Priče o našim stranputicama

U prošloj godini bilo je odličnih romana i nesvakidašnjih knjiga poezije. U ovom izboru reč je o knjigama kojima se razobručavaju bedemi nečitanja i nerazumevanja oko nas. To je dobar razlog za verovanje u stalna pomeranja srpske književnosti. Ovo su reči Dobrivoja Stanojevića, jednog od četvoro kritičara čije glasove danas objavljujemo.

ĐORĐE PISAREV (Novi Sad)

1. "POPRAVLjAČ OGLEDALA"

Franja Petrinović ("Akademska knjiga")

2. "TERETNI VOZ"

Milutin Ž. Pavlov (KC Novog Sada)

3. "VRŠAC"

Dragi Bugarčić ("Čigoja")

4. "IZGLEDAM, DAKLE NISAM"

Nenad Šaponja ("Prometej")

5. "DOLINA PLISTOS"

Dejan Ilić (NB "Stefan Prvovenčani")

Živeti u palanci, a palanački duh, davno je rečeno, zapravo je svuda oko nas, zna biti opasno, pa i kobno. Atmosfera teške nostalgije i fluidne depresije može biti i pouzdan put ka imenovanju konačne ljudske sudbine: prolaznosti. Pa, kao da nam saopštava F. Petrinović, kada govorimo o životu, zapravo govorimo o umiranju, zar ne?

Slike iz jednog vremena, slike jednog života, sudbine koje obeležavaju mesto-grad, foknerovska Joknapata, Vršac u pričama D. Bugarčića, raspet između onih "običnih" junaka što su sreću potražili diljem sveta, ili onih intelektualaca iz navodne provincije: nostalgija, naravno!

Uvećanje vidljivog služi još samo umanjenju stvarnog, kaže pesnik N. Šaponja. Umanjenje epskog, u isluženim i već viđenim vremenima 21. veka, sjajno služi uvećanju vrednog: čitanja života, kažemo mi.

Poetski vodič osunčanim predelima Grčke, ili jednostavno uputstvo za jedan od mogućih života. Zapravo, pođi što pre, zaspaćeš ovde, izgubićeš se, zaboraviti na sebe, tvrdi pouzdani pesnički glas D. Ilića.

JELENA PANIĆ MARAŠ (Beograd)

Dejan Ilić (NB "Stefan Prvovenčani")

2. "PREŽIVETI DO SUTRA"

Grozdana Olujić (SKZ)

3. "POVRATAK PRIČI"

Marko Nedić ("Akademska knjiga")

4. "PEVANjE NA PUTU"

Slađana Jaćimović ("Službeni glasnik")

5. "MISIJA MUZEJ"

Ivana Nešić ("Kreativni centar")

Novom pesničkom zbirkom D. Ilić produbljuje svoju "poeziju na putu", ovaj put u Grčku, te spajajući ono svakodnevno, bezmalo banalno sa mitskim, istorijskim i filozofskim saopštava nešto (univerzalno) o čovekovom krhkom postojanju.

Roman G. Olujić, iako nastao šezdesetih godina 20. veka, čekao je na objavljivanje pola veka. Taj, uslovno govoreći, dug vremenski period je pak samo potvrdio visoke domete modernističkog pripovedanja kroz priču o egzistencijalnoj drami koja ne zastareva.

Zbirka eseja M. Nedića svedoči o visokim dometima jednog dosledno sprovedenog metodološkog pristupa koje ovaj ugledni književni kritičar uzorno neguje.

Knjiga S. Jaćimović osvedočava kako višegodišnje suspregnuto, specijalističko bavljenje jednim aspektom srpske poezije 20. veka donosi nove uvide i otkrivalačke zaključke.

Mlada spisateljica za decu "i ostale" I. Nešić svojim trećim romanom spaja savremenost sa tradicijom, digitalne tehnologije sa srpskim slikarstvom i piše neobično delo protkano avanturama, ali i istorijom srpske umetnosti.

1. "POVRATAK REČI"

Marko Nedić ("Akademska knjiga")

2. "ANDRIĆ, CRNjANSKI, PEKIĆ"

Milan Orlić ("Mali Nemo")

3. "ZAVODNIK NIŠTAVILA"

Predrag Marković ("Solaris")

4. "PRAVE BEOGRAĐANKE"

Igor Marojević ("Laguna")

5. "RASTROJSTVA"

Dejan Simonović (Književna radionica "Rašić")

Marko Nedić samosvojno sagledava poetičke osobine savremene srpske proze od V. Čolanovića, D. Nikolića, D. Mihailovića, S. Selenića, G. Olujić, S. Gordića, M. Vuksanovića, M. Savića, M. J. Višnjića, R. B. Markovića do D. Kekanovića i M. Toholja. Uočavanje poetičke tajne o povratku priči kojom su sjedinjena dela tumačenih pisaca poziva čitaoce na dalje, drugačije pročitavanje ovih autora.

U studiji M. Orlića reč je o utemeljenom nadahnutom tumačenju, izvedenom akribično i dosledno ne okrećući se nasuprot nekome već usredsređeno na poetičku skrivenu revolucionarnost Andrića, Crnjanskog i Pekića.

Roman P. Markovića jeste delo naglašene istoričnosti i potisnute erotike. Pisan u izazovnoj formi nabokovljevskog "lolitizma", sav u odbijanju prema svakodnevlju, izrazite gotovo polemičke oštrine, različit u odnosu na čitalačke navike i očekivanja, jeste prigušeni govor o javnim stvarima i glasnogovorništvo o privatnom iz ugla žene sa incestuoznim iskustvom.

Knjiga I. Marojevića je roman javne mističnosti. Rečito sugestivno izazovno "prećutkivanje" o onome što se naslućuje čitalačkom intuicijom. Delo savremene duhovite istorije o novim ženskim karakterima, njihovim ulogama i sudbinama.

Zbirka priča D. Simonovića je delo nesvakidašnjeg ironičnog i satiričnog zamaha. Hrabro kazivanje o stranputicama svakodnevice. Priče koje govore "celu istinu" o našoj svakidašnjici i beslovesnosti. Knjiga koja goni na akciju jer govori oštro i naglo o pojavama koje se, često, prećutkuju.

1. "LUZITANIJA"

Dejan Atanacković ("Besna kobila")

2. "ZAVODNIK NIŠTAVILA"

Predrag Marković ("Solaris")

3. "SVETLOST BUDUĆEG DANA"

Radmilo Đurović ("Prosveta")

4. "PESNIČKI ATELjE 2"

Alek Vukadinović ("Gramatik")

5. "POVRATAK PRIČI"

Marko Nedić ("Akademska knjiga")

Atanackovićev već nagrađeni prvi roman preispituje odnose istorijskih činjenica i fikcije, kreativnog i destruktivnog, zdravog i bolesnog. U svetu izvrnutom naglavce, možda je zaista republika ludaka najzdravija država.

P. Marković se vraća književnosti romanom sa više narativnih slojeva - priče o seobama i sudbini revolucije izložene su kroz ličnu dramu glavne junakinje.

Književnosti se vraća i R. Đurović. Posle punih 30 godina objavljuje tek svoju drugu knjigu pesama, ispunjenu sjajnim, opojnim jezičkim slikama.

Svedenog obima, nova Vukadinovićeva knjiga pokazuje sve karakteristične crte ovog pesnika, a najviše zvuk i bruj njegovih basmi i bajalica.

Dobro sazdana knjiga M. Nedića, jednog od naših najpouzdanijih kritičara. Osnovni fenomen koji on prati je obnova pripovedanja u savremenoj srpskoj prozi.