Naši krajevi - “Svet bez ljudi”

U SKLADU sa sloganom ovogodišnjeg Bitefa “Svet bez ljudi”, pozorišni novinari ovih dana su, simbolično, posetili naše krajeve bogate istorijom, ali, nažalost - siromašne stanovništvom. Negotin (grad na tromeđi Srbije, Bugarske i Rumunije) danas ima petnaestak hiljada stanovnika, dok je, po rečima meštana, u srećna vremena brojao i 67.000 žitelja. Negotinski gastarbajteri uglavnom su se otisnuli u Austriju i Nemačku, a turistima i putnicima namernicima prepustili lepote rodnog kraja...

PROČITAJTE JOŠ - Atlas nestale srpske baštine

Put do ovog grada vodi kroz Đerdapsku klisuru i arheološko nalazište Lepenski vir, središte jedne od najznačajnijih praistorijskih kultura. Tokom obilaska lokaliteta, stranci (kao i domaći turisti) imaju priliku da odgledaju kratak dokumentarni film iz 1965. godine, sa dr Dragoslavom Srejovićem i njegovim studentima u “glavnim ulogama”. Pucketava filmska traka zabeležila je prve radove na tek otkrivenim tragovima neolitske kulture: mladi arheolozi sa cigaretom ili jabukom u ustima, još nedovoljno svesni da prisustvuju trenutku koji će te godine ući u sve svetske udžbenike.

Na samom ulasku u Negotin pozorišni karavan posetio je manastir Bukovo s glavnom manastirskom crkvom koja je posvećena Svetom Nikolaju Čudotvorcu (zadužbini kralja Milutina). Mali grad pun zelenila potom je goste, na svakom koraku, “pozdravljao” likom omiljenog istorijskog junaka: spomenik Hajduk Veljku nalazi se u samom centru, ima i svoj muzej (u Konaku kneza Todorčeta), grob je u porti Crkve Presvete Bogorodice, a njegovo ime sa zavičajnim ponosom nose čak i kafane, pa i jela u njima. Inače, Hajduk Veljko bio je inspiracija drugom slavnom Negotincu, Stevanu Mokranjcu. On je slavnom junaku posvetio i jednu od svojih rukoveti. Naš najpoznatiji kompozitor rođen je Negotinu u skromnom domaćinstvu. Posle očeve smrti, s majkom i ostalom decom napustio je rodni grad u trinaestoj godini i preselio se u Beograd, a spomen--kuća danas čuva tragove života i rada velikog umetnika. Muzejska postavka raspoređena je u četiri prostorije, među njima su i kompozitorova radna soba sa klavirom koji je pripadao prvoj Srpskoj školi, rezbaren stočić (rad Marije Mokranjac), prorodični portreti bračnog para s potpisom Uroša Predića.

Sačuvani vredni artefakti sa jednog od najznačajnijih arheoloških nalazišta Lepenski vir

A ispred kuće bronzana skulptura slavnog umetnika (rad Nebojše Mitrića) i nad njim razgranato badem drvo... Obilazak Negotinske Krajine, savetuju meštani, najbolje je završiti u čuvenim Rajačkim i Rogljevskim pimnicama, gde se proizvode i služe najbolja vina, ne samo ovog kraja. Nažalost, seljana je sve manje i sve su stariji. Da se i njihov broj smanjuje, svedoče posmrtne plakate koje su tužna stvarnost čak i u danima dionizijske radosti. Ali poslednje “bitefovsko” odredište učinilo je da se pred pozorišnim karavanom prostre put “širok, carski”: Zaječar, Gamzigrad, odnosno, Feliks Romulijana - jedino naše arheološko nalazište koje je upisano na Uneskovu listu kulturne baštine. Reč je o rezidenciji rimskog cara Galerija, zeta poznatijeg Dioklecijana. Carsku palatu posvetio je majci Romuli, u čiju čast je podigao monumentalan kompleks opasan bedemom sa dvadeset odbrambenih kula. Ipak, Feliks Romulijana nikad nije izgrađena do kraja, a u 4. veku prepuštena je hrišćanima. Danas se smatra najočuvanijim primerom rimske dvorske arhitekture, čiji su grad činili carska palata, mali hram, veliki hram, terme. Godišnje ga poseti oko 40.000 turista, među kojima i druga, treća, pa i četvrta generacija ljudi koji su davno otišli iz ovog kraja.

PROČITAJTE JOŠ - I frula i gusle za Unesko

Eksponat u Narodnom muzeju Zaječar

GOSTI SA TAJLANDA

FELIKS Romulijana otvorena je za turiste svakog radnog dana, a zanimljivo je da je redovno posećuju velike grupe stranih turista. Tako, kako saznajemo, samo u poslednja tri dana ovde su organizovano boravile grupe Rumuna, Bugara, Izraelaca i Tajlanđana.

Zanimljivo je da su najljubopitljiviji turisti Kinezi: fascinirani rimskim ostacima, svaki stub i kamen imaju potrebu da opipaju rukama...