Britanci i Vuka proglasili velikosrbinom

POSLE raspada SFRJ i NATO bombardovanja srpskih prostora širom Balkana, na meti su se posebno našli srpski intelektualci koji su srpstvo i srpsko pitanje posmatrali integralno, u istorijsko-teritorijalnim okvirima srpskog naroda. Tako će u ovom periodu i Vuk Karadžić u delu britanske literature biti smatran jednim od osnivača žigosanog političkog koncepta takozvane Velike Srbije. O njemu se govori u kontekstu razvoja velikosrpske ideje zajedno sa Garašaninovim "Načertanijem", književnim delom Dositeja Obradovića i Petra Petrovića Njegoša, preko tajne organizacije "Crna ruka" i "Memoranduma" SANU do političke delatnosti Slobodana Miloševića i Vojilava Šešelja, kazao je Prvoslav Radić, jedan od učesnika okruglog stola koji je, u okviru 16. međunarodnog kongresa slavista, u petak organizovan u Vukovoj zadužbini.

Tema okruglog stola, kao jedna od tri specijalne teme Kongresa, bio je Vukov "Srpski rječnik" u svom vremenu i danas, a povodom 200 godina od prvog izdanja. Politika je imala veliki uticaj na tumačenje Vukovog dela u Velikoj Britaniji, kako kroz istoriju, tako i sada. Čak i u ozbiljnoj savremenoj literaturi, primećuje Radić, mnogo je predrasuda zasnovanih na britanskim političkim projekcijama i geostrateškim interesima s početka 20. veka.

U vreme Prvog svetskog rata, ističe Radić, stvoren je tajni "londonski ugovor", s mapama o prekrajanju Balkana, koji je predviđao proširenje Srbije na Bosnu, Hercegovinu, Slavoniju i delove Dalmacije.

Pročitajte još - Vukov rječnik kao roman

- Srpske zapadne granice na ovoj mapi svojim dometima umnogome podsećaju na srpski jezički i etnički prostor koji je u svojim radovima omeđio V. S. Karadžić u prvoj polovini 19. veka, uz mentorstvo i stručnu podršku evropskih intelektualaca tog vremena. Karadžićeva jezička i etnička istraživanja i početkom 20. veka uzimana su kao pouzdana, iako nisu bila u saglasju sa britanskim političkim interesima na Balkanu - predočava Radić. - Zvanična britanska politika je tokom celog 19. veka neumorno i paletom različitih sredstava radila na očuvanju celovitosti Osmanskog carstva. Jedan od razloga bio je odlučna težnja Britanije da spreči ikakvo prisustvo pravoslavne Rusije na Balkanu. I u tom smislu je zapadni svet prema Srbima bio i ostao nepoverljiv. Ipak, bilo je i slobodoumnih intelektualaca koji su govorili o Srbima kao o braniocima evropske civilizacije na Balkanu, a taj talas se prelio i u 20. vek.

Vukov pisaći pribor i fes

Zahvaljujući Džonu Bauringu, sa kojim je Karadžić bio u prepisci, i njegovim prevodima naših narodnih pesama na engleski jezik, Britanija je imala prilike da se neposredno upozna sa srpskim narodom i njegovom kulturom. Interesovanje za srpske narodne pesme postalo je i vrsta mode.

- Društeno-istorijske i kulturne prilike u tadašnjoj Evropi bile su povoljne za promociju i popularizaciju srpskog folklora - kaže Radić. - Pod srpsko etničko ime autor podvodi stanovnike Srbije, Bosne, Slavonije i Dalmacije, a tu istu jezičku i etničku teritoriju će Karadžić prepoznati kao srpsku. Bauringovi stavovi o rasprostranjenosti Srba i srpskog jezika proističu i iz evropskog naučnog miljea tog vremena. Iako je zvanična politika dela evropskih država znala i za potpuno drugačije pristupe.

Moderator zasedanja Ljubinko Radenković zaključio je da je Radićev referat koristan i za diplomate kako bi kroz ogledalo rečnika videli da se britanska politika nije mnogo promenila.

Sa okruglog stola u Vukovoj zadužbini, Foto: Z. Jovanović

NAŠE BLAGO NA ČETIRI JEZIKA

U OKVIRU okruglog stola predstavljeno je i četvoroknjižje "Srpsko usmeno narodno blago" u prevodima na nemački, ruski, engleski i francuski jezik, a čiji je priređivač Boško Suvajdžić.

- Svaka knjiga uključuje izbor iz "Srpskog rječnika", zatim prevode narodnih pesama i pripovedaka, a istovremeno uključuje i Vukovu prepisku s najznačajnijim korespondentima iz odrđenog područja. Takođe je svaka knjiga prilagođena recepciji Vukvog dela na tom jeziku. Tako knjiga na nemačkom obuhvata mišljenja od Getea do Gabrijele Šubert, dok knjiga na ruskom podrazumeva i Puškina i savremenika Gutkova - objašnjava Suvajdžić.