POGLED ISKOSA: Srpske teme

Prošle godine je u izdanju Biblioteke “Ljubiša R. Đenić” iz Čajetine objavljena monografija “Srpske teme” slikara Obrada B. Jovanovića (Mionica kod Kosjerića, 1949). Jovanović je jedan od pokretača i organizatora osnivanja Srednje umetničke škole u Užicu 2003. godine i njen prvi v. d. direktora i dugogodišnji profesor na Učiteljskom fakultetu u Užicu. Treća njegova monografija je najobimnija, na više od 220 strana. Otvara je duži esej istoričara umetnosti Dušana Milovanovića, sada najvažnijeg i najiskusnijeg kada je reč o crkvenim i tradicijskim temama. U knjizi su i najbolji kraći tekstovi ostalih poznavalaca njegove umetnosti, zatim slikarevi eseji o drugim umetnicima i veći broj kolor reprodukcija. Reprodukovani su i radovi koji se nalaze u posebnim kolekcijama u Užicu, Zagrebu, Kosjeriću i Mačkatu.

Obrad B. Jovanović je jedan od najizvornijih srpskih slikara, čiji rad izvire iz krvi i tla, folklora i mistike, vizija i predanja, priča i legendi o svecima, đavolima i starcima-mudracima. On je slikar za njega programske slike “Kako su dobri anđeli uhvatili drekavca”, na kojoj se sustiču nebeski i zemaljski plan, dobro i zlo, crkva i demon, ovnovi i grobovi. Obrad je narodski slikar ali ne i naivac, magistrirao je kod Momčila Mome Antonovića, on zna kako da istraži epska mesta, mitove i zaumne puteve srpske duše. Slikar je povratka narodnoj mistici, pa se njegovi radovi sadržinski nalaze u rasponu od drevne simbolike, ruralne fantastike do devičanski čistih pejzaža sagledanih sa visoke stajne tačke. Jovanović je slikar planinac koji ne priznaje urbanu prljavštinu, pa sa njegovih platana i crteža u tušu pucaju neke nedohvatne vizije, smiraji ali i neviđene opasnosti koje vrebaju naivne. Slikar je koji duboko zadire u snove, lične i kolektivne, majstor otkrivanja narodske podsvesti i otuda na njegovim radovima nema skoro ničega od ovog vremena i novokomponovane ikonografije, osim kada se izruguje političarima (nagi trubači na jednu, narod na drugu stranu).

Pročitajte još - POGLED ISKOSA: Novi realizam Ivane Živić

Zato je duboko svestan moći ikone i krsta, crkve u ulozi jednog naroda ali i čisto likovnih simbola koji kod njega postaju sveopšti. Malo ko je kao on ne samo u našoj umetnosti slikao i crtao ovnove i njihove rogove, te simbole izvorne snage, vitlao njihovim sakralnim spiralama po kompozicijama, uznosio časne starine i majke starice, shvatajući ceo svet kao veliko stado. “Lepota je božanski dar” naslovljava Jovanović jedan svoj tekst, a on želi da zađe i iza pojavnog, u mitsko nasleđe, pa otuda kao najbolji slikari zna da u svoje radove unese i štogod od estetike ružnog. Ima kod njega i ptica grabljivica i vampira, jer život izvan grada ima i svoju mračnu stranu, majstor upućuje na oprez, kao što se dečje raduje kada slika belu jagnjad. “Srpske teme” su svedočanstvo našeg jastva, nečeg što nestaje i povlači se pred digitalnom apokalipsom.