Krit: Tinja nada o pravoslavnom jedinstvu

SVETA liturgija koju će danas, na praznik Svete Trojice, na Kritu služiti deset poglavara pravoslavnih crkava označiće početak Svetog i Velikog sabora Pravoslavne crkve. Iako su okupljeni poglavari uputili sa pripremnog zasedanja još jedan poziv crkvama koje su odbile učešće, nijedna od nezadovoljnih patrijaršija nije promenila svoju odluku.

Ideju o još jednom pokušaju postizanja kompromisa vaseljenskom patrijarhu Vartolomeju izneo je u ime Srpske pravoslavne crkve mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije. On je zatražio da se poglavari Antiohijske, Ruske, Bugarske i Gruzijske crkve ponovo pozovu na zajedničku liturgiju.

Mitropolit Amfilohije zatražio je od patrijarha Vartolomeja da dobije na vremenu tako što će izbeći slanje posebnih dopisa i protokolarnih pisama. On mu je predložio da lično uspostavi telefonski kontakt sa četiri crkve koje nisu došle na Krit i pozove ih da preinače svoje odluke.

- Razlike u Kataru i tema mešanih brakova ne mogu biti razlog odsustva četiri poglavara - kazao mu je vladika Amfilohije.

Među upućenima u crkvenu diplomatiju pravoslavnog sveta juče je vladalo mišljenje da je stav četiri crkve o bojkotu Sabora konačan i nepromenljiv. "Pobunjene" patrijaršije, kako se tumači, pripadaju ruskom krugu uticaja, što znači da će na ovom pitanju zadržati čvrst stav. Zrno sumnje, međutim, u odluku o bojkotu unela je činjenica da Moskovska patrijaršija do juče nije otkazala naloge za hotelske sobe, rezervisane za članove svoje delegacije.

Patrijaršija u Moskvi juče je objavila i pismo ruskog patrijarha Kirila, upućeno učesnicima Sabora. U njemu se, između redova, kaže i da se skup na Kritu ne može smatrati Svepravoslavnim saborom, već samo njegovom pripremom.

"Duboko sam uveren da su crkve - i one koje su odlučile da dođu na Krit, i one koje su se uzdržale - svoje odluke donele po savesti, i zato moramo poštovati pozicije svih njih. Naša crkva je uvek ishodila iz uverenja da se glas nijedne od pomesnih crkava ne sme zanemariti. Odsustvo saglasnosti Antiohijske crkve da se sazove Sabor znači da nismo dostigli svepravoslavni konsenzus. Ne možemo ignorisati ni glasove Gruzijske, Srpske i Bugarske crkve, koje su predložile odlaganje Sabora za kasniji datum", kaže se u Kirilovom pismu.

Poglavari će zasedati u Duhovnoj akademiji nedaleko od Herakliona

Radni deo Sabora na Kritu počinje sutra. Patrijarh Irinej i delegacija od 24 arhijereja SPC, prema ranijim najavama, na samom početku zasedanja zatražiće da se u teme rasprave uvrste i primedbe odsutnih crkava, ali i da se skup proglasi samo prvom sesijom Svetog sabora. To može biti novi kamen spoticanja među pravoslavnim crkavama, jer će, ukoliko njeni predlozi budu odbijeni, napustiti skup.

SRPSKA CRKVA NESVRSTANA

Srpska pravoslavna patrijaršija dobila je ulogu nesvrstane crkve, koja bi mogla da odigra ključnu ulogu u približavanju dva bloka u pravoslavlju. Ona je bliska Ruskoj crkvi, ali ne smatra se delom "slovenskog bloka". Ovaj krug patrijaršija u mnogo čemu suprotstavljen je "grčkom bloku", u kome glavnu reč vodi Vaseljenska patrijaršija, sa sedištem u Istanbulu. Autoritet SPC, ukoliko njeni predlozi prođu na kritskom Saboru, biće dodatno ojačan, što znači da bi u godinama koje predstoje Srpska patrijaršija mogla da bude most između dva sukobljena bloka.