POZORIŠNA KRITIKA: Bezbednost je šarena laža

PO antiratnoj prepisci Biljane Jovanović (po čijoj prozi je predstava dobila naslov), srpske spisateljice (Vanja Ejdus), Rade Iveković, hrvatske filozofkinje (Anastasija Mandić), Radmile Lazić, srpke pesnikinje (Milena Đorđević), i Maruše Krese, slovenačke novinarke i terapeutkinje (Sena Đorović), čija se zanimanja prepliću, dramaturškinja Branislava Ilić i rediteljka Anđelka Nikolić sačinile su antiratni, aktivistički manifest, na pola puta između literarnog i pozorišnog ostvarenja.

Biljana Jovanović, srpska spisateljica i aktivistkinja (1953-1996), čije ime danas nosi značajna književna nagrada, zahvaljujući svojim romanima, dramama i političkim angažmanom i te kako je dragocena ličnost, te zaslužuje da se osvetle njeni motivi za "permanentnu revoluciju", kao i ideja "kolektivnog mi" Rade Iveković, čime se Biljana bavila u svom nedugom životu. Zato je, možda, bio dobar smer (dramaturg u vašem kritičaru radi) što su autorke izabrale Biljanin put kroz političko vreme kao dominantan, a da prepiska, koja je u središtu događanja, ostane kao srodna tema, koja se uliva u glavni tok. Ovako, uprkos zaista izvrsnim interpretatorkama žena koje smo znali i koje znamo, jer neke deluju i danas, čitava predstava ostaje nekako nedorečena i, čini se, nedovoljno snažna kada je u pitanju borba u kojoj su, svaka na drugi način, sagorele. Mladi David, sin jedne od njih (Dragan Sekulić), ostao je, kao lik, na nivou skice, a mogao je da bude predstavnik drugog generacijskog pogleda na "zajedničku stvar".

PROČITAJTE JOŠ - POZORIŠNA KRITIKA: Mačorke i mačori

Ostali mladi glumci (Nemanja Stamatović, Petar Đurđević, Dragan Petrović, Stojša Oljačić, Vukašin Jovanović i Lazar Nikolić) odličan su izbor rediteljke da pokaže "mladost revolucije", one koju će ta revolucija i "pojesti". Čak i u ulogama režimskih policajaca, blaziranih budućih nasilnika i tirana, pomenuti mladi ljudi su nepogrešivo sledili diktat svoje generacije i zaista pokazali da se trgedija ne može unapred sprečiti, jer ima svoj ultimativni istorijski tok.

U tamnoj, bezbojnoj gami (kostim Olga Mrđenović), u promišljeno oskudnom dekoru Vesne Popović, sa dobro plasiranom muzikom Irene Dragović, ova ratna, antiratna i ratnička predstava je imala nekoliko do suza potresnih trenutaka (kao onaj sa crnom trakom, koja se nosi kroz salu), ali i niz opštih mesta, pomalo nasilno uvedenih (kao što je trapavo glasanje publike na sceni), koji su događaj svodili na svakodnevicu, umesto da se poezija, zaista izvrsna, kao i tekstovi sve četiri aktivistkinje, iskoriste brehtovski, ako ne piskatorovski, što se kao model prosto nametalo.

Predstava "Jeste li za bezbednost", više dobar potez nove uprave Narodnog pozorišta nego stvarno evociranje izuzetnosti Biljane Jovanović, dobar je put, koji mora da se gazi riskantnije i, možda, dramski ubedljivije.