrvatska se Tesle setila i 2006, na 150-godišnjicu njegovog rođenja, kada su njegova rodna kuća i Crkva Svetog Petra i Pavla obnovljene i pretvorene u tzv. Memorijalni centar "Nikola Tesla". Te godine je obnovljen i Teslin bronzani kip, koji je miniran u Gospiću 16. februara 1992, i od tada se nalazi u skladištu Ljevaonice umjetnina Akademije likovnih umjetnosti u Zagrebu.

Setila ga se i prvog jula 2013, na dan ulaska Hrvatske u EU, kada se njegovo ime našlo prvo na spisku "najvećih ličnosti hrvatske kulture i nauke" koje ta država kao svoj "miraz" unosi u Evropu i kad je njegov transformator bio izložen na glavnom zagrebačkom trgu "kao primer izuzetnog hrvatskog stvaralaštva".

Setila ga se i ove godine, na 160-godišnjicu rođenja, kada je gradonačelnik Gospića najavio da je Vijeće grada Gospića "svojedobno" odredilo da će nova lokacija Teslinog spomenika biti ispred zgrade Kulturno-informacionog centra, pošto je raniji Trg preimenovan u Trg Stjepana Radića, a na mestu miniranog spomenika Tesli sada stoji fontana vile Velebita. Pre nekoliko godina tadašnji gradonačelnik Gospića Nikola Kolić (sadašnji župan ličko-senjski) odbacio je mogućnost vraćanja Teslinog kipa na staro mesto, obznanivši da je to mesto rezervisano za Tuđmana.

Pre 10 godina jedna poznata svetska kompanija za proizvodnju komjutera odlučila je da, u čast Teslinog rođendana, računarima opremi sve škole u zemlji rođenja slavnog naučnika koje nose njegovo ime. Međutim, ta kompanija nije dala niti jedan računar, ne zbog toga što nije htela i željela, već zbog toga što tada u zemlji rođenja genijalnog naučnika nijedna škola nije nosila njegovo ime. Sada je situacija nešto bolja. Naime, na ovogodišnjem simpozijumu održanom povodom Teslinog rođendana u Smiljanu moglo se čuti da po njegovom imenu u Hrvatskoj ime nose samo četiri osnovne škole i samo jedno "veleučilište", ono u Gospiću.

U predstavljanju velikana svoga kraja, gospićka Turistička zajednica prvo predstavljadr Antu Starčevića, pa zatimTeslu.

"Teško se oteti utisku da je Tesla Gospiću više teret nego znamen", pročitah u jednom renomiranom hrvatskom listu.

Po meni su sve to moralni razlozi zbog kojih bi Hrvatima trebalo zabraniti da spominju i svojataju Teslu. A s obzirom na njegov planetarni značaj, bilo bi najbolje da o tome SB UN donese posebnu rezoluciju.

Savo Štrbac, Dokumentaciono-informacioni centar "Veritas"