POGLED ISKOSA: Kameni spavači Đerđi Ačaji

SLIKARKU i profesorku Đerđi Ačaji (Bečej, 1986) pored ostalih zanimaju i čisto likovni problemi crteža: poluton, odnos crnog i belog, svetla i senke, smela skraćenja, plasticitet, izvor i ugao pod kojim svetlost pada, količina zacrnjenog, proporcije, odnos glave i tela, itd. To su polazišta, a uhodišta su u metafizici likovnog, u filozofiji crteža kao najmisaonijem likovnom izrazu. Često se na njenom crtežu pojavljuju izdvojeni i uvećani prizori glave i šake. Od šezdesetih godina prošlog veka, od poparta, u modernoj i savremenoj umetnosti pribegava se uvećanju kompozicije, prisutnom još u fotografiji i slikarstvu međuratnog nadrealizma. U savremenom srpskom realizmu ima više slikara koji prikazuju ljudske glave na većem formatu. Đerđi Ačaji jedinstvena je u srpskom iracionalnom slikarstvu po pronalaženju sopstvenog načina predstavljanja. Ona ne stvara realno niti hiperrealno, njene dramatične slike pripadaju svetu mašte a ne stvarnosti. Osobena je i po tome što dolazi iz Novog Sada gde nije razvijena scena imaginarne umetnosti. Pripada vrhu nove škole srpske fantastične umetnosti, u kojoj prevagu imaju crtači i najređe likovne zverke - crtačice. Legendarni crtač i profesor Dragan Lubarda imao je ideju da su crtačice sposobnije za crtačka dostignuća - video je njihovu prednost u građi ženske šake, suptilnijem karakteru, vekovnoj nadarenosti za vez i fini ručni rad itd.

PROČITAJTE I:POZORIŠNA KRITIKA: Izneverena očekivanja

Đerđi Ačaji je jedna od od najboljih novih mladih umetnica, crtačica i slikarka čija karijera ide uzlaznom linijom a radovi su joj sve bolji. Kada razmišljamo o njenom delu, kažemo uopšteno da crta ljudske glave, jer glave i šake su ono što idejno predstavlja sam crtež, odakle on ishodi, na šta se svodi telo crtača, ono bitno što preostaje. Dragan Lubarda je tvrdio da mlade žene za razliku od muškaraca vole da posmatraju svoje šake. Kažemo dakle "glave" jer Đerđi Ačaji ne zanimaju portreti kao takvi niti mimetički prenos podataka iz realnosti, ma koliko polazila od nje. Ona ne crta ličnosti već likove i ulazi u jednu drevnu oblast likovnosti, prisutnu još od umetnosti starog veka - u imaginarni portret. U tom svetu likovnosti ljudska glava samo je povod za razvijanje dubljih metafizičkih sadržaja: od mitskih i demonskih do idealnih i božanskih. Najčešće predstavljeni lik u istoriji umetnosti Bogočoveka Isusa Hristosa, pripada i sferi imaginacije. Đerđi Ačaji sa velikom likovnom snagom prikazuje svoje ljude, čije glave i šake odvaja od tela, osamostaljuje, ali ne tako da lebde već počivaju na tlu. To su ti "Kameni spavači" kako ih autorka naziva, moćni u snu, između mesa, krvi i kamena, za koji je Mikelanđelo znao da ima svojstvo večnog sna. Osim blow-up tehnike, ova umetnica polazi i od druge karakteristike srpske škole fantastike, od deformacije na osnovu koje stilizuje i takođe gradi realno-imaginarni prizor.